Gedragsmatige benadering
Er waren in Freuds tijd al dissidenten die hun eigen invulling gaven aan de
psychoanalytische visie, maar zij behielden onderdelen van de theorie en borduurde daarop
voort. De gedragsmatige benadering zou de antipsychoanalyse genoemd kunnen worden.
Haar voornaamste aartsvader is Skinner. Volgens hem bestond er botweg geen
persoonlijkheid. Het herkent wel dat er verschillen zijn tussen mensen maar hij zegt dat
objectief waarneembare zaken enkel het onderwerp kunnen zijn van
wetenschapsbeoefening. Persoonlijkheid ziet hij als niet objectief dus voor hem bestaat het
eigenlijk niet. Zo zou hij ooit op een vraag over waar de persoonlijkheid in zijn theorie te
vinden was, hebben geantwoord: “daar waar mijn schaduw zich bevindt wanneer ik het licht
uitdoe.”
1. Black box principe
Empirische wetenschap is gebaseerd op feiten die je kan waarnemen en die herhaalbaar
zijn. Het enige wat objectief waarneembaar is, is gedrag. En dat gedrag is weer een respons
op de situatie, die eveneens objectief is vast te stellen. Skinner noemde dit het “black box”-
principe: de situatie is de input voor de black box en het gedrag de output. Alleen tot welke
output de input leidt, is van belang. De aard van de black box is irrelevant, want die valt
volgens hem niet te bestuderen. Skinner is daarin ook pragmatisch: wat zou je ermee
kunnen voorspellen? Voegt het iets toe aan de voorspelling van gedrag wanneer je de aard
van de black box kent? Skinner zegt van niet, de input (dat is de situatie) is voldoende
voorwaarde om de output (het gedrag) te voorspellen. Voor Skinner komt gedrag tot stand
door associatieve leerprocessen. Leerprocessen zouden volgens hem verklaren hoe het
komt dat men in een bepaalde situatie reageert. Wat in de black-box zit, zijn dus eigenlijk
leerprocessen.
Waar Freud zich dus volledig op de natuur van de mens toespitste, spitst Skinner zich
volledig toe op de omgeving (nurture). Het kind komt volgens hem als een onbeschreven
blad (het “tabula-rasa” principe) ter wereld en wordt volledig gevormd door de leerprocessen
die door ervaringen worden opgedaan. Als er dus iets als een persoonlijkheid bestaat, dan is
het niets meer of minder dan een samenraapsel van herinneringen die door die
leerprocessen tot stand is gekomen.
, 2. Wat is leren?
Leren is niet rechtstreeks observeerbaar
Wordt afgeleid wanneer men een verandering ziet als direct gevolg op voorafgaande
ervaring
Er is sprake van een leerproces als het organisme (mens, dier) een bepaalde ervaring
opdoet, die resulteert in een of andere blijvende gedragsverandering.
Bijvoorbeeld: het beeld van de injectienaals na het krijgen van een pijnlijke injectie ->
pijngevoel, angst en vermijding of ontspannen
Kritische bedenkingen :
Een geobserveerde gedragsverandering (2) is onvoldoende om tot leren te besluiten
Bijv. opspringen na het horen van luid geluid
Bijv. gevolgen van rijping of organische stoornis
Als gedragsverandering (2) uitblijft, betekent dit niet dat er niets is geleerd
=> onderscheid tussen leren en presteren
3. Hoe wordt gedrag verklaard?
Het gedrag is het resultaat van wat is geleerd en er zijn hierbij verschillende leerparadigma’s.
Aan de hand van leerparadigma’s?
= een prototype van een procedure waarmee een leerproces wordt bestudeerd
Soorten
Eenvoudige vormen van leren
Klassieke conditionering
Operante conditionering
Sociaal leren
3.1 Eenvoudige vormen van leren
= leren waarbij er maar 1 prikkel wordt gebruikt en die prikkel heeft een effect op gedrag.
Niet contingente aanbieding
= informatie over een enkelvoudige prikkel
een situatie heeft bepaalde kenmerken: valentie (aangenaam-onaangenaam) en lokt
een onvoorwaardelijke reactie (UCR) uit (oriëntatiereflex)
Soorten
A. Habituatie
B. Sensitisatie
C. Mere-exposure
D. Latente inhibitie
E. US-preexposure
Er waren in Freuds tijd al dissidenten die hun eigen invulling gaven aan de
psychoanalytische visie, maar zij behielden onderdelen van de theorie en borduurde daarop
voort. De gedragsmatige benadering zou de antipsychoanalyse genoemd kunnen worden.
