Samenvatting
Gezond leven en werken
Leerjaar 1, periode 3
,Inhoudsopgave
Pathofysiologie.........................................................................................................................................................1
§PF.1; Algemene redenen van overgewicht.........................................................................................................1
§PF.2; Genen en medicatie..................................................................................................................................4
§PF.3; Wit en bruin vet........................................................................................................................................5
§PF.4; Adipocytokines.........................................................................................................................................6
§PF.5; vettransport en hyperlipidemie.................................................................................................................8
§PF.6; Fasting en feasting.................................................................................................................................10
Onderzoek..............................................................................................................................................................11
§OZ.1; Begrippenlijst leerlijn onderzoek...........................................................................................................11
Voedselbereiding...................................................................................................................................................14
§VB.1; Dieetleer.................................................................................................................................................14
Sociale wetenschappen..........................................................................................................................................17
§SW.1; Soorten stress en stressoren...................................................................................................................17
§SW.2; Stressoren en reacties............................................................................................................................18
§SW.3; Stressoren en reacties............................................................................................................................20
§SW.4; Gedrag en emoties.................................................................................................................................21
§SW.5; Soorten emoties......................................................................................................................................23
,Pathofysiologie
§PF.1; Algemene redenen van overgewicht
De voornaamste oorzaken van overgewicht
Een obesogene leefomgeving; een omgeving waarin energierijk voedsel overal en de hele
dag door verkrijgbaar is. De verleiding om te veel en te vaak te eten en te drinken is
daardoor groot.
Individuele oorzaken;
De oorzaken kunnen per individu ook weer verschillen, een aantal voorbeelden hiervan:
- Te grote porties eten/ drinken
- Te veel voedingsmiddelen en/ of maaltijd met een hoge energiedichtheid innemen
(hoge calorie-inname)
- Te veel snoepen en snacken tussendoor
- Te veel suikerhoudende dranken drinken
- Te veel alcohol drinken
- Minder bewegen en sporten
- Verandering van leefstijl
- Stoppen met roken
- Na een zwangerschap
- Medicatie
- Mentale problemen
Genetische invloed; mensen met een genetische aanleg tot obesitas komen gemakkelijker
aan als ze veel eten en weinig bewegen. Ook is het voor hen mogelijk moeilijker om dit
gewicht weer kwijt te raken.
De voornaamste gevolgen van (langdurig) overgewicht
De gevolgen die bij langdurig overgewicht mogelijk kunnen komen zijn:
- Diabetes II
- Hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten
- Metabool syndroom (syndroom X/ insulineresistentiesyndroom); verhoogd risico op
abdominaal vet
- Kanker
- Galstenen
- Gewrichtsontstekingen en -slijtage
- Ademhalingsproblemen
- Menstruatieproblemen
- Psychische problemen
- Mobiliteitsbeperkingen
- Hypertensie
- Dys-/ hyperlipedemie
Fysieke complicaties:
- Kortademigheid
- Verminderde glucosetolerantie
Factoren die te maken hebben met een positieve energiebalans
Fysiologische factoren;
Fysiologische factoren zijn factoren die hormonaal worden veroorzaakt.
Hormonen die hier mee te maken hebben:
1
, Interne prikkels:
- Gherline; hongergevoel creëren
- Leptine; verzadigingsgevoel creëren (na een maaltijd)
- CCK; zorgt voor onder andere galafscheiding en de vertering van macronutriënten.
Dit is een peptidehormoon en neurotransmitter die zich in de 12-vingerige darm
bevindt (jejenum).
- Serotonine; neurotransmitter die invloed heeft op emoties, hongergevoel, stemming.
- Oestrogeen; oestrogeen is een vrouwelijk geslachtshormoon, dat de aanmaak van
weefsel stimuleert.
- Opioïden; dit zijn receptoren die pijn rem in het centrale zenuwstelsel.
- Hypothyreoïdie; hierbij worden er te weinig schildklierhormonen aangemaakt door
de schildklier.
- Corticosteroïden; deze worden door de bijnieren aangemaakt en bevorderen de
aanmaak van glucose, waardoor de suikerspiegel stijgt. Een gevolg is vetophoping.
