BELANGRIJKE ARRESTEN
BRONNEN EN BEGINSELEN VAN HET RECHT
25’-26’
1. WAGONS-LITS ARREST (1994) (H2 - P48)
Kern: Bescherming van particulieren - privaatrechtelijke regels die tot de openbare orde
behoren
Zaak: Het ging over een overnamebod op de vennootschap Compagnie Internationale des
Wagons-Lits. Een partij betwistte de geldigheid van de overname en de toepassing van
bepaalde regels uit de wet op de openbare overnamebiedingen. De vraag luidde of die regels
regels enkel de belangen van aandeelhouders beschermden (aanvullend recht), of dat ze van
openbare orde waren.
Uitspraak (Hof van Cassatie): Het Hof oordeelde dat handel en aandelen zo essentieel zijn
voor de economische orde, dat deze regels van openbare orde zijn. Als je ingaat tegen de
regulering van het marktwezen, ook al zijn de rechtshandelingen privaatrechtelijk, is dit in strijd
met de openbare orde want je ondergraaft de economische orde
2. SMEERKAASARREST FRANCO SUISSE LE SKI (1971) (H7 - P153)
Kern: De keuze voor het monisme (ipv het dualisme)
Zaak: Voor het toetreden bij de EG had elk land zijn eigen invoerheffingen. Vanaf het toetreden,
bleven de heffingen tijdelijk bestaan, maar landen mochten geen aanpassingen meer doen.
België doet dit toch voor kaas en zuivel via een KB.
Het kaasbedrijf Franco Suisse Le Ski had producten ingevoerd in België en vraagt aan de
rechter de reeds betaalde taksen terug volgens Art. 12 EG. De eerste rechter oordeelt dat die
internationale norm niet is omgezet in nationale wetgeving en ze krijgen ongelijk.
Ze gaan in hoger beroep.
Uitspraak (Hof van Cassatie): Het hof oordeelde dat het kaasbedrijf gelijk had omdat alle
“hogere internationale normen gerespecteerd moeten worden” en gaf ze gelijk. De staat gaat in
beroep bij het Hof van Cassatie en beroept zich op het dualisme maar het Hof van Cassatie
oordeelt uiteindelijk dat er voorrang moet worden verleend aan internationale bepalingen.
1
, 3. VAN GEND EN LOOS (1963) (H7 - P159)
Kern: Rechtstreekse werking van het gemeenschapsrecht
Zaak: Het Nederlands transportbedrijf van Gend en Loos wilde chemische producten van
Duitsland naar Nederland invoeren. In 1961 verhoogde de Benelux de invoerheffing van 3%
naar 9%, het transportbedrijf wilde niet betalen en beroept zich op het EG-recht.
Nederland gaat hier tegenin en zegt dat het een dualistische staat is en dat er geen voorrang
verleend moet worden aan het EG-recht.
Uitspraak (Hof van Justitie): De rechter van het geschil stelt een prejudiciële vraag aan het
Hof van Justitie van Luxemburg. Het Hof adviseert dat er hier sprake is van monisme en
verwacht dat elke rechter de Europese normen voorrang verleent.
4. COSTA TEGEN ENEL (1964) (H7 - P159)
Kern: Voorrang Europese rechtsregel (op nationale regelgeving) met rechtstreekse werking
Zaak: Italië had een aantal private elektriciteitsmaatschappijen genationaliseerd. Hierdoor was
er een beroving van de eigendomsrechten tegenover een vergoeding. Één van de private
elektriciteitsmaatschappijen (Costa) kwam naar voor en zei dat dit in strijd was met het
Europese recht. Italië is het niet eens en zegt dat wanneer zij de nieuwe wet later aannemen,
de Europese norm niet meer van toepassing is en de nieuwe wet dus voorrang krijgt.
Uitspraak (Hof van Justitie): Het Hof stelde dat het Europees recht voorrang heeft op het
nationaal recht van alle lidstaten, omdat het Europees recht vereist dat Europese regelgeving in
alle lidstaten op dezelfde wijze wordt toegepast.
5. INTERNATIONALE HANDELSGESELLSCHAFT (1970) (H7 - P159)
Kern: Een Europese rechtsregel dient niet in overeenstemming te zijn met de nationale
rechtsregel, inclusief de nationale Grondwet
Zaak: Binnen de landbouwpolitiek was er een verplichting ingevoerd dat de landbouwers bij het
exporteren van goederen een exportvergunning nodig hadden en dat er een waarborg
tegenovergesteld moest worden voor het waarborgen van de kwaliteit van de goederen. Een
Duits bedrijf beroept zich op de Duitse Grondwet (vrijheid van ondernemen), en veronderstelt
dat de nieuwe Europese wet de grondwet op het vrij ondernemen schendt. (een omgekeerde
situatie)
Uitspraak (Hof van Justitie): Het Hof van Justitie heeft na de voorgaande arresten (van Gend
en Loos, Costa tegen Enel) en het belang van het behouden van de Europese constructie
beslist dat een Europese rechtsregel toepassing vindt, zelfs als die niet in overeenstemming is
met een nationale rechtsregel.
