Samenvatting Micro-Economie Schakel Handelswetenschappen (16/20)

Micro-Economie (Deel 1) H1: Economie als Wetenschap


H1: ECONOMIE ALS WETENSCHAP
1.1. Onderwerp en invalshoek (p. 25-28)
 Economie:
o Wetenschap die samenleving bestudeert als samenspel van keuzes van mensen en die
uitkomsten van dit samenspel evalueert in termen van welvaart en – indien nodig –
beleidsvoorstellen doet ter bijsturing
o Spanningsveld tussen:
 Behoeften (goederen en diensten die onbeperkt zijn)
 Beschikbare middelen (grondstoffen, arbeid, kapitaal die beperkt zijn)
o Nooit voldoende middelen om alle behoeften in te vullen

1.2. Positieve wetenschap van keuze (p. 28-39)
 Economie als ‘de wetenschap die de samenleving bestudeert als het samenspel van keuzes van
mensen’
 ‘Economische agenten’: personen en instellingen die beslissingen nemen betreffende economische
activiteiten  interactie ertussen wordt voorgesteld door ‘economische kringloop’
 Macro-economie:
o Studie van economie-brede fenomenen zoals inflatie, werkloosheid en economische groei
 Micro-economie:
o Studie hoe gezinnen en bedrijven keuzes en beslissingen maken en interageren in markt
o Voor managers: past micro-economische theorie toe op managementbeslissingen
 Optimale beslissingen volgens rationale-keuzemodel met als resultaat keuzes die leiden tot
winstmaximalisatie
 Rationeel keuzegedrag:
o Principe 1: Mensen moeten keuzes maken (trade-offs)
 Om één leuk goed te krijgen, moeten we meestal iets anders leuks opgeven
o Principe 2: Mensen denken in opportuniteitskosten
 OK = waarde van verloren gegane best mogelijke alternatieve aanwendingen van middelen
 Hoe bepalen?
 Stap 1: Welke keuze werd gemaakt?
 Stap 2: Welke middelen werden hiertoe ingezet?
 Stap 3: Welke alternatieve aanwending(en) was/waren mogelijk?
 Stap 4: Wat is het beste alternatief?
 Stap 5: Wat is de waarde van het beste alternatief?
o Principe 3: Mensen denken in marge
 Actie zal slechts ondernomen worden als marginale voordelen die er aan gebonden zijn de
marginale kosten overstijgen (MO ≥ MK)
o Principe 4: Mensen reageren op prikkels
 Mensen maken beslissingen door kosten en opbrengsten te vergelijken en af te wegen 
gedrag wijzigt wanneer kosten en/of opbrengsten veranderen

1.3. Normatieve wetenschap van evaluatie en beleid (p. 39-42)
 Economie als ‘wetenschap die uitkomsten van samenspel evalueert in termen van welvaart en –
indien nodig – beleidsvoorstellen doet ter bijsturing
 Minimaal Pareto principe:
o Als we minstent één iemand beter af kunnen maken, zonder anderen slechter af te maken, dan
is het een verbetering
 Positieve analyse (‘Economist as a scientist’)
o Zoeken en verklaren van verbanden
o Beschrijven van situatie zoals ze is, op een neutrale wijze
 Normatieve analyse (‘Economist as a policy advisor’)
o Evalueert of een situatie wenselijk is of niet
o Voorschrijven van wat er zou moeten gebeuren, vertrekkend vanuit bepaalde waardeoordelen

,Micro-Economie (Deel 2) H3: Vraag en Aanbod


H3: VRAAG EN AANBOD
3.1. Ideale markt (p. 85-87)
 Markt
o Geheel van vraag naar en aanbod van bepaald product; maar niet elke markt functioneert op
dezelfde manier: prijsvorming verschilt van markt tot markt
 Marktvormen
o Aantal concurrenten in markt
 Eén aanbieder: monopolie
 Twee aanbieders: duopolie
 Enkele aanbieders: oligopolie
 Zeer veel aanbieders: concurrentie
o Aard van aangeboden product
 Homogeen: producten van verschillende aanbieders worden door consumenten als
nagenoeg identiek ervaren (bv. benzine)
 Heterogeen: producten van verschillende aanbieders worden door consumenten als
duidelijk verschillend ervaren (bv. kledij)
 Ideale markt
o Vragers en aanbieders hebben geen markt
o Goederen en diensten zijn private goederen en diensten zonder externaliteiten
o Vragers en aanbieders hebben dezelfde informatie over goederen en diensten
 Competitieve markt of markt van volmaakte mededinging
o Veel vragers en aanbieders (marktatomisme)
 Elke aanbieder is zo klein in vergelijking met markt dat hij/zij een verwaarloosbare invloed
heeft op de prijs (prijsnemers)
o Homogeen goed/dienst aangeboden
 Omdat producten door consumenten als identiek worden ervaren, kijkt deze enkel naar de
prijs

