Filosofie van de
Managementwetenschappen
HC1: Inleiding filosofie (15 april 2020)
Wat is filosofie?
Filosofen is streven naar wijsheid
Dat betekent dat ze geen wijsheid claimen
Dat betekent dat het bij filosofie niet om kennis gaat
De filosofie is met andere woorden geen wetenschap
Toch heeft ze veel met wetenschap te maken, ze wordt wel eens gezien als de ‘moeder van
de wetenschap’
Plato en de ideeënleer
De Grot van Plato (klassiek verhaal)
Als je een goede staat wilt hebben, moet je goede burgers hebben dus die moet je opleiden. Dat is
lastig want de boodschap die de overheid naar beneden zendt, wordt niet door iedereen
geaccepteerd. Van buiten de grot moet de boodschap helemaal naar beneden, het is lastig om ze
goed aan te laten komen. Men denkt over het volk in de grot als ‘gevangenen’, geketend aan een
muur met een ketting. Het enige wat ze zien is schaduwen op een muur tegenover hen. Mensen
hebben geen andere manier van kijken/paradigma dan die schaduwen op die muur en ze denken dat
dat de werkelijkheid is. Als je het hele plaatje ziet, zie je dat de gevangen bedrogen worden. De
mensen die de voorwerpen vasthouden voor het projecten zijn sofisten.
Fake news: wat is echt en wat is niet echt? Kun je er van op aan wat de leermeesters/sofisten
vertellen dat dat klopt?
Één gevangene bevrijdt zich op de een of andere manier (heel moeilijk en pijnlijk volgens Plato), hij
gaat een pad op langs de sofisten en kruipt de grot uit. Als hij buiten de grot komt wordt hij verblind.
Socrates daalt af en die grot en zegt tegen de gevangenen dat de schaduwen niet echt zijn. Hoe weet
je het onderscheid tussen echt en nep als je nooit buiten de grot bent geweest? Socrates werd tot de
dood veroordeeld omdat hij zou aanzetten tot goddeloosheid. Zo legde Plato uit wat er met Socrates
werd gebeurd.
Ideeënleer van Plato
Betekenis van idee bij Plato: het is een soort volmaakt oerbeeld, waarin wat
gemeenschappelijk is aan een veelheid van individuele objecten besloten ligt
De werkelijkheid is een afschaduwing van dit idee. Zij schiet vergeleken met dat idee steeds
tekort
Het idee is het algemene, het wezen, het tijdloze, het abstracte, het veranderlijke, het
begripsmatige (er is veel discussie over de juistheid van deze interpretatie die op Aristotels
teruggaat)
Het idee is niet van de zintuiglijke wereld, mar is alleen door middel van denken toegankelijk.
Er is onderscheid tussen bevatten/begrijpen en zintuiglijk waarnemen
Het idee is het waarachtig zijnde
Alle werkelijkheid is niks anders dan een soort schaduw van een grotere werkelijkheid
buiten de grot die abstract is
Heel veel discussie over dit (sommige mensen zeggen dat dit niet de kern van de
ideeënleer is; veel kritiek op deze interpretatie).
, Tegenover de wereld van de onveranderlijke ideeën staat een zintuiglijke/materiele wereld,
die constant verandert
Ideeën zijn hiërarchisch geordend, hoe algemener het begrip, hoe hoger de status ervan
Het hoogste idee is het idee van het Goede (agathos)
De ideeën worden gezien als de oorzaak van de concreet waarneembare dingen (een paard
bestaat doordat het op een of andere manier deelheeft aan het idee ‘paard’, het is er een
afschaduwing van).
