PERSONEN- EN FAMILIERECHT
Inhoudsopgave
leerstuk 1: staat en burgerlijke stand............................................................................................................. 2
Staat......................................................................................................................................................................2
leerstuk 1: bestaan........................................................................................................................................ 4
leerstuk 1: geslacht........................................................................................................................................ 5
leerstuk 1: woonplaats................................................................................................................................... 6
leerstuk 2: afstamming.................................................................................................................................. 6
wat betekent afstamming?...................................................................................................................................6
hoe wordt de wettelijke afstamming vastgesteld?...............................................................................................7
moederlijke afstamming...................................................................................................................................8
vaderlijke vaststelling........................................................................................................................................9
Meemoederlijke afstamming..........................................................................................................................14
wat zijn de gevolgen van afstamming?..............................................................................................................15
hoe zit het met de adoptieve afstamming?........................................................................................................15
leersuk 2: Naam........................................................................................................................................... 17
functie van de naam...........................................................................................................................................17
regels inzake familienaam..................................................................................................................................17
naamsverandering..............................................................................................................................................18
leerstuk 3: bekwaamheid van minderjarigen................................................................................................ 19
enkele basisbegrippen.........................................................................................................................................19
bijzondere rechtsonbekwaamheden...................................................................................................................21
handelings(on)bekwaamheid minderjarigen......................................................................................................22
leerstuk 4: bescherming onbekwame meerderjarigen..................................................................................26
algemeen.............................................................................................................................................................27
zorgvolmacht......................................................................................................................................................29
bewind.................................................................................................................................................................30
leerstuk 5: nationaliteit................................................................................................................................ 35
Wat is nationaliteit?............................................................................................................................................35
Wat zijn de gevolgen van nationaliteit?.............................................................................................................36
1
, Belgische nationaliteitswetgeving......................................................................................................................36
Hoe Belgische nationaliteit verwerven?..............................................................................................................37
Hoe verlies je de Belgische nationaliteit?...........................................................................................................44
leerstuk 6: samenlevingsvormen.................................................................................................................. 45
inleding................................................................................................................................................................45
Huwelijk...............................................................................................................................................................46
Wat is de juridische betekenis?......................................................................................................................46
Wie mag wanneer, met wie en hoe trouwen?...............................................................................................46
Gehuwd. Wat zijn daar nu de gevolgen van?..................................................................................................47
Gehuwd. Waaruit bestaat het huwelijksvermogen?......................................................................................49
Ongehuwd samenwonen....................................................................................................................................50
Wettelijke samenwoning.................................................................................................................................50
Feitelijke samenwoning...................................................................................................................................50
samenlevingscontracten.................................................................................................................................51
Einde....................................................................................................................................................................51
Gehuwd, feitelijk samenwonen of wettelijk samenwonen. Hoe komt hier een einde aan?..........................51
En wat met de kinderen?................................................................................................................................53
Actoren............................................................................................................................................................53
LEERSTUK 1: STAAT EN BURGERLIJKE STAND
STAAT
= verschillende hoedanigheden de rechtstoestand bepalen van een persoon (art. 6 §2 oud BW)
- Hoedanigheden bepalen de juridische persoonlijkheid: bepaald de mate waar ik de rechten en plichten
mag uitoefenen en kan, mag en moet deelnemen aan het rechtsverkeer
- Bv: ik ben Belg, meerderjarig, wettelijk samenwonend, dochter van twee ouders, moeder en woonplaats in
Oost-Vl en ambtenaar
- Hoe verkrijgt men de staat:
o Rechtsfeiten:
= een feit waarvan het objectief recht gevolgen koppelt
bv ik word geboren, je sterft, je wordt 18 = meerderjarig
o Rechtshandelingen
= een handeling gesteld met het doel rechtsgevolgen te creëren
Bv huwelijk aangaan om rechtsgevolgen te creeeren
Bv Kind herkennen om juridische vader te worden van het kind
o Gerechtelijke uitspraken
Bv adoptie dat gebeurd via een vonnis
Bv vonnis onbekwaamheid: man die dementie is, die wordt onbekwaam verklaard door
de rechter voor bepaalde rechten
o Wet
Bv wet op de nationaliteit via naturalisatie veranderd zijn of haar rechtstoestand want
hij of zij wordt belg
2
,Weet je nog?