3.2. Vraag als uitdrukking van bereidheid tot betalen (p. 87-96)
 Reservatie/kritische prijs
o Maximale prijs die men bereid is te betalen voor product: bij prijs hoger dan reservatieprijs, zal
desbetreffende individu het product niet kopen
 Wet van de vraag
o Omgekeerd of negatief verband tussen prijs en gevraagde hoeveelheid
o Geeft totale betalingsbereidheid weer: bereidheid tot betalen van alle vragers 
consumentensurplus is verschil tussen maximale betalingsbereidheid en betaalde marktprijs
o Naarmate meer producten/diensten gevraagd worden, daalt de betalingsbereidheid voor de
laatst gekochte eenheid ervan
 Partiële vraagfunctie
o qv = a – bp (a en b onbekend  a = verandering q bij verandering 1p; b = q bij 0p)
o Ceteris paribus hypothese: invloed van één verklarende variabele (bv. p) op de te verklaren
variabele (q) onder veronderstelling dat alle andere verklarende variabelen niet veranderen
o q = V(p)
 Inverse vraagfunctie
o Bij gegeven hoeveelheid, welke prijs is consument bereid te betalen voor één extra eenheid
(marginale betalingsbereidheidcurve)  p = V-1(q)
 Bewegingen op curve vs. vraagschokken
o Verschuivingen langs (of op) curve = veranderingen eigen prijs
o Verschuivingen van curve = veranderingen van andere
verklarende variabelen (geen CP)
 Richting verschuivingen
o Positieve schok = gevraagde hoeveelheid neemt toe bij gegeven prijs
o Negatieve schok = gevraagde hoeveelheid neemt af bij gegeven prijs
o Naar boven/onder = als schok in eerste instantie prijs beïnvloedt
o Naar links/rechts = als schok in eerste instantie hoeveelheid beïnvloedt
 Soorten vraagschokken

,Micro-Economie (Deel 2) H3: Vraag en Aanbod
o Impact van prijzen van andere goederen
 Substituten: stijging van prijs van één product leidt tot stijging vraag ander product
 Complementen: stijging van prijs van één product leidt tot daling vraag ander product
o Impact van inkomen
 Normaal goed: als vraag naar goed stijgt als het inkomen stijgt (pralines, bier, reizen)
 Inferieur goed: als vraag naar goed daalt als inkomen stijgt (witte producten, frikandel…)
o Impact van…
 Voorkeur: als je van product houdt, zal je er meer van kopen
 Verwachtingen: als je inkomensstijging verwacht ga je minder sparen en meer uitgeven, als
je prijsdaling verwacht stel je aankoop uit
 Reclame: als bedrijf reclamecampagne voert voor product, zal vraag waarschijnlijk stijgen
o Andere vraagschokken
 Cyclisch (dag-, week-, jaarpatronen, meerjarig)
 Maatschappelijke ontwikkelingen (LPs, CDs, downloads)
 Eénmalige gebeurtenissen (maanlanding, 11 september…)