Kernthema’s
- Schijn en werkelijkheid
- Sofisten (mensen die het volk bedriegen met zogenaamde wijsheden)
- Paideia (opvoedingsfantasie die ervoor moet zorgen dat burgers goed aangepast zijn in de republiek
waarin ze leven; opvoedingsfantasie die heel ingewikkeld en moeilijk is
- Is de grot wel een grot? (In een echte grot kom je de gladde muren van de projectie niet tegen)
- Afdalen en klimmen (katabasis en anabasis) zit door de hele opvoedingsfantasie van Plato
- Aporia (een probleem waar je niet uitkomt)
Ideeënleer (vervolg)
De menselijke ziel kan de ideeën ‘schouwen’. Dit is ’echte’ kennis (episteme) en dient scherp
onderscheiden te worden van nepkennis (doxa). Filosofen moeten paradoxen inbrengen
(tegen de mening ingaan)
Kennis is herinneren (anamnesis)
Kennis is mogelijk door liefde (eros): het gaat hier om een aangeboren verlangen van de ziel
naar het schone
Waarom is dit allemaal van belang?
Plato legt de bouwstenen voor het abstract redeneren, iets wat fundamenteel voor alle
wetenschappen is (wetenschap wil niet weten of roken goed of slecht voor jou is, maar of
roken slecht voor DE mens is)
Plato neemt definitief afscheid van een wereld die alleen maar stroomt en vloeit. Anders
gezegd: de flux van de zintuiglijke wereld wordt ondergeschikt gemaakt aan een
planningswereld (en ook dit is cruciaal voor de wetenschap).
Alternatieve interpretatie: ideeën gaat over de mogelijkheid van taal (mogelijkheid van een
gesprek, woorden koppelen aan een waarneming)
Filosofie vs. wetenschap
Filosofie Wetenschap
In de filosofie gaat het om vragen blijven In de wetenschap gaat het om het oplossen
stellen en beantwoorden van vragen
De filosofie kent geen vooruitgang De wetenschap streeft naar vooruitgang
Filosofie houdt zich bezig met aporetische Wetenschappelijke vragen moeten
vraagstukken: vragen waar je niet uitkomt geverifieerd/gefalsifieerd kunnen worden
Aporie vraagt niet om oplossingen, maar wel om beslissingen (verschil maken tussen een
oplossing en een beslissing)
,Wat is een aporetisch vraagstuk?
Aporie is een vraag waar je niet goed uitkomt (wicked problems, dilemma’s, paradoxen veiligheid
tegen terrorisme vs. politiestaat en privacy OF klimaatmaatregelen vs. gewone volk draait om voor
kosten). Vragen die je niet zomaar oplost, maar roepen om een beslissing (die kunnen wijs zijn of niet
wijs zijn). ( Wilders en Baudet durven wel een beslissing te maken)
Bv: Socrates stelt zijn vragen zo aan zijn gesprekspartners dat deze merken dat ze eigenlijk niets
weten en hoopt hij in hun verlangen naar weten aan te wakkeren. Mensen zitten verstrikt in aporie.
Het gaat bij aporie om het onvermogen een filosofische kwestie tot een oplossing te brengen.
Deelgebieden van de filosofie
Filosofische antropologie: wie of wat is de mens?
Ethiek: wat is het goede?
Sociale en politieke filosofie: wat is een rechtvaardige samenleving?
Overig: metafysica, logica, kennisleer, estethica
, WC1: Inleiding (16 april 2020)
Twee auteurs tegen elkaar afzetten in essay
Meningen zijn irrelevant, het gaat om de onderbouwing van je positie met argumenten
Tentaminering:
- in je eigen voorden
- volzinnen en correct Nederlands
- stelling + argument (+bewijs/verwijzing/citaat)
- zonder onderbouwing zijn meningen irrelevant
- citeren (ter onderbouwing, niet als antwoord; kort; inclusief toelichting)
De grot van Plato
Beeld is te vergelijken met PR machines/spindocters/social media bubbels mensen zit op een
bepaalde manier vast en krijgen allerlei beelden voorgeschoteld. Ze geloven dat dat de werkelijkheid
is maar dat zijn eigenlijk maar abstracties.
Iemand die teruggaat de grot in om de mensen te zeggen dat ze in de schijnwerkelijkheid leven en
dat ze zich moeten bevrijden uit de keten maar mensen hebben daar geen zin in. Loslaten van oude
waarheden is moeilijk. Leiderschap bestaat uit de kunde om de vertaalslag te maken en naar
beneden te klimmen.
De allegorie van de grot- Onderwerp van de tekst
Het effect dat opvoeding (of het ontbreken daarvan) op onze natuurlijke aanleg heeft (322).
