Psychopathologie
1.1 Wat is psychologie?
= de leer (logos) van de stoornissen (pathos) van het psychisch functioneren.
= richting in de wetenschap aard, totstandkoming en mogelijke behandeling en voorkoming van
psychische stoornissen.
= samenwerking tussen diverse disciplines psychologie, neurologie, endocrinologie, farmacologie,
orthopedagogie en sociologie
1.2 Psychopathologie versus psychiatrie
Psychiatrie = toegepaste wetenschap geheel van praktijkervaring
Dit wordt gebruikt in de praktijk (behandeling)
Psychopathologie = kennis, theorie en fundamenteel onderzoek.
Dit is de wetenschap die de psychiatrie nodig heeft om zijn te werk te doen
= er is een voortdurende wisselwerking tussen de twee (samenwerking)
1.3 De studie van psychische stoornissen
1.3.1 Normaliteit en pathologie
= psychische stoornissen hebben een nauwe samenhang met abnormaliteit en ziekte
Abnormaliteit elke afwijking ten opzichte van de norm
Hangt af van:
De kenmerken van de persoon
o Leeftijd: bv: kleuter die zittend op de grond huilt in de supermarkt is normaal maar
een volwassenen die dat doet niet. Kleuter die huilt om zijn ouders op school is
normaal maar een kind van lagere school is zorgwekkend.
o Geslacht: bv: vrouw met agressie is abnormaal en een man met agressie is redelijk
normaal. Een vrouw die een boyfriend jeans draagt is oke maar een man met
vrouwenkleren is heel raar.
o Beroep: bv: iemand die verplicht iets drinkt omdat het bij zijn werk hoort is normaal
en een buschauffeur die drinkt is niet normaal.
Tijd en plaats van het gedrag
Waarden en normen van de heersende cultuur en tijdsgeest cfr. Homoseksualiteit
o Iemand die homo is heeft volgens de cultuur een psychisch probleem
Er zijn geen vaste neutrale maatstaven dus het is niet duidelijk wanneer iets
normaal/afwijkend is van de norm.
Abnormaal gedrag is niet automatisch een stoornis (bv: hoogbegaafd)!!!
1
,Een stoornis is een mix van deze 3 aspecten! Afwijking van de norm speelt zich af op gebied van:
Gedrag
o Klassieke gedragsproblemen (agressie)
Gedachten
o Dwanggedachten (iemand die moet nadenken of die iemand heeft vermoord, een
accident heeft gehad
o Tellen wat er in een ruimte is om rust te krijgen
o Gedachten die niet kloppen (psychose)
Gevoelens/belevingen
o Mensen die heel bang zijn van en niet meer naar school of werk durven te gaan
o (corona)
Het accent kan liggen op problemen in:
Individueel functioneren bv: eetstoornis (ik ben te dik ik moet vermageren)
In relaties met bv: heel hard andere mensen nodig hebben om een goed gevoel te hebben
Beide
Bij kinderen/jongeren is het belangrijk om te vergelijken met de normale ontwikkeling!!
1.3.2 Een psychische stoornis
Niet elke psychisch probleem = psychisch stoornis voldoet aan 3 voorwaarden:
1. Abnormaal verschijnsel of afwijkend gedrag (norm – cultuur)
2. Het verschijnsel moet ongemak of lijden veroorzaken voor de betrokkene of omgeving
(= disfunctionaliteit)
- Bv: verlies van voorspelbaarheid en controle
3. Het verschijnsel moet vastgesteld zijn bij andere en binnen een kader worden omschreven.
Psychische stoornis = betekenisvol gedrags- of psychologisch syndroom of patroon dat bij een
persoon voorkomt en dat gepaard gaat met:
Leed (pijnlijke symptomen)
Onvermogen (aantasting van functioneren van de mens)
o Bv: mensen die niet naar buiten durven gaan wegens corona
Duidelijk toegenomen kans op dood
o Bv: symptomen van een hartaanval maar je weigert naar de dokter te gaan om je
vreest corona te krijgen in het ziekenhuis
Betekenisvol verlies van vrijheid
o Bv: niet durven knuffelen, kussen, interactie met mensen (corona)
Als er geen last is dan is er geen sprake van een stoornis!!!!
1.3.3 Link met gedragsproblemen
Psychische stoornis probleemgedrag of gedragsproblemen bv: ADHD
Niet elk probleem is een psychische stoornis!
“gedragsstoornis” = specifieke vorm van gedragsproblemen
o Aparte categorie
2
,1.3.4 Psychische kwetsbaarheid en psychisch lijden
= andere visie op psychopathologie (vanuit mededogen - empathisch kijken)
1. Psychisch lijden is geen identiteit maar een kwetsbaarheid die periodiek problematisch kan
zijn
bv: kinderen die binnenkomen en denken dat ze ADHD hebben en dat proberen we
te herformuleren door te zegge “ik heb last van impulsiviteit.
