SE Aardrijkskunde
Wonen in Nederland
Overleven in Europa H3+4
Wonen in Nederland
Hoofdstuk 1
1.1
Nederlandse waterbeleid was gericht op snel afvoeren van water. Klimaatverandering maakt
dit moeilijker
Warmere, drogere zomers en zachtere, nattere winters
Meer en grotere schommelingen in de hoeveelheid neerslag
o Schommeling van de neerslag in een jaar: neerslagregiem
Onregelmatiger neerslagregiem, meer extreme buien, baker periodes met droogte
In de zomer vaker droogte in natuurgebieden en landbouwgronden. Dit heeft drie oorzaken:
1. Door stijging van gemiddelde zomertemperatuur neemt verdamping toe
2. In drogere zomerseizoen neemt nuttige neerslag (neerslag min verdamping) af dus
minder water zakt de bodem in
3. Door snellere waterafvoer (bv kanalisatie) daalt de grondwaterspiegel dus bovenste
laag van de bodem droogt eerder uit
Nederland is sterk verstedelijkt
Meer verstening van het oppervlak. Regenwater wordt snel afgevoerd naar riolen en
grachten, minder regenwater zakt in de grond
Beleid van de overheid gericht op het voorkomen van nieuwe waterproblemen. Een
mogelijk waterprobleem niet doorschuiven naar andere plaats of tijdstip
Drietrapsstrategie
1. Vasthouden: het water blijft op de plaats waar het valt. De neerslag wordt
opgeslagen in het oppervlaktewater en in de bodem
In veel nieuwbouwwijken wordt het regenwater van daken en goten naar wadi’s
(brede greppels of laag liggende grasveldjes) of straten met doorlatende stenen
geleid, waar het langzaam de grond in zakt
2. Bergen: wat niet kan worden vastgehouden opbergen (retentie) in plassen, meren of
kanalen
3. Afvoeren
,Watertoets
Bij nieuwe besluiten op het gebied van de ruimtelijke ordening (bv bouw van een woonwijk)
wordt duidelijk beschreven wat de gevolgen van die bouw zijn voor de veiligheid, de
wateroverlast, de waterkwaliteit en de verdroging
Bij het maken van een gemeentelijke bestemmingsplannen of de uitvoering van een
bouwproject moeten altijd de waterschappen worden betrokken
Een waterschap regelt de waterhuishouding en is verantwoordelijk voor het beheer,
de bescherming en het onderhoud van dijken en duinen. Het waterschap zorgt ook
voor de beheersing van het grondwaterpeil en voor de waterkwaliteit.
1.2
Het water stijgt
Tijdens de laatste ijstijd stond de Noordzee droog. Door temperatuurstijging smolt
het landijs en steeg de zeespiegel 120 tot 140 meter
Het KNMI heeft op basis van het rapport van het IPCC (het klimaatpanel van de
Verenigde Naties) vier klimaatscenario’s voor Nederland gemaakt. Twee belangrijke
zaken:
o De mate van temperatuurstijging waarmee gerekend wordt
o Wel of geen verandering in de overheersende windrichting
o Conclusie in alle 4 scenario’s, zeespiegel zal blijven stijgen
De grootste bijdrage van de zeespiegelstijging komt van het uitzetten van het
warmere oceaanwater.
Het afsmelten van gletsjers en landijs en het smelten van het ijs op Groenland
leveren een geringere bijdrage
Bodemdaling
De combinatie van bodemdaling en (absolute) zeespiegelstijging veroorzaakt een
relatieve zeespiegelstijging
Bodemdaling heeft verschillende oorzaken
1. Door dijken kunnen de rivieren niet meer overstromen
o Tijdens de vroegere overstromingen werden zand/klei afgezet naast de
rivier
o Deze sedimentatie compenseerde de bodemdaling
o Tegenwoordig alleen nog sedimentatie in de uiterwaarden. Waterbergend
vermogen van het gebied tussen de winterdijken neemt af
, Waterveiligheid
Na iedere overstroming werden er in Nederland dijken, dammen of duinen
aangelegd, verhoogd of verbreed
o Het grootste deel van Nederland is nog steeds gevoelig voor overstromingen
o Het water kan vanuit de zee, vanuit het IJsselmeer en de randmeren of vanuit
de rivieren komen
o Ongeveer de helft van de overstromingsgevoelige gebieden ligt boven NAP,
maar kan bij hoogwater van de grote rivieren of van de zee toch overstromen
Beschermen tegen het water van Duinen, Dijken en Dammen. Deze worden
Verhoogd, Verstevigd of Verbreed.