Genetische factoren:
Genetische factoren zijn factoren die genetisch (DNA/ RNA) zijn bepaald.
Voorbeelden van genetische factoren zijn:
- Prader-Willi-Syndroom; bij zuigelingen en baby’s leidt dit tot ondergewicht, omdat zij
niet in staat zijn voldoende te drinken. Bij kleuters, pubers en volwassenen leidt dit tot
een onverzadigbare eetlust.
- Ontbreken leptine productie (ob-gene); hierbij maakt de persoon geen/
onvoldoende leptine aan, waardoor zijn een hongergevoel blijven houden.
- Verdeling van bruin/ wit vetweefsel; de verdeling van wit en bruin vetweefsel kan
bij de ene persoon anders liggen dan bij een ander persoon. Dit kan leiden tot
overgewicht.
Sociale factoren;
Sociale factoren zijn beïnvloedingen uit externe prikkels.
Het voornaamste voorbeeld hiervan is een obesogene leefomgeving.
Onder een obesogene leefomgeving wordt het volgende verstaan:
- Arbeid, vervoer en vrijetijdsbestending die weinig energie vraagt.
- Fastfood, lege kcal, grote porties, goedkoop en grote verkrijgbaarheid
Psychische factoren;
Psychische factoren zijn factoren die worden beïnvloed door emoties
Voorbeelden hiervan zijn:
- Compensatie eten; onaangename gevoelens weg eten.
- Externe prikkels; extern eetgedrag: wat een ander doet na willen doen.
- Lijngericht eten; doelbewust eten: heel erg letten op welke calorieën worden
ingenomen.
- Meetinstrument; Nederlandse Vragenlijst voor Eetgedrag (NVE)
Perinatale factoren;
Perinatale factoren zijn factoren die afkomstig zijn uit de voeding van een zuigeling.
Voorbeelden hiervan zijn:
- Prematuren; voeding die niet afkomstig is vanuit borstvoeding.
- Borstvoeding
2
Gezond leven en werken
Leerjaar 1, periode 3
,Inhoudsopgave
Pathofysiologie.........................................................................................................................................................1
§PF.1; Algemene redenen van overgewicht.........................................................................................................1
§PF.2; Genen en medicatie..................................................................................................................................4
§PF.3; Wit en bruin vet........................................................................................................................................5
§PF.4; Adipocytokines.........................................................................................................................................6
§PF.5; vettransport en hyperlipidemie.................................................................................................................8
§PF.6; Fasting en feasting.................................................................................................................................10
Onderzoek..............................................................................................................................................................11
§OZ.1; Begrippenlijst leerlijn onderzoek...........................................................................................................11
Voedselbereiding...................................................................................................................................................14
§VB.1; Dieetleer.................................................................................................................................................14
Sociale wetenschappen..........................................................................................................................................17
§SW.1; Soorten stress en stressoren...................................................................................................................17
§SW.2; Stressoren en reacties............................................................................................................................18
§SW.3; Stressoren en reacties............................................................................................................................20
§SW.4; Gedrag en emoties.................................................................................................................................21
§SW.5; Soorten emoties......................................................................................................................................23
,Pathofysiologie
§PF.1; Algemene redenen van overgewicht
De voornaamste oorzaken van overgewicht
Een obesogene leefomgeving; een omgeving waarin energierijk voedsel overal en de hele
dag door verkrijgbaar is. De verleiding om te veel en te vaak te eten en te drinken is
daardoor groot.
Individuele oorzaken;
De oorzaken kunnen per individu ook weer verschillen, een aantal voorbeelden hiervan:
- Te grote porties eten/ drinken
- Te veel voedingsmiddelen en/ of maaltijd met een hoge energiedichtheid innemen
(hoge calorie-inname)
- Te veel snoepen en snacken tussendoor
- Te veel suikerhoudende dranken drinken
- Te veel alcohol drinken
- Minder bewegen en sporten
- Verandering van leefstijl
- Stoppen met roken
- Na een zwangerschap
- Medicatie
- Mentale problemen
Genetische invloed; mensen met een genetische aanleg tot obesitas komen gemakkelijker
aan als ze veel eten en weinig bewegen. Ook is het voor hen mogelijk moeilijker om dit
gewicht weer kwijt te raken.