ADHD = 1 van je unieke kenmerken
2. Kwetsbaarheid = normaal & differentieel verspreid
Iedereen heeft een vorm van psychische kwetsbaarheid
Differentieel de ene heeft meer last van de symptomen dan de andere
3. Psychopathologie is gecontextualiseerd
Bepaald door de omgeving waarin je zit (beïnvloeding)
Belangrijke begrippen in de psychopathologie
1.4 Classificatie
Classi ca!esystemen
beschrijven:
• welke psychiatrische
stoornissen er bestaan
• hoe deze
psychiatrische
stoornissen worden
herkend= hokjes denken
• hoe psychiatrische
stoornissen van elkaar
3
, onderscheiden kunnen
worden
Classificatiesystemen beschrijven:
welke psychiatrische stoornissen er bestaan
hoe deze psychiatrische stoornissen worden herkend= hokjes denken
hoe psychiatrische stoornissen van elkaar onderscheiden kunnen worden
De epidemiologie geeft een antwoord op de vraag: Hoeveel kinderen/personen hebben deze
problemen?
In de hulpverlening doet men twee dingen:
1. Wat is er met de persoon aan de hand= Classificatie
2. Hoe is dit probleem/stoornis ontstaan= Diagnostiek, kijk risico en beschermingsfactoren in
omgeving
Deze twee worden in de praktijk vaak door elkaar gehaald maar zijn niet hetzelfde
We kijken (nemen waar) naar de werkelijkheid met de kennis die we hebben. Die kennis is
aan tijd, cultuur en eigen persoon gebonden.
Syndroom: groep of samenhangend geheel van symptomen. Het is een groep van tezamen
optredende symptomen
Symptoom: uiting, signaal of kenmerk van een syndroom of ziekte
Hoofdsymptomen verwijzen naar specifieke stoornis (hoge kans)
Bijsymptomen ze maken het beeld volledig
Klinisch beeld: geheel van uitingen op basis waarvan een stoornis kan worden vastgesteld. De
verschijningsvorm van een stoornis.
Categoriale classificatie: afgebakende klassen van stoornissen die geen overlapping vertonen!
Strikte afbakening = niet mogelijk!
Personen met een stoornis kun je niet in zo’n strak omschreven klassen plaatsen!!
Alles of niets (kwalitatief):
Dimensionele benadering: i emand kan in meer of mindere mate last hebben van kenmerken
Gebaseerd op een dimensie of continuüm
Hier gaat het niet om kwalitatief maar om kwantitatief!!
DSM-5
Categoriaal systeem
Een alternatief voor het systeem ICD-11 van de WHO
Er zijn enkele dimensionele toevoegingen:
4
1.1 Wat is psychologie?
= de leer (logos) van de stoornissen (pathos) van het psychisch functioneren.
= richting in de wetenschap aard, totstandkoming en mogelijke behandeling en voorkoming van
psychische stoornissen.
= samenwerking tussen diverse disciplines psychologie, neurologie, endocrinologie, farmacologie,
orthopedagogie en sociologie
1.2 Psychopathologie versus psychiatrie
Psychiatrie = toegepaste wetenschap geheel van praktijkervaring
Dit wordt gebruikt in de praktijk (behandeling)
Psychopathologie = kennis, theorie en fundamenteel onderzoek.
Dit is de wetenschap die de psychiatrie nodig heeft om zijn te werk te doen
= er is een voortdurende wisselwerking tussen de twee (samenwerking)
1.3 De studie van psychische stoornissen
1.3.1 Normaliteit en pathologie
= psychische stoornissen hebben een nauwe samenhang met abnormaliteit en ziekte
Abnormaliteit elke afwijking ten opzichte van de norm
Hangt af van:
De kenmerken van de persoon
o Leeftijd: bv: kleuter die zittend op de grond huilt in de supermarkt is normaal maar
een volwassenen die dat doet niet. Kleuter die huilt om zijn ouders op school is
normaal maar een kind van lagere school is zorgwekkend.
o Geslacht: bv: vrouw met agressie is abnormaal en een man met agressie is redelijk
normaal. Een vrouw die een boyfriend jeans draagt is oke maar een man met
vrouwenkleren is heel raar.
o Beroep: bv: iemand die verplicht iets drinkt omdat het bij zijn werk hoort is normaal
en een buschauffeur die drinkt is niet normaal.
Tijd en plaats van het gedrag
Waarden en normen van de heersende cultuur en tijdsgeest cfr. Homoseksualiteit
o Iemand die homo is heeft volgens de cultuur een psychisch probleem
Er zijn geen vaste neutrale maatstaven dus het is niet duidelijk wanneer iets
normaal/afwijkend is van de norm.
Abnormaal gedrag is niet automatisch een stoornis (bv: hoogbegaafd)!!!