2
BRONNEN EN BEGINSELEN VAN HET RECHT
25’-26’
1. WAGONS-LITS ARREST (1994) (H2 - P48)
Kern: Bescherming van particulieren - privaatrechtelijke regels die tot de openbare orde
behoren
Zaak: Het ging over een overnamebod op de vennootschap Compagnie Internationale des
Wagons-Lits. Een partij betwistte de geldigheid van de overname en de toepassing van
bepaalde regels uit de wet op de openbare overnamebiedingen. De vraag luidde of die regels
regels enkel de belangen van aandeelhouders beschermden (aanvullend recht), of dat ze van
openbare orde waren.
Uitspraak (Hof van Cassatie): Het Hof oordeelde dat handel en aandelen zo essentieel zijn
voor de economische orde, dat deze regels van openbare orde zijn. Als je ingaat tegen de
regulering van het marktwezen, ook al zijn de rechtshandelingen privaatrechtelijk, is dit in strijd
met de openbare orde want je ondergraaft de economische orde
2. SMEERKAASARREST FRANCO SUISSE LE SKI (1971) (H7 - P153)
Kern: De keuze voor het monisme (ipv het dualisme)
Zaak: Voor het toetreden bij de EG had elk land zijn eigen invoerheffingen. Vanaf het toetreden,
bleven de heffingen tijdelijk bestaan, maar landen mochten geen aanpassingen meer doen.
België doet dit toch voor kaas en zuivel via een KB.
Het kaasbedrijf Franco Suisse Le Ski had producten ingevoerd in België en vraagt aan de
rechter de reeds betaalde taksen terug volgens Art. 12 EG. De eerste rechter oordeelt dat die
internationale norm niet is omgezet in nationale wetgeving en ze krijgen ongelijk.
Ze gaan in hoger beroep.
Uitspraak (Hof van Cassatie): Het hof oordeelde dat het kaasbedrijf gelijk had omdat alle
“hogere internationale normen gerespecteerd moeten worden” en gaf ze gelijk. De staat gaat in
beroep bij het Hof van Cassatie en beroept zich op het dualisme maar het Hof van Cassatie
oordeelt uiteindelijk dat er voorrang moet worden verleend aan internationale bepalingen.
1
, 3. VAN GEND EN LOOS (1963) (H7 - P159)
Kern: Rechtstreekse werking van het gemeenschapsrecht
Zaak: Het Nederlands transportbedrijf van Gend en Loos wilde chemische producten van
Duitsland naar Nederland invoeren. In 1961 verhoogde de Benelux de invoerheffing van 3%
naar 9%, het transportbedrijf wilde niet betalen en beroept zich op het EG-recht.
Nederland gaat hier tegenin en zegt dat het een dualistische staat is en dat er geen voorrang
verleend moet worden aan het EG-recht.
Uitspraak (Hof van Justitie): De rechter van het geschil stelt een prejudiciële vraag aan het
Hof van Justitie van Luxemburg. Het Hof adviseert dat er hier sprake is van monisme en
verwacht dat elke rechter de Europese normen voorrang verleent.
4. COSTA TEGEN ENEL (1964) (H7 - P159)
Kern: Voorrang Europese rechtsregel (op nationale regelgeving) met rechtstreekse werking
Zaak: Italië had een aantal private elektriciteitsmaatschappijen genationaliseerd. Hierdoor was
er een beroving van de eigendomsrechten tegenover een vergoeding. Één van de private
elektriciteitsmaatschappijen (Costa) kwam naar voor en zei dat dit in strijd was met het
Europese recht. Italië is het niet eens en zegt dat wanneer zij de nieuwe wet later aannemen,
de Europese norm niet meer van toepassing is en de nieuwe wet dus voorrang krijgt.
Uitspraak (Hof van Justitie): Het Hof stelde dat het Europees recht voorrang heeft op het
nationaal recht van alle lidstaten, omdat het Europees recht vereist dat Europese regelgeving in
alle lidstaten op dezelfde wijze wordt toegepast.
5. INTERNATIONALE HANDELSGESELLSCHAFT (1970) (H7 - P159)
Kern: Een Europese rechtsregel dient niet in overeenstemming te zijn met de nationale
rechtsregel, inclusief de nationale Grondwet
Zaak: Binnen de landbouwpolitiek was er een verplichting ingevoerd dat de landbouwers bij het
exporteren van goederen een exportvergunning nodig hadden en dat er een waarborg
tegenovergesteld moest worden voor het waarborgen van de kwaliteit van de goederen. Een
Duits bedrijf beroept zich op de Duitse Grondwet (vrijheid van ondernemen), en veronderstelt
dat de nieuwe Europese wet de grondwet op het vrij ondernemen schendt. (een omgekeerde
situatie)
Uitspraak (Hof van Justitie): Het Hof van Justitie heeft na de voorgaande arresten (van Gend
en Loos, Costa tegen Enel) en het belang van het behouden van de Europese constructie
beslist dat een Europese rechtsregel toepassing vindt, zelfs als die niet in overeenstemming is
met een nationale rechtsregel.
2