De voornaamste gevolgen van (langdurig) overgewicht
De gevolgen die bij langdurig overgewicht mogelijk kunnen komen zijn:
- Diabetes II
- Hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten
- Metabool syndroom (syndroom X/ insulineresistentiesyndroom); verhoogd risico op
abdominaal vet
- Kanker
- Galstenen
- Gewrichtsontstekingen en -slijtage
- Ademhalingsproblemen
- Menstruatieproblemen
- Psychische problemen
- Mobiliteitsbeperkingen
- Hypertensie
- Dys-/ hyperlipedemie
Fysieke complicaties:
- Kortademigheid
- Verminderde glucosetolerantie
Factoren die te maken hebben met een positieve energiebalans
Fysiologische factoren;
Fysiologische factoren zijn factoren die hormonaal worden veroorzaakt.
Hormonen die hier mee te maken hebben:
1
, Interne prikkels:
- Gherline; hongergevoel creëren
- Leptine; verzadigingsgevoel creëren (na een maaltijd)
- CCK; zorgt voor onder andere galafscheiding en de vertering van macronutriënten.
Dit is een peptidehormoon en neurotransmitter die zich in de 12-vingerige darm
bevindt (jejenum).
- Serotonine; neurotransmitter die invloed heeft op emoties, hongergevoel, stemming.
- Oestrogeen; oestrogeen is een vrouwelijk geslachtshormoon, dat de aanmaak van
weefsel stimuleert.
- Opioïden; dit zijn receptoren die pijn rem in het centrale zenuwstelsel.
- Hypothyreoïdie; hierbij worden er te weinig schildklierhormonen aangemaakt door
de schildklier.
- Corticosteroïden; deze worden door de bijnieren aangemaakt en bevorderen de
aanmaak van glucose, waardoor de suikerspiegel stijgt. Een gevolg is vetophoping.
Genetische factoren:
Genetische factoren zijn factoren die genetisch (DNA/ RNA) zijn bepaald.
Voorbeelden van genetische factoren zijn:
- Prader-Willi-Syndroom; bij zuigelingen en baby’s leidt dit tot ondergewicht, omdat zij
niet in staat zijn voldoende te drinken. Bij kleuters, pubers en volwassenen leidt dit tot
een onverzadigbare eetlust.
- Ontbreken leptine productie (ob-gene); hierbij maakt de persoon geen/
onvoldoende leptine aan, waardoor zijn een hongergevoel blijven houden.
- Verdeling van bruin/ wit vetweefsel; de verdeling van wit en bruin vetweefsel kan
bij de ene persoon anders liggen dan bij een ander persoon. Dit kan leiden tot
overgewicht.
Sociale factoren;
Sociale factoren zijn beïnvloedingen uit externe prikkels.
Het voornaamste voorbeeld hiervan is een obesogene leefomgeving.
Onder een obesogene leefomgeving wordt het volgende verstaan:
- Arbeid, vervoer en vrijetijdsbestending die weinig energie vraagt.
- Fastfood, lege kcal, grote porties, goedkoop en grote verkrijgbaarheid
Psychische factoren;
Psychische factoren zijn factoren die worden beïnvloed door emoties
Voorbeelden hiervan zijn:
- Compensatie eten; onaangename gevoelens weg eten.
- Externe prikkels; extern eetgedrag: wat een ander doet na willen doen.
- Lijngericht eten; doelbewust eten: heel erg letten op welke calorieën worden
ingenomen.
- Meetinstrument; Nederlandse Vragenlijst voor Eetgedrag (NVE)
Perinatale factoren;
Perinatale factoren zijn factoren die afkomstig zijn uit de voeding van een zuigeling.
Voorbeelden hiervan zijn:
- Prematuren; voeding die niet afkomstig is vanuit borstvoeding.
- Borstvoeding
2