Geen 100% veiligheid
Het overstromingsrisico bewustzijn van Nederlanders moet groter worden
Tweede deltacommissie adviseert:
o Maak evacuatieplannen
o Laat mensen nadenken over wat ze moeten doen als er een overstroming
dreigt
o Let op afvoer en kwaliteit van water, maar ook op de naaste omgeving en de
belangen voor stad en platteland (=integraal waterbeleid)
Verdroging en verzilting (toenemen van zoutgehalte in bodem of water)
Delen van Nederland worden steeds droger, oorzaken:
o Klimaatverandering, denk aan droge zomers
o Verlaging van de grondwaterstand in bepaalde gebieden
o Toenemend waterverbruik in de landbouw en huishoudens
o Verharding ondergrond, water zakt onvoldoende in bodem
Wanneer in een natuurgebied gemiddeld in een jaar een te lage grondwaterstand
voorkomt heeft dat gevolgen:
o Door verdroging verdwijnen karakteristieke planten en dieren die leven in
natte en vochtige gebieden
o Soms wordt het watertekort aangevuld met water uit een ander gebied. Als
dit water veel meer meststoffen bevat, kan dat in een kwetsbaar
natuurgebied voor nieuwe problemen zorgen. Het gebied wordt voedselrijker
en de oorspronkelijke begroeiing verandert of verdwijnt
Wonen in Nederland
Overleven in Europa H3+4
Wonen in Nederland
Hoofdstuk 1
1.1
Nederlandse waterbeleid was gericht op snel afvoeren van water. Klimaatverandering maakt
dit moeilijker
Warmere, drogere zomers en zachtere, nattere winters
Meer en grotere schommelingen in de hoeveelheid neerslag
o Schommeling van de neerslag in een jaar: neerslagregiem
Onregelmatiger neerslagregiem, meer extreme buien, baker periodes met droogte
In de zomer vaker droogte in natuurgebieden en landbouwgronden. Dit heeft drie oorzaken:
1. Door stijging van gemiddelde zomertemperatuur neemt verdamping toe
2. In drogere zomerseizoen neemt nuttige neerslag (neerslag min verdamping) af dus
minder water zakt de bodem in
3. Door snellere waterafvoer (bv kanalisatie) daalt de grondwaterspiegel dus bovenste
laag van de bodem droogt eerder uit
Nederland is sterk verstedelijkt
Meer verstening van het oppervlak. Regenwater wordt snel afgevoerd naar riolen en
grachten, minder regenwater zakt in de grond
Beleid van de overheid gericht op het voorkomen van nieuwe waterproblemen. Een
mogelijk waterprobleem niet doorschuiven naar andere plaats of tijdstip
Drietrapsstrategie
1. Vasthouden: het water blijft op de plaats waar het valt. De neerslag wordt
opgeslagen in het oppervlaktewater en in de bodem
In veel nieuwbouwwijken wordt het regenwater van daken en goten naar wadi’s
(brede greppels of laag liggende grasveldjes) of straten met doorlatende stenen
geleid, waar het langzaam de grond in zakt
2. Bergen: wat niet kan worden vastgehouden opbergen (retentie) in plassen, meren of
kanalen
3. Afvoeren
,Watertoets
Bij nieuwe besluiten op het gebied van de ruimtelijke ordening (bv bouw van een woonwijk)
wordt duidelijk beschreven wat de gevolgen van die bouw zijn voor de veiligheid, de
wateroverlast, de waterkwaliteit en de verdroging
Bij het maken van een gemeentelijke bestemmingsplannen of de uitvoering van een
bouwproject moeten altijd de waterschappen worden betrokken
Een waterschap regelt de waterhuishouding en is verantwoordelijk voor het beheer,
de bescherming en het onderhoud van dijken en duinen. Het waterschap zorgt ook
voor de beheersing van het grondwaterpeil en voor de waterkwaliteit.