1
,Een stoornis is een mix van deze 3 aspecten! Afwijking van de norm speelt zich af op gebied van:
Gedrag
o Klassieke gedragsproblemen (agressie)
Gedachten
o Dwanggedachten (iemand die moet nadenken of die iemand heeft vermoord, een
accident heeft gehad
o Tellen wat er in een ruimte is om rust te krijgen
o Gedachten die niet kloppen (psychose)
Gevoelens/belevingen
o Mensen die heel bang zijn van en niet meer naar school of werk durven te gaan
o (corona)
Het accent kan liggen op problemen in:
Individueel functioneren bv: eetstoornis (ik ben te dik ik moet vermageren)
In relaties met bv: heel hard andere mensen nodig hebben om een goed gevoel te hebben
Beide
Bij kinderen/jongeren is het belangrijk om te vergelijken met de normale ontwikkeling!!
1.3.2 Een psychische stoornis
Niet elke psychisch probleem = psychisch stoornis voldoet aan 3 voorwaarden:
1. Abnormaal verschijnsel of afwijkend gedrag (norm – cultuur)
2. Het verschijnsel moet ongemak of lijden veroorzaken voor de betrokkene of omgeving
(= disfunctionaliteit)
- Bv: verlies van voorspelbaarheid en controle
3. Het verschijnsel moet vastgesteld zijn bij andere en binnen een kader worden omschreven.
Psychische stoornis = betekenisvol gedrags- of psychologisch syndroom of patroon dat bij een
persoon voorkomt en dat gepaard gaat met:
Leed (pijnlijke symptomen)
Onvermogen (aantasting van functioneren van de mens)
o Bv: mensen die niet naar buiten durven gaan wegens corona
Duidelijk toegenomen kans op dood
o Bv: symptomen van een hartaanval maar je weigert naar de dokter te gaan om je
vreest corona te krijgen in het ziekenhuis
Betekenisvol verlies van vrijheid
o Bv: niet durven knuffelen, kussen, interactie met mensen (corona)
Als er geen last is dan is er geen sprake van een stoornis!!!!
1.3.3 Link met gedragsproblemen
Psychische stoornis probleemgedrag of gedragsproblemen bv: ADHD
Niet elk probleem is een psychische stoornis!
“gedragsstoornis” = specifieke vorm van gedragsproblemen
o Aparte categorie
2
,1.3.4 Psychische kwetsbaarheid en psychisch lijden
= andere visie op psychopathologie (vanuit mededogen - empathisch kijken)
1. Psychisch lijden is geen identiteit maar een kwetsbaarheid die periodiek problematisch kan
zijn
bv: kinderen die binnenkomen en denken dat ze ADHD hebben en dat proberen we
te herformuleren door te zegge “ik heb last van impulsiviteit.
ADHD = 1 van je unieke kenmerken
2. Kwetsbaarheid = normaal & differentieel verspreid
Iedereen heeft een vorm van psychische kwetsbaarheid
Differentieel de ene heeft meer last van de symptomen dan de andere
3. Psychopathologie is gecontextualiseerd
Bepaald door de omgeving waarin je zit (beïnvloeding)
Belangrijke begrippen in de psychopathologie
1.4 Classificatie
Classi ca!esystemen
beschrijven:
• welke psychiatrische
stoornissen er bestaan
• hoe deze
psychiatrische
stoornissen worden
herkend= hokjes denken
• hoe psychiatrische
stoornissen van elkaar
3
, onderscheiden kunnen
worden
Classificatiesystemen beschrijven:
welke psychiatrische stoornissen er bestaan
hoe deze psychiatrische stoornissen worden herkend= hokjes denken
hoe psychiatrische stoornissen van elkaar onderscheiden kunnen worden
De epidemiologie geeft een antwoord op de vraag: Hoeveel kinderen/personen hebben deze
problemen?
In de hulpverlening doet men twee dingen:
1. Wat is er met de persoon aan de hand= Classificatie
2. Hoe is dit probleem/stoornis ontstaan= Diagnostiek, kijk risico en beschermingsfactoren in
omgeving
Deze twee worden in de praktijk vaak door elkaar gehaald maar zijn niet hetzelfde
We kijken (nemen waar) naar de werkelijkheid met de kennis die we hebben. Die kennis is
aan tijd, cultuur en eigen persoon gebonden.
Syndroom: groep of samenhangend geheel van symptomen. Het is een groep van tezamen
optredende symptomen
Symptoom: uiting, signaal of kenmerk van een syndroom of ziekte
Hoofdsymptomen verwijzen naar specifieke stoornis (hoge kans)
Bijsymptomen ze maken het beeld volledig
Klinisch beeld: geheel van uitingen op basis waarvan een stoornis kan worden vastgesteld. De
verschijningsvorm van een stoornis.
Categoriale classificatie: afgebakende klassen van stoornissen die geen overlapping vertonen!
Strikte afbakening = niet mogelijk!
Personen met een stoornis kun je niet in zo’n strak omschreven klassen plaatsen!!
Alles of niets (kwalitatief):
Dimensionele benadering: i emand kan in meer of mindere mate last hebben van kenmerken
Gebaseerd op een dimensie of continuüm
Hier gaat het niet om kwalitatief maar om kwantitatief!!
DSM-5
Categoriaal systeem
Een alternatief voor het systeem ICD-11 van de WHO
Er zijn enkele dimensionele toevoegingen:
4