Rechtsgevolgen: wijzigingen, doen ontstaan of verdwijnen van subjectieve rechten
- Je staat bestaat vanaf bestaan = geboorte
- Eigen staat is evolutief
o Maar ook elementen van staat zijn evolutief: de belangrijke elementen van de staat veranderen
o Maatschappij verandert namelijk waardoor ook de elementen van de staat. Vroeger waren de
verschillende hoedanigheden nog belangrijker maar vandaag minder aangezien iedereen dezelfde
rechten heeft
- Openbare orde (!)
o Aan de regels van de openbare orde kan je niet afwijken
o Als je dat wel doet => absolute nietigheid
Je staat wettelijk bepaald is en er ook enkel wijzigingen kunnen van zijn als dat wettelijk
bepaald is.
Bv. Je kan niet in een contract gaan bepalen “Marie-Alixe is vanaf nu een man” omdat
geslacht wettelijk geregeld is. Alleen een officiële procedure, zoals een rechtszaak of
registratie bij de overheid, kan leiden tot een wijziging van de staat van een persoon.
- Publiciteit :
o Waar? In het minister van de Burgerlijke Stand
o Belang t.a.v. derden (!) -> tegenstelbaar aan derden
Iedereen moet er mee rekening houden
Maar ook iedereen moet ervan op de hoogte zijn
- Burgerlijke stand
o Gemeentelijke dienst: in het stadshuis
o Verzamelen van gegevens omtrent bestaan, staat en bekwaamheid
o Opmaken akten van burgerlijke stand
o Publiciteit geven aan die akten
- Akten van burgerlijke stand: staat maar ook wijzigen worden bijgehouden
o Authentieke bewijswaarde: er kan niet gediscussieerd worden over de inhoud van de akte
3
, o Geboorteakte; huwelijksakte; overlijdensakte; akte van erkenning; …
- Publiciteit / bewijs
o Registers van de burgerlijke stand
o Uittreksel: dezelfde authentieke bewijswaarden
o Afschrift: kopie
o Privacy-wetgeving
- DABS: databanken voor de akten van de burgerlijke stand
o Al die akten vind je elektronisch terug
- Sinds 31 maart 2019
- Eén centrale databank vervangt lokale registers
- Authentieke bron voor akten burgerlijke stand
- Nieuwe akten digitaal opgemaakt en ondertekend
- Oude akten gedematerialiseerd
- Digitale afschriften en uittreksels (uniform – plaatsonafhankelijk afgeleverd)
- Koppeling met rijksregister (automatische bijwerking)
- Vonnissen en naamsveranderingen elektronisch overgemaakt en automatisch verwerkt
- Only-once principe
LEERSTUK 1: BESTAAN
- Begin :
o Principe = geboorte
!! moet wel levend en levensvatbaar geboren zijn
Uitzonderingen: sommige rechten en plichten ontstaant voor/na geboorte
Voor: ongeboren kind kan erkend worden (art 328 OBW)
Na: een overleden kind kan nog erkend worden indien het op zijn beurt
kinderen heeft nagelaten (art. 328, §3 oud BW)
o Aangifte: bij de burgerlijke stand (verzamelt de gegevens)
o Uitzondering: ongeboren vrucht
Alas in belang van toekomstige persoon
Levend en levensvatbaar geboren doodgeboren kind bestaat juridisch niet MAAR er
zijn wel rechten voor het doodgeboren kind
Art. 42 oud BW: kind wordt geboren en er moet een kennisgeving plaatsvinden
& Art. 43 oud BW: de ouders moeten het kind aangeven binnen een termijn van 15 dagen na de geboorte
& Art. 44 oud BW
Art. 328 paragraaf 3 oud BW
4
Inhoudsopgave
leerstuk 1: staat en burgerlijke stand............................................................................................................. 2
Staat......................................................................................................................................................................2
leerstuk 1: bestaan........................................................................................................................................ 4
leerstuk 1: geslacht........................................................................................................................................ 5
leerstuk 1: woonplaats................................................................................................................................... 6
leerstuk 2: afstamming.................................................................................................................................. 6
wat betekent afstamming?...................................................................................................................................6
hoe wordt de wettelijke afstamming vastgesteld?...............................................................................................7
moederlijke afstamming...................................................................................................................................8
vaderlijke vaststelling........................................................................................................................................9
Meemoederlijke afstamming..........................................................................................................................14
wat zijn de gevolgen van afstamming?..............................................................................................................15
hoe zit het met de adoptieve afstamming?........................................................................................................15
leersuk 2: Naam........................................................................................................................................... 17
functie van de naam...........................................................................................................................................17
regels inzake familienaam..................................................................................................................................17