Natuurlijke aanleg je wordt geboren en je bent een blanco vel, daar wordt door opvoeding of
onderwijs iets ingegoten; werkt niet zo volgens Plato. Het vermogen en het werktuig om te leren
bestaat in de ziel van iedereen. Opvoeding is de kunst van het omwenden (natuurlijke aanleg, we zijn
geen leeg vat maar geboren met vaardigheden/capaciteiten). Het is de kunst om in opvoeding
natuurlijke aanleg naar boven te brengen. Het naar boven klimmen is rationeel nadenken en
nadenken over de waarheid en dan komt de natuurlijke aanleg pas werkelijk tot uiting.
p. 327
Wat is een goed bestuurder, en wat voor opvoeding of ontwikkeling is nodig om een goed
bestuurder te worden?
Een goede bestuurder moet goed zijn in sport, muziek en andere dingen om de sport van het
besturen uiteindelijk goed te kunnen. Wat bepaalt dat iemand een goed bestuurder is? Niet vallen
voor de vleierij van anderen want dan verlies je je waarde, mannelijke eigenschappen hebben
(vrouwelijke eigenschappen zijn meer onderdanig). Doordat je die karaktereigenschappen hebt (bv.
moedigheid) zul je ook moedig handelen en zullen je acties ook dapper zijn. Goed leiderschap zit dus
in karakter, want dan doe je goede acties en
Plato is een deugdethicus want hij zegt iemand is goed als hij bepaalde karaktereigenschappen bezit
3. Selectie van bestuurders en inrichting van de maatschappij
In principe hebben alle mensen natuurlijke aanleg voor rationaliteit en deugdelijkheid (in vergleijking
met andere dieren) maar sommige mensen hebben er meer aanleg voor. Er moet een selectie
plaatsvinden om te kijken wie die natuurlijke aanleg meer heeft. Wie wel of niet kan besturen heeft
te maken met aangeboren kwaliteiten wie een geschikt individu is.
Toetsing van kinderen op jonge leeftijd
Managementwetenschappen
HC1: Inleiding filosofie (15 april 2020)
Wat is filosofie?
Filosofen is streven naar wijsheid
Dat betekent dat ze geen wijsheid claimen
Dat betekent dat het bij filosofie niet om kennis gaat
De filosofie is met andere woorden geen wetenschap
Toch heeft ze veel met wetenschap te maken, ze wordt wel eens gezien als de ‘moeder van
de wetenschap’
Plato en de ideeënleer
De Grot van Plato (klassiek verhaal)
Als je een goede staat wilt hebben, moet je goede burgers hebben dus die moet je opleiden. Dat is
lastig want de boodschap die de overheid naar beneden zendt, wordt niet door iedereen
geaccepteerd. Van buiten de grot moet de boodschap helemaal naar beneden, het is lastig om ze
goed aan te laten komen. Men denkt over het volk in de grot als ‘gevangenen’, geketend aan een
muur met een ketting. Het enige wat ze zien is schaduwen op een muur tegenover hen. Mensen
hebben geen andere manier van kijken/paradigma dan die schaduwen op die muur en ze denken dat
dat de werkelijkheid is. Als je het hele plaatje ziet, zie je dat de gevangen bedrogen worden. De
mensen die de voorwerpen vasthouden voor het projecten zijn sofisten.
Fake news: wat is echt en wat is niet echt? Kun je er van op aan wat de leermeesters/sofisten
vertellen dat dat klopt?
Één gevangene bevrijdt zich op de een of andere manier (heel moeilijk en pijnlijk volgens Plato), hij
gaat een pad op langs de sofisten en kruipt de grot uit. Als hij buiten de grot komt wordt hij verblind.
Socrates daalt af en die grot en zegt tegen de gevangenen dat de schaduwen niet echt zijn. Hoe weet
je het onderscheid tussen echt en nep als je nooit buiten de grot bent geweest? Socrates werd tot de
dood veroordeeld omdat hij zou aanzetten tot goddeloosheid. Zo legde Plato uit wat er met Socrates
werd gebeurd.
