HOOFDSTUK 3 – GEBIEDEN IN ZUID AMERIKA
3.1 Natuurlijke gevaren in Zuid-Amerika
Vulkanen en aardbevingen
Een direct gevolg van aardbevingen in de zeebodem voor de kust zijn tsunami’s, dit zijn
vloedgolven die grote rampen veroorzaken. Ook zijn er door deze subductie veel vulkanen in
Zuid-Amerika, voornamelijk stratovulkanen deze barsten regelmatig uit. Ze zijn echter niet
gevaarlijk doordat de uitstoot voornamelijk as is en ze vaak in dunbevolkte gebieden liggen.
Massabewegingen
Indirecte gevolgen van aardbevingen zijn aardverschuivingen. Dit ontstaat door:
o Door een aardbeving kunnen delen van instabiele hellingen afschuiven
o Bij overvloedige neerslag zoals tijdens El Niño kan er veel modder, puin en gesteente
van een helling schuiven
o Lahars, een modderstroom van gesmolten sneeuw en ijs bij een vulkaanuitbarsting
kan veel puin, modder, ijs en stenen meenemen.
Bij al deze aardverschuivingen worden soms veel woningen in de steden meegenomen.
Overstromingen
De nattere gedeelten van Zuid-Amerika worden regelmatig geplaagd door overstromingen.
In de berggebieden zijn dit vooral flash floods, waarbij rivieren plotseling een hele hoge
piekafvoer hebben. In de vlakkere gebieden zijn er vooral high floods, het waterniveau stijgt
relatief langzaam en loopt buiten de oevers. Dit kan zorgen voor veel doden.
Menselijke invloed
Deze rampen zijn vaak het gevolg van het gedrag van de mens:
o Ontbossingen, wat leidt tot kale hellingen. Water wordt minder snel opgenomen
door de bodem en stroomt naar beneden.
o Verkeerd landgebruik, geen terrassering in een reliëfrijk gebied kan afstromend
bevorderen.
o Stedenbouw en wegenaanleg, elke verharding leidt tot een kortere vertragingstijd.
Andes
De Andes is zo hoog doordat de kustzijde van de Andes erg droog is en de andere kant nat.
En doordat de kustzijde zo droog is, is er weinig erosie -> weinig sediment -> minder
sediment voor kust in zee -> sediment werkt als ‘smeermiddel’ -> meer wrijving tussen
platen -> Andes groeit meer -> hoe groter verschil tussen droog en nat -> positieve
terugkoppeling. Bij flat subduction ‘kruipt’ de wegduikende plaat onder de continentale
plaat waardoor deze extra omhoog wordt getild. Op deze plekken zijn de bergen nog hoger.
Normaal’ gaat een slab de diepte in samen met sediment en water. Water verlaagt het
smeltpunt van het gesteente. Gesteente en sedimenten beginnen met water te smelten op
ca. 100km diep dit leidt tot vulkanisme. Door flat subduction komt een plaat niet op 100 km
diepte geen smelt. Hierdoor ontstaan vulcanic gaps. Zie PP voor duidelijkere uitleg.
, La Niña en El Niño
Met de zuidelijke oscillatie word het luchtdrukverschil en de windrichting in de gaten
gehouden. La Niña en El Niño zijn de uitersten van elkaar. Bij de normale situatie waait het
van oost naar west, de wind blaast de warme bovenlaag van de oceaan naar het westen.
Door het warme zeewater en de stijgende lucht is er in Australië een vochtig klimaat en in
Zuid-Amerika door het koude zeewater en dalende lucht een droog klimaat. La Niña geeft
het ‘normale’ weer maar dan extremer. Dus warmer en natter bij Indonesië en Australië, en
droger en kouder aan de kust van Zuid-Amerika (waar al een woestijn is). Over het algemeen
is dit goed voor Zuid-Amerika, betere visvangsten. El Niño geeft het omgekeerde van
‘normaal’ weer. Droger bij Indonesië en Australië bosbranden. Natter aan de kust van
Zuid-Amerika door woestijn weinig begroeiing aardverschuivingen. Door warmer
water minder visvangst voor kust Zuid-Amerika.