3.3. Aanbod als uitdrukking van marginale kosten (p. 96-103)
 Reservatie/kritische prijs
o Minimale prijs waartegen een aanbieder bereid is het product aan te bieden: bij een prijs lager
dan die reservatieprijs, zal de desbetreffende aanbieder het product niet aanbieden
 Wet van het aanbod
o Positief verband tussen prijs en aangeboden hoeveelheid
o Geeft totale productiekost weer: som marginale productiekost alle aangeboden eenheden 
producentensurplus is verschil tussen marginale kost en ontvangen marktprijs
o Minimale prijs die producenten willen krijgen om extra goed op markt te brengen, neemt toe
naarmate ze er al meer produceren
 Partiële aanbodfunctie
o qa = a + bp (a en b onbekend  a = verandering q bij verandering 1p; b = q bij 0p)
o Ceteris paribus hypothese: invloed van één verklarende variabele (bv. p) op de te verklaren
variabele (q) onder veronderstelling dat alle andere verklarende variabelen niet veranderen
o q = A(p)
 Inverse aanbodfunctie
o Bij gegeven hoeveelheid, welke prijs wil ondernemer als minimale compensatie voor hij één
extra eenheid wil aanbieden (marginale kostencurve)  p = A-1(q)
 Stijgende marginale kostencurve
o Wet van afnemende meeropbrengsten: om één extra eenheid output te produceren, moet je
steeds meer middelen inzetten en kosten maken  marginale productiekosten stijgen
 Bewegingen op curve vs. aanbodschokken
o Verschuivingen langs (of op) curve = veranderingen van eigen prijs
o Verschuivingen van curve = veranderingen van andere verklarende variabelen (geen CP)
 Richting verschuivingen
o Positieve schok = aangeboden hoeveelheid neemt toe bij gegeven prijs
o Negatieve schok = aangeboden hoeveelheid neemt af bij gegeven prijs
o Naar boven/onder = als schok in eerste instantie prijs beïnvloedt
o Naar links/rechts = als schok in eerste instantie hoeveelheid beïnvloedt
 Soorten aanbodschokken
o Impact van…
 Winstgevendheid van andere goederen die kunnen geproduceerd worden: ondernemingen
kunnen eventueel switchen tussen verschillende producten
 Technologie: technologische vooruitgang doet productiekosten dalen en aanbod toenemen
 Natuurlijke/sociale factoren: omgevingsfactoren bepalen mee het aanbod;
weersomstandigheden, veranderende sociale normen of sociale onrust kunnen aanbod
beïnvloeden
 Inputprijzen: loonkosten of andere inputprijzen bepalen sterk kosten en dus aanbod
 Verwachtingen: conjunctuur verwachtingen van ondernemers of hun verwachtingen over
prijsevolutie zullen beslissingen over aanbod mede bepalen

3.4. Prijsvorming (p. 104-109)
 Prijsdynamiek

, Micro-Economie (Deel 2) H3: Vraag en Aanbod
o Aanbodoverschot: als p > p*
 Neerwaartse druk op prijs omdat producenten kortingen toestaan om aanbodoverschot
kwijt te geraken (bv. solden)
 Gevraagde hoeveelheid neemt toe en aangeboden hoeveelheid
neemt af
o Vraagoverschot: als p < p*
 Opwaartse druk op prijs omdat consumenten tegen elkaar opbieden
om schaarse goederen toch te verwerven (bv. concerttickets)
 Gevraagde hoeveelheid neemt af en aangeboden hoeveelheid neemt toe
 Signaalfunctie
o Stijgende prijzen geven aan dat er op de markt een tekort is
 Leert producenten dat het loont om extra te produceren omdat de hogere kosten nu
gemakkelijker kunnen gerecupereerd worden
 Leert consumenten dat ze bereid moeten zijn meer op te geven om het goed aan te kopen
en dat ze dit dus moeten afwegen tegenover de aankoop van andere goederen
o Dalende prijzen geven aan dat er op de markt een overschot is
 Leert producenten dat kosten minder gemakkelijk kunnen gerecupereerd worden en het
aangeraden is de productie terug te schroeven
 Leert consumenten dat ze minder zullen moeten opgeven om het goed aan te kopen wat
hen mogelijks net over de streep kan trekken om het goed aan te kopen
 Analyse evenwichtsveranderingen
o Zoek uit of gebeurtenis de vraagfunctie of aanbodfunctie beïnvloedt (of eventueel beide)
o Zoek uit in welke richting de functie verschuift (links, rechts, boven, onder)
o Bekijk figuur hoe het evenwicht wijzigt en bepaal nieuwe evenwichtsprijs en -hoeveelheid
o Gebruik comparatieve statica:
 Vergelijking van marktevenwicht voor en na schok
 Geen uitspraak over traject tussen evenwichten
 Nieuw marktevenwicht bij positieve vraagschok




 Nieuw marktevenwicht bij positieve aanbodschok




 Nieuw marktevenwicht bij combinatie vraag- en aanbodschok




+ 
 Prijsstabiliteit
o In praktijk: vele schokken tegelijk (zowel vraag als aanbod) en volgen schokken elkaar snel op
o Daardoor kan prijs in competitieve markt (prijsnemers) zeer instabiel zijn (bv. aandelenkoers)
o Niet-competitieve markt (prijszetters) worden vaak gekenmerkt door grotere prijsstabiliteit (bv.
autoconstructeurs verhogen niet gemakkelijk prijs na positieve vraagschok (bv. autosalon),
maar ze zullen eerder de levertermijn verlengen)