naamsverandering..............................................................................................................................................18
leerstuk 3: bekwaamheid van minderjarigen................................................................................................ 19
enkele basisbegrippen.........................................................................................................................................19
bijzondere rechtsonbekwaamheden...................................................................................................................21
handelings(on)bekwaamheid minderjarigen......................................................................................................22
leerstuk 4: bescherming onbekwame meerderjarigen..................................................................................26
algemeen.............................................................................................................................................................27
zorgvolmacht......................................................................................................................................................29
bewind.................................................................................................................................................................30
leerstuk 5: nationaliteit................................................................................................................................ 35
Wat is nationaliteit?............................................................................................................................................35
Wat zijn de gevolgen van nationaliteit?.............................................................................................................36
1
, Belgische nationaliteitswetgeving......................................................................................................................36
Hoe Belgische nationaliteit verwerven?..............................................................................................................37
Hoe verlies je de Belgische nationaliteit?...........................................................................................................44
leerstuk 6: samenlevingsvormen.................................................................................................................. 45
inleding................................................................................................................................................................45
Huwelijk...............................................................................................................................................................46
Wat is de juridische betekenis?......................................................................................................................46
Wie mag wanneer, met wie en hoe trouwen?...............................................................................................46
Gehuwd. Wat zijn daar nu de gevolgen van?..................................................................................................47
Gehuwd. Waaruit bestaat het huwelijksvermogen?......................................................................................49
Ongehuwd samenwonen....................................................................................................................................50
Wettelijke samenwoning.................................................................................................................................50
Feitelijke samenwoning...................................................................................................................................50
samenlevingscontracten.................................................................................................................................51
Einde....................................................................................................................................................................51
Gehuwd, feitelijk samenwonen of wettelijk samenwonen. Hoe komt hier een einde aan?..........................51
En wat met de kinderen?................................................................................................................................53
Actoren............................................................................................................................................................53
LEERSTUK 1: STAAT EN BURGERLIJKE STAND
STAAT
= verschillende hoedanigheden de rechtstoestand bepalen van een persoon (art. 6 §2 oud BW)
- Hoedanigheden bepalen de juridische persoonlijkheid: bepaald de mate waar ik de rechten en plichten
mag uitoefenen en kan, mag en moet deelnemen aan het rechtsverkeer
- Bv: ik ben Belg, meerderjarig, wettelijk samenwonend, dochter van twee ouders, moeder en woonplaats in
Oost-Vl en ambtenaar
- Hoe verkrijgt men de staat:
o Rechtsfeiten:
= een feit waarvan het objectief recht gevolgen koppelt
bv ik word geboren, je sterft, je wordt 18 = meerderjarig
o Rechtshandelingen
= een handeling gesteld met het doel rechtsgevolgen te creëren
Bv huwelijk aangaan om rechtsgevolgen te creeeren
Bv Kind herkennen om juridische vader te worden van het kind
o Gerechtelijke uitspraken
Bv adoptie dat gebeurd via een vonnis
Bv vonnis onbekwaamheid: man die dementie is, die wordt onbekwaam verklaard door
de rechter voor bepaalde rechten
o Wet
Bv wet op de nationaliteit via naturalisatie veranderd zijn of haar rechtstoestand want
hij of zij wordt belg
2
,Weet je nog?
