Hoofdstuk 3 Exordium:
(1-8)
A 1: Ik geloof dat jullie, heren rechters, jullie verwonderen, wat de reden is dat hoewel
zoveel voortreffelijkste redenaars, een zeer aanzienlijke mannen zitten, ik in het bijzonder
ben opgestaan, zo iemand die ik ben mag niet worden vergeleken niet in leeftijd, niet met
talent, niet met aanzien, met deze die hier zitten. Al diegenen die jullie immers aanwezig
zien zijn, vermoeden dat in deze rechtszaak een onrechtvaardige aanklacht, die is
bekokstoofd met een ongehoorde misdadigheid, moet worden afgeweerd, zij durven niet
zelf af te weren wegens onrechtvaardige omstandigheden. Zodanig zij ze, hoezeer (hier)
aanwezig (daar)om de taak na te leven, daarom zwijgen zij om gevaar te vermijden.
Stijlfiguren:
Ego vos: antithese
Summi-nobilissimi: chiasme
3x neque: polysyndeton/tricolon
Leeftijd, talent en aanzien: climax
Defendi, defendere: adversief asyndeton
Iniuriam conflatam: hyperbaton
(9-14)
A 9: Ik begrijp dat ik over zulke grote en zo gruwelijke zaken noch voldoende gemakkelijk kan
spreken noch me voldoende ernstig kan beklagen noch voldoende vrij mijn stem kan
verheffen. Want mijn talent is een belemmering voor de doelmatigheid, de leeftijd voor de
ernst, de tijden voor de vrijheid. Hierbij komt nog de hoogste angst, die mijn natuurlijke
bescheidenheid aan mij heeft gegeven, en uw waardigheid en de kracht van de
tegenstanders en de gevaren voor Sexius Roscius. Daarom smeek ik en bid ik jullie, rechters,
aandachtig en welwillend mijn woorden te horen.
Stijlfiguren:
3x neque: : polysyndeton/tricolon/anafoor
De opsomming: climax
Neque satis: parallelisme
Me commode dicer neque: eindrijm
Tantis tamque : alliteratie
Et vestra-Rosci pericula: polysyndeton/tricolon
Commodati-tempora: parallellisme
B 10: Vertrouwend op uw wijsheid en trouw heb ik een grotere last op me genomen dan ik
besef dat ik kan dragen. Als jullie deze last voor een deel zullen verlichten, zal ik die zo goed
mogelijk dragen met toewijding en ijver, rechters; Maar als ik door u – datgene wat ik niet
hoop - in de steek gelaten zal worden, dan zal ik toch de moed niet verliezen en datgeen wat
ik op me genomen heb, zal ik zo lang als mogelijk afmaken. indien ik het niet kan afmaken
wil ik liever dat ik neergedrukt wordt door de last van mijn taak, dan datgene wat aan mij
tegelijkertijd met het vertrouwen is opgelegd, of wegens verraad neerleg en of wegens
zwakte van de geest (neerleg).
, Stijlfiguren:
Propter perfidiam: alliteratie
Potero, perferam: alliteratie
C 11: Ik vraag dringend, dat ook jij, Marcus Fannius, je zo opstelt aan ons en aan de
republiek zoals je je al eerder hebt getoond toen jij als rechter voorzitter was van deze
zelfde rechtbank. U ziet hoe een grote menigte mensen is samengekomen bij dit proces;
u begrijpt welke verwachting er is bij alle stervelingen, welk verlangen er is dat er
scherpe en strenge vonnissen gebeuren. Na een lange onderbreking wordt deze
rechtszaak tegen moordenaars als eerste gehouden, hoewel er ondertussen zeer grote
en zeer onwaardige slachtingen gedaan zijn; alle hopen dat deze ondervraging terwijl u
praetor bent tot voorbeeld zal zijn van moed en nadat de openlijke misdaden en het,
dagelijks bloedvergieten is gestaakt.