Haar voornaamste aartsvader is Skinner. Volgens hem bestond er botweg geen
persoonlijkheid. Het herkent wel dat er verschillen zijn tussen mensen maar hij zegt dat
objectief waarneembare zaken enkel het onderwerp kunnen zijn van
wetenschapsbeoefening. Persoonlijkheid ziet hij als niet objectief dus voor hem bestaat het
eigenlijk niet. Zo zou hij ooit op een vraag over waar de persoonlijkheid in zijn theorie te
vinden was, hebben geantwoord: “daar waar mijn schaduw zich bevindt wanneer ik het licht
uitdoe.”
1. Black box principe
Empirische wetenschap is gebaseerd op feiten die je kan waarnemen en die herhaalbaar
zijn. Het enige wat objectief waarneembaar is, is gedrag. En dat gedrag is weer een respons
op de situatie, die eveneens objectief is vast te stellen. Skinner noemde dit het “black box”-
principe: de situatie is de input voor de black box en het gedrag de output. Alleen tot welke
output de input leidt, is van belang. De aard van de black box is irrelevant, want die valt
volgens hem niet te bestuderen. Skinner is daarin ook pragmatisch: wat zou je ermee
kunnen voorspellen? Voegt het iets toe aan de voorspelling van gedrag wanneer je de aard
van de black box kent? Skinner zegt van niet, de input (dat is de situatie) is voldoende
voorwaarde om de output (het gedrag) te voorspellen. Voor Skinner komt gedrag tot stand
door associatieve leerprocessen. Leerprocessen zouden volgens hem verklaren hoe het
komt dat men in een bepaalde situatie reageert. Wat in de black-box zit, zijn dus eigenlijk
leerprocessen.
Waar Freud zich dus volledig op de natuur van de mens toespitste, spitst Skinner zich
volledig toe op de omgeving (nurture). Het kind komt volgens hem als een onbeschreven
blad (het “tabula-rasa” principe) ter wereld en wordt volledig gevormd door de leerprocessen
die door ervaringen worden opgedaan. Als er dus iets als een persoonlijkheid bestaat, dan is
het niets meer of minder dan een samenraapsel van herinneringen die door die
leerprocessen tot stand is gekomen.
, 2. Wat is leren?
Leren is niet rechtstreeks observeerbaar
Wordt afgeleid wanneer men een verandering ziet als direct gevolg op voorafgaande
ervaring
Er is sprake van een leerproces als het organisme (mens, dier) een bepaalde ervaring
opdoet, die resulteert in een of andere blijvende gedragsverandering.
Bijvoorbeeld: het beeld van de injectienaals na het krijgen van een pijnlijke injectie ->
pijngevoel, angst en vermijding of ontspannen
Kritische bedenkingen :
Een geobserveerde gedragsverandering (2) is onvoldoende om tot leren te besluiten
Bijv. opspringen na het horen van luid geluid
Bijv. gevolgen van rijping of organische stoornis
Als gedragsverandering (2) uitblijft, betekent dit niet dat er niets is geleerd
=> onderscheid tussen leren en presteren
3. Hoe wordt gedrag verklaard?
Het gedrag is het resultaat van wat is geleerd en er zijn hierbij verschillende leerparadigma’s.
Aan de hand van leerparadigma’s?
= een prototype van een procedure waarmee een leerproces wordt bestudeerd
Soorten
Eenvoudige vormen van leren
Klassieke conditionering
Operante conditionering
Sociaal leren
3.1 Eenvoudige vormen van leren
= leren waarbij er maar 1 prikkel wordt gebruikt en die prikkel heeft een effect op gedrag.
Niet contingente aanbieding
= informatie over een enkelvoudige prikkel
een situatie heeft bepaalde kenmerken: valentie (aangenaam-onaangenaam) en lokt
een onvoorwaardelijke reactie (UCR) uit (oriëntatiereflex)
Soorten
A. Habituatie
B. Sensitisatie
C. Mere-exposure
D. Latente inhibitie
E. US-preexposure