1.2
Het water stijgt
Tijdens de laatste ijstijd stond de Noordzee droog. Door temperatuurstijging smolt
het landijs en steeg de zeespiegel 120 tot 140 meter
Het KNMI heeft op basis van het rapport van het IPCC (het klimaatpanel van de
Verenigde Naties) vier klimaatscenario’s voor Nederland gemaakt. Twee belangrijke
zaken:
o De mate van temperatuurstijging waarmee gerekend wordt
o Wel of geen verandering in de overheersende windrichting
o Conclusie in alle 4 scenario’s, zeespiegel zal blijven stijgen
De grootste bijdrage van de zeespiegelstijging komt van het uitzetten van het
warmere oceaanwater.
Het afsmelten van gletsjers en landijs en het smelten van het ijs op Groenland
leveren een geringere bijdrage
Bodemdaling
De combinatie van bodemdaling en (absolute) zeespiegelstijging veroorzaakt een
relatieve zeespiegelstijging
Bodemdaling heeft verschillende oorzaken
1. Door dijken kunnen de rivieren niet meer overstromen
o Tijdens de vroegere overstromingen werden zand/klei afgezet naast de
rivier
o Deze sedimentatie compenseerde de bodemdaling
o Tegenwoordig alleen nog sedimentatie in de uiterwaarden. Waterbergend
vermogen van het gebied tussen de winterdijken neemt af
, Waterveiligheid
Na iedere overstroming werden er in Nederland dijken, dammen of duinen
aangelegd, verhoogd of verbreed
o Het grootste deel van Nederland is nog steeds gevoelig voor overstromingen
o Het water kan vanuit de zee, vanuit het IJsselmeer en de randmeren of vanuit
de rivieren komen
o Ongeveer de helft van de overstromingsgevoelige gebieden ligt boven NAP,
maar kan bij hoogwater van de grote rivieren of van de zee toch overstromen
Beschermen tegen het water van Duinen, Dijken en Dammen. Deze worden
Verhoogd, Verstevigd of Verbreed.
Geen 100% veiligheid
Het overstromingsrisico bewustzijn van Nederlanders moet groter worden
Tweede deltacommissie adviseert:
o Maak evacuatieplannen
o Laat mensen nadenken over wat ze moeten doen als er een overstroming
dreigt
o Let op afvoer en kwaliteit van water, maar ook op de naaste omgeving en de
belangen voor stad en platteland (=integraal waterbeleid)
Verdroging en verzilting (toenemen van zoutgehalte in bodem of water)
Delen van Nederland worden steeds droger, oorzaken:
o Klimaatverandering, denk aan droge zomers
o Verlaging van de grondwaterstand in bepaalde gebieden
o Toenemend waterverbruik in de landbouw en huishoudens
o Verharding ondergrond, water zakt onvoldoende in bodem
Wanneer in een natuurgebied gemiddeld in een jaar een te lage grondwaterstand
voorkomt heeft dat gevolgen:
o Door verdroging verdwijnen karakteristieke planten en dieren die leven in
natte en vochtige gebieden
o Soms wordt het watertekort aangevuld met water uit een ander gebied. Als
dit water veel meer meststoffen bevat, kan dat in een kwetsbaar
natuurgebied voor nieuwe problemen zorgen. Het gebied wordt voedselrijker
en de oorspronkelijke begroeiing verandert of verdwijnt