Stijlfiguren:
D 12: Wij, die ons verdedigen, gebruiken in deze tijd die stemverheffing waarmee in de
overige rechtszaken de aanklagers gewend zijn. Wij vragen van u/ proberen te bereiken,
Marcus Fannius, en van u heren rechters, dat jullie zo streng mogelijk de misdaden
bestraffen, en dat jullie zo sterk mogelijk aan de zeer brutale mannen weerstand bieden,
en ik vraag ook dat jullie dit vinden/begrijpen namelijk, dat als jullie niet zullen tonen in
deze rechtszaak, wat jullie waren gezindheid is, dan zal in zo’n mate hebzucht en
misdaad en brutaliteit van deze mannen uitbreken, dat niet alleen in het geniep, maar
zelfs hier op het forum voor uw rechterstoel, Marcus Fannius, voor uw voeten, rechters,
tussen de zitbanken zelf zullen slachtingen plaatsvinden.
Stijlfiguren:
Qua vociferatione – causam dicimus: antithese
Ut quam 2x: Anafoor
Ut quam accerime maleficia vindicetis + Ut quam fortissime hominibus resistatis:
Parallellisme
Cupiditatem et scelus et audaciam: polysyndeton/tricolon
1. Non modo clam, 2. Etiam hic in foro, 3. Inter ipsa subsellia: Climax 1/tricolon
1. Vindicetis, 2. Resistatis, 3. Cogitetis: Climax 2/tricolon
Ante tribunal tuum + ante pedes vestros: paralellisme
Ante pedes vestros/ inter ipsa subsellia: hyperbool
(+et) inter ipsa… : asyndeton
Resistatis, (+et) ut… : asyndeton
Tribunal tuum: alliteratie
E 13: Want wat anders wordt geprobeerd met deze rechtszaak, dan dat het is toegestaan dat
dit gebeurt? Zij klagen aan, die met geweld zijn binnengevallen in zijn bezittingen, hij
verdedigt zich, voor wie zij niet anders hebben overgelaten dan ellende. Zij klagen aan, voor
wie het gunstig was, dat Sextus Roscius gedood werd, hij verdedigt zich, voor wie de dood
van zijn vader niet alleen verdriet meebracht, maar ook armoede; Zij klagen aan, zij die het
meest hebben verlangd deze man zelf te vermoorden, hij verdedigt zich, die zelfs naar deze
(1-8)
A 1: Ik geloof dat jullie, heren rechters, jullie verwonderen, wat de reden is dat hoewel
zoveel voortreffelijkste redenaars, een zeer aanzienlijke mannen zitten, ik in het bijzonder
ben opgestaan, zo iemand die ik ben mag niet worden vergeleken niet in leeftijd, niet met
talent, niet met aanzien, met deze die hier zitten. Al diegenen die jullie immers aanwezig
zien zijn, vermoeden dat in deze rechtszaak een onrechtvaardige aanklacht, die is
bekokstoofd met een ongehoorde misdadigheid, moet worden afgeweerd, zij durven niet
zelf af te weren wegens onrechtvaardige omstandigheden. Zodanig zij ze, hoezeer (hier)
aanwezig (daar)om de taak na te leven, daarom zwijgen zij om gevaar te vermijden.
Stijlfiguren:
Ego vos: antithese
Summi-nobilissimi: chiasme
3x neque: polysyndeton/tricolon
Leeftijd, talent en aanzien: climax
Defendi, defendere: adversief asyndeton
Iniuriam conflatam: hyperbaton
(9-14)
A 9: Ik begrijp dat ik over zulke grote en zo gruwelijke zaken noch voldoende gemakkelijk kan
spreken noch me voldoende ernstig kan beklagen noch voldoende vrij mijn stem kan
verheffen. Want mijn talent is een belemmering voor de doelmatigheid, de leeftijd voor de
ernst, de tijden voor de vrijheid. Hierbij komt nog de hoogste angst, die mijn natuurlijke
bescheidenheid aan mij heeft gegeven, en uw waardigheid en de kracht van de
tegenstanders en de gevaren voor Sexius Roscius. Daarom smeek ik en bid ik jullie, rechters,
aandachtig en welwillend mijn woorden te horen.