Ideeënleer van Plato
Betekenis van idee bij Plato: het is een soort volmaakt oerbeeld, waarin wat
gemeenschappelijk is aan een veelheid van individuele objecten besloten ligt
De werkelijkheid is een afschaduwing van dit idee. Zij schiet vergeleken met dat idee steeds
tekort
Het idee is het algemene, het wezen, het tijdloze, het abstracte, het veranderlijke, het
begripsmatige (er is veel discussie over de juistheid van deze interpretatie die op Aristotels
teruggaat)
Het idee is niet van de zintuiglijke wereld, mar is alleen door middel van denken toegankelijk.
Er is onderscheid tussen bevatten/begrijpen en zintuiglijk waarnemen
Het idee is het waarachtig zijnde
Alle werkelijkheid is niks anders dan een soort schaduw van een grotere werkelijkheid
buiten de grot die abstract is
Heel veel discussie over dit (sommige mensen zeggen dat dit niet de kern van de
ideeënleer is; veel kritiek op deze interpretatie).
, Tegenover de wereld van de onveranderlijke ideeën staat een zintuiglijke/materiele wereld,
die constant verandert
Ideeën zijn hiërarchisch geordend, hoe algemener het begrip, hoe hoger de status ervan
Het hoogste idee is het idee van het Goede (agathos)
De ideeën worden gezien als de oorzaak van de concreet waarneembare dingen (een paard
bestaat doordat het op een of andere manier deelheeft aan het idee ‘paard’, het is er een
afschaduwing van).
Kernthema’s
- Schijn en werkelijkheid
- Sofisten (mensen die het volk bedriegen met zogenaamde wijsheden)
- Paideia (opvoedingsfantasie die ervoor moet zorgen dat burgers goed aangepast zijn in de republiek
waarin ze leven; opvoedingsfantasie die heel ingewikkeld en moeilijk is
- Is de grot wel een grot? (In een echte grot kom je de gladde muren van de projectie niet tegen)
- Afdalen en klimmen (katabasis en anabasis) zit door de hele opvoedingsfantasie van Plato
- Aporia (een probleem waar je niet uitkomt)
Ideeënleer (vervolg)
De menselijke ziel kan de ideeën ‘schouwen’. Dit is ’echte’ kennis (episteme) en dient scherp
onderscheiden te worden van nepkennis (doxa). Filosofen moeten paradoxen inbrengen
(tegen de mening ingaan)
Kennis is herinneren (anamnesis)
Kennis is mogelijk door liefde (eros): het gaat hier om een aangeboren verlangen van de ziel
naar het schone
Waarom is dit allemaal van belang?
Plato legt de bouwstenen voor het abstract redeneren, iets wat fundamenteel voor alle
wetenschappen is (wetenschap wil niet weten of roken goed of slecht voor jou is, maar of
roken slecht voor DE mens is)
Plato neemt definitief afscheid van een wereld die alleen maar stroomt en vloeit. Anders
gezegd: de flux van de zintuiglijke wereld wordt ondergeschikt gemaakt aan een
planningswereld (en ook dit is cruciaal voor de wetenschap).
Alternatieve interpretatie: ideeën gaat over de mogelijkheid van taal (mogelijkheid van een
gesprek, woorden koppelen aan een waarneming)
Filosofie vs. wetenschap
Filosofie Wetenschap
In de filosofie gaat het om vragen blijven In de wetenschap gaat het om het oplossen
stellen en beantwoorden van vragen
De filosofie kent geen vooruitgang De wetenschap streeft naar vooruitgang
Filosofie houdt zich bezig met aporetische Wetenschappelijke vragen moeten
vraagstukken: vragen waar je niet uitkomt geverifieerd/gefalsifieerd kunnen worden
Aporie vraagt niet om oplossingen, maar wel om beslissingen (verschil maken tussen een
oplossing en een beslissing)
,Wat is een aporetisch vraagstuk?