3.1 Natuurlijke gevaren in Zuid-Amerika
Vulkanen en aardbevingen
Een direct gevolg van aardbevingen in de zeebodem voor de kust zijn tsunami’s, dit zijn
vloedgolven die grote rampen veroorzaken. Ook zijn er door deze subductie veel vulkanen in
Zuid-Amerika, voornamelijk stratovulkanen deze barsten regelmatig uit. Ze zijn echter niet
gevaarlijk doordat de uitstoot voornamelijk as is en ze vaak in dunbevolkte gebieden liggen.
Massabewegingen
Indirecte gevolgen van aardbevingen zijn aardverschuivingen. Dit ontstaat door:
o Door een aardbeving kunnen delen van instabiele hellingen afschuiven
o Bij overvloedige neerslag zoals tijdens El Niño kan er veel modder, puin en gesteente
van een helling schuiven
o Lahars, een modderstroom van gesmolten sneeuw en ijs bij een vulkaanuitbarsting
kan veel puin, modder, ijs en stenen meenemen.
Bij al deze aardverschuivingen worden soms veel woningen in de steden meegenomen.
Overstromingen
De nattere gedeelten van Zuid-Amerika worden regelmatig geplaagd door overstromingen.
In de berggebieden zijn dit vooral flash floods, waarbij rivieren plotseling een hele hoge
piekafvoer hebben. In de vlakkere gebieden zijn er vooral high floods, het waterniveau stijgt
relatief langzaam en loopt buiten de oevers. Dit kan zorgen voor veel doden.
Menselijke invloed
Deze rampen zijn vaak het gevolg van het gedrag van de mens:
o Ontbossingen, wat leidt tot kale hellingen. Water wordt minder snel opgenomen
door de bodem en stroomt naar beneden.
o Verkeerd landgebruik, geen terrassering in een reliëfrijk gebied kan afstromend
bevorderen.
o Stedenbouw en wegenaanleg, elke verharding leidt tot een kortere vertragingstijd.
Andes
De Andes is zo hoog doordat de kustzijde van de Andes erg droog is en de andere kant nat.
En doordat de kustzijde zo droog is, is er weinig erosie -> weinig sediment -> minder
sediment voor kust in zee -> sediment werkt als ‘smeermiddel’ -> meer wrijving tussen
platen -> Andes groeit meer -> hoe groter verschil tussen droog en nat -> positieve
terugkoppeling. Bij flat subduction ‘kruipt’ de wegduikende plaat onder de continentale
plaat waardoor deze extra omhoog wordt getild. Op deze plekken zijn de bergen nog hoger.
Normaal’ gaat een slab de diepte in samen met sediment en water. Water verlaagt het
smeltpunt van het gesteente. Gesteente en sedimenten beginnen met water te smelten op
ca. 100km diep dit leidt tot vulkanisme. Door flat subduction komt een plaat niet op 100 km
diepte geen smelt. Hierdoor ontstaan vulcanic gaps. Zie PP voor duidelijkere uitleg.
, La Niña en El Niño
Met de zuidelijke oscillatie word het luchtdrukverschil en de windrichting in de gaten
gehouden. La Niña en El Niño zijn de uitersten van elkaar. Bij de normale situatie waait het
van oost naar west, de wind blaast de warme bovenlaag van de oceaan naar het westen.
Door het warme zeewater en de stijgende lucht is er in Australië een vochtig klimaat en in
Zuid-Amerika door het koude zeewater en dalende lucht een droog klimaat. La Niña geeft
het ‘normale’ weer maar dan extremer. Dus warmer en natter bij Indonesië en Australië, en
droger en kouder aan de kust van Zuid-Amerika (waar al een woestijn is). Over het algemeen
is dit goed voor Zuid-Amerika, betere visvangsten. El Niño geeft het omgekeerde van
‘normaal’ weer. Droger bij Indonesië en Australië bosbranden. Natter aan de kust van
Zuid-Amerika door woestijn weinig begroeiing aardverschuivingen. Door warmer
water minder visvangst voor kust Zuid-Amerika.