Stijlfiguren:
3x neque: : polysyndeton/tricolon/anafoor
De opsomming: climax
Neque satis: parallelisme
Me commode dicer neque: eindrijm
Tantis tamque : alliteratie
Et vestra-Rosci pericula: polysyndeton/tricolon
Commodati-tempora: parallellisme
B 10: Vertrouwend op uw wijsheid en trouw heb ik een grotere last op me genomen dan ik
besef dat ik kan dragen. Als jullie deze last voor een deel zullen verlichten, zal ik die zo goed
mogelijk dragen met toewijding en ijver, rechters; Maar als ik door u – datgene wat ik niet
hoop - in de steek gelaten zal worden, dan zal ik toch de moed niet verliezen en datgeen wat
ik op me genomen heb, zal ik zo lang als mogelijk afmaken. indien ik het niet kan afmaken
wil ik liever dat ik neergedrukt wordt door de last van mijn taak, dan datgene wat aan mij
tegelijkertijd met het vertrouwen is opgelegd, of wegens verraad neerleg en of wegens
zwakte van de geest (neerleg).
, Stijlfiguren:
Propter perfidiam: alliteratie
Potero, perferam: alliteratie
C 11: Ik vraag dringend, dat ook jij, Marcus Fannius, je zo opstelt aan ons en aan de
republiek zoals je je al eerder hebt getoond toen jij als rechter voorzitter was van deze
zelfde rechtbank. U ziet hoe een grote menigte mensen is samengekomen bij dit proces;
u begrijpt welke verwachting er is bij alle stervelingen, welk verlangen er is dat er
scherpe en strenge vonnissen gebeuren. Na een lange onderbreking wordt deze
rechtszaak tegen moordenaars als eerste gehouden, hoewel er ondertussen zeer grote
en zeer onwaardige slachtingen gedaan zijn; alle hopen dat deze ondervraging terwijl u
praetor bent tot voorbeeld zal zijn van moed en nadat de openlijke misdaden en het,
dagelijks bloedvergieten is gestaakt.
Stijlfiguren:
D 12: Wij, die ons verdedigen, gebruiken in deze tijd die stemverheffing waarmee in de
overige rechtszaken de aanklagers gewend zijn. Wij vragen van u/ proberen te bereiken,
Marcus Fannius, en van u heren rechters, dat jullie zo streng mogelijk de misdaden
bestraffen, en dat jullie zo sterk mogelijk aan de zeer brutale mannen weerstand bieden,
en ik vraag ook dat jullie dit vinden/begrijpen namelijk, dat als jullie niet zullen tonen in
deze rechtszaak, wat jullie waren gezindheid is, dan zal in zo’n mate hebzucht en
misdaad en brutaliteit van deze mannen uitbreken, dat niet alleen in het geniep, maar
zelfs hier op het forum voor uw rechterstoel, Marcus Fannius, voor uw voeten, rechters,
tussen de zitbanken zelf zullen slachtingen plaatsvinden.
Stijlfiguren:
Qua vociferatione – causam dicimus: antithese
Ut quam 2x: Anafoor
Ut quam accerime maleficia vindicetis + Ut quam fortissime hominibus resistatis:
Parallellisme
Cupiditatem et scelus et audaciam: polysyndeton/tricolon
1. Non modo clam, 2. Etiam hic in foro, 3. Inter ipsa subsellia: Climax 1/tricolon
1. Vindicetis, 2. Resistatis, 3. Cogitetis: Climax 2/tricolon
Ante tribunal tuum + ante pedes vestros: paralellisme
Ante pedes vestros/ inter ipsa subsellia: hyperbool
(+et) inter ipsa… : asyndeton
Resistatis, (+et) ut… : asyndeton
Tribunal tuum: alliteratie
E 13: Want wat anders wordt geprobeerd met deze rechtszaak, dan dat het is toegestaan dat
dit gebeurt? Zij klagen aan, die met geweld zijn binnengevallen in zijn bezittingen, hij
verdedigt zich, voor wie zij niet anders hebben overgelaten dan ellende. Zij klagen aan, voor
wie het gunstig was, dat Sextus Roscius gedood werd, hij verdedigt zich, voor wie de dood
van zijn vader niet alleen verdriet meebracht, maar ook armoede; Zij klagen aan, zij die het
meest hebben verlangd deze man zelf te vermoorden, hij verdedigt zich, die zelfs naar deze