Aporie is een vraag waar je niet goed uitkomt (wicked problems, dilemma’s, paradoxen veiligheid
tegen terrorisme vs. politiestaat en privacy OF klimaatmaatregelen vs. gewone volk draait om voor
kosten). Vragen die je niet zomaar oplost, maar roepen om een beslissing (die kunnen wijs zijn of niet
wijs zijn). ( Wilders en Baudet durven wel een beslissing te maken)
Bv: Socrates stelt zijn vragen zo aan zijn gesprekspartners dat deze merken dat ze eigenlijk niets
weten en hoopt hij in hun verlangen naar weten aan te wakkeren. Mensen zitten verstrikt in aporie.
Het gaat bij aporie om het onvermogen een filosofische kwestie tot een oplossing te brengen.
Deelgebieden van de filosofie
Filosofische antropologie: wie of wat is de mens?
Ethiek: wat is het goede?
Sociale en politieke filosofie: wat is een rechtvaardige samenleving?
Overig: metafysica, logica, kennisleer, estethica
, WC1: Inleiding (16 april 2020)
Twee auteurs tegen elkaar afzetten in essay
Meningen zijn irrelevant, het gaat om de onderbouwing van je positie met argumenten
Tentaminering:
- in je eigen voorden
- volzinnen en correct Nederlands
- stelling + argument (+bewijs/verwijzing/citaat)
- zonder onderbouwing zijn meningen irrelevant
- citeren (ter onderbouwing, niet als antwoord; kort; inclusief toelichting)
De grot van Plato
Beeld is te vergelijken met PR machines/spindocters/social media bubbels mensen zit op een
bepaalde manier vast en krijgen allerlei beelden voorgeschoteld. Ze geloven dat dat de werkelijkheid
is maar dat zijn eigenlijk maar abstracties.
Iemand die teruggaat de grot in om de mensen te zeggen dat ze in de schijnwerkelijkheid leven en
dat ze zich moeten bevrijden uit de keten maar mensen hebben daar geen zin in. Loslaten van oude
waarheden is moeilijk. Leiderschap bestaat uit de kunde om de vertaalslag te maken en naar
beneden te klimmen.
De allegorie van de grot- Onderwerp van de tekst
Het effect dat opvoeding (of het ontbreken daarvan) op onze natuurlijke aanleg heeft (322).
Natuurlijke aanleg je wordt geboren en je bent een blanco vel, daar wordt door opvoeding of
onderwijs iets ingegoten; werkt niet zo volgens Plato. Het vermogen en het werktuig om te leren
bestaat in de ziel van iedereen. Opvoeding is de kunst van het omwenden (natuurlijke aanleg, we zijn
geen leeg vat maar geboren met vaardigheden/capaciteiten). Het is de kunst om in opvoeding
natuurlijke aanleg naar boven te brengen. Het naar boven klimmen is rationeel nadenken en
nadenken over de waarheid en dan komt de natuurlijke aanleg pas werkelijk tot uiting.
p. 327
Wat is een goed bestuurder, en wat voor opvoeding of ontwikkeling is nodig om een goed
bestuurder te worden?
Een goede bestuurder moet goed zijn in sport, muziek en andere dingen om de sport van het
besturen uiteindelijk goed te kunnen. Wat bepaalt dat iemand een goed bestuurder is? Niet vallen
voor de vleierij van anderen want dan verlies je je waarde, mannelijke eigenschappen hebben
(vrouwelijke eigenschappen zijn meer onderdanig). Doordat je die karaktereigenschappen hebt (bv.
moedigheid) zul je ook moedig handelen en zullen je acties ook dapper zijn. Goed leiderschap zit dus
in karakter, want dan doe je goede acties en
Plato is een deugdethicus want hij zegt iemand is goed als hij bepaalde karaktereigenschappen bezit
3. Selectie van bestuurders en inrichting van de maatschappij
In principe hebben alle mensen natuurlijke aanleg voor rationaliteit en deugdelijkheid (in vergleijking
met andere dieren) maar sommige mensen hebben er meer aanleg voor. Er moet een selectie
plaatsvinden om te kijken wie die natuurlijke aanleg meer heeft. Wie wel of niet kan besturen heeft
te maken met aangeboren kwaliteiten wie een geschikt individu is.
Toetsing van kinderen op jonge leeftijd