Rechtsgevolgen: wijzigingen, doen ontstaan of verdwijnen van subjectieve rechten
- Je staat bestaat vanaf bestaan = geboorte
- Eigen staat is evolutief
o Maar ook elementen van staat zijn evolutief: de belangrijke elementen van de staat veranderen
o Maatschappij verandert namelijk waardoor ook de elementen van de staat. Vroeger waren de
verschillende hoedanigheden nog belangrijker maar vandaag minder aangezien iedereen dezelfde
rechten heeft
- Openbare orde (!)
o Aan de regels van de openbare orde kan je niet afwijken
o Als je dat wel doet => absolute nietigheid
Je staat wettelijk bepaald is en er ook enkel wijzigingen kunnen van zijn als dat wettelijk
bepaald is.
Bv. Je kan niet in een contract gaan bepalen “Marie-Alixe is vanaf nu een man” omdat
geslacht wettelijk geregeld is. Alleen een officiële procedure, zoals een rechtszaak of
registratie bij de overheid, kan leiden tot een wijziging van de staat van een persoon.
- Publiciteit :
o Waar? In het minister van de Burgerlijke Stand
o Belang t.a.v. derden (!) -> tegenstelbaar aan derden
Iedereen moet er mee rekening houden
Maar ook iedereen moet ervan op de hoogte zijn
- Burgerlijke stand
o Gemeentelijke dienst: in het stadshuis
o Verzamelen van gegevens omtrent bestaan, staat en bekwaamheid
o Opmaken akten van burgerlijke stand
o Publiciteit geven aan die akten
- Akten van burgerlijke stand: staat maar ook wijzigen worden bijgehouden
o Authentieke bewijswaarde: er kan niet gediscussieerd worden over de inhoud van de akte
3
, o Geboorteakte; huwelijksakte; overlijdensakte; akte van erkenning; …
- Publiciteit / bewijs
o Registers van de burgerlijke stand
o Uittreksel: dezelfde authentieke bewijswaarden
o Afschrift: kopie
o Privacy-wetgeving
- DABS: databanken voor de akten van de burgerlijke stand
o Al die akten vind je elektronisch terug
- Sinds 31 maart 2019
- Eén centrale databank vervangt lokale registers
- Authentieke bron voor akten burgerlijke stand
- Nieuwe akten digitaal opgemaakt en ondertekend
- Oude akten gedematerialiseerd
- Digitale afschriften en uittreksels (uniform – plaatsonafhankelijk afgeleverd)
- Koppeling met rijksregister (automatische bijwerking)
- Vonnissen en naamsveranderingen elektronisch overgemaakt en automatisch verwerkt
- Only-once principe
LEERSTUK 1: BESTAAN
- Begin :
o Principe = geboorte
!! moet wel levend en levensvatbaar geboren zijn
Uitzonderingen: sommige rechten en plichten ontstaant voor/na geboorte
Voor: ongeboren kind kan erkend worden (art 328 OBW)
Na: een overleden kind kan nog erkend worden indien het op zijn beurt
kinderen heeft nagelaten (art. 328, §3 oud BW)
o Aangifte: bij de burgerlijke stand (verzamelt de gegevens)
o Uitzondering: ongeboren vrucht
Alas in belang van toekomstige persoon
Levend en levensvatbaar geboren doodgeboren kind bestaat juridisch niet MAAR er
zijn wel rechten voor het doodgeboren kind
Art. 42 oud BW: kind wordt geboren en er moet een kennisgeving plaatsvinden
& Art. 43 oud BW: de ouders moeten het kind aangeven binnen een termijn van 15 dagen na de geboorte
& Art. 44 oud BW
Art. 328 paragraaf 3 oud BW
4
