Hoofdstuk 15 waarnemen
§15.1 Zintuigcellen
In het inwendige deel van je oren registreren je evenwichtsorganen hoe de stand van je
hoofd is ten opzichte van de richting van de zwaartekracht en welke bewegingen je hoofd
maakt. Het evenwichtsorgaan bestaat uit een centraal deel, het vestibulum, en drie
halfcirkelvormige kanalen (Binas 87D). Deze zijn gevuld met een vloeistof: endolymfe. Over
rechtlijnige bewegingen krijg je informatie uit je beide maculae. Deze kleine
zintuigorgaantjes bevinden zich in het vestibulum. De zintuigcellen steken met lange
zintuigharen in een geleilaag met daar bovenop een laag kalksteentjes. Dit geeft het een
zekere ‘traagheid’. Dat merk je als je een beweging start of juist stopt. Informatie over
draaibewegingen van je hoofd, komt uit drie halfcirkelvormige kanalen. Het zijn er drie om
elke richting te kunnen waarnemen. Elk kanaal heeft aan de basis een knobbel met daarin
zintuigcellen met lange zintuigharen. Die haren steken in een geleiachtige massa, de cupula.
Bij elke draaiing van je hoofd beweegt de endolymfe niet gelijk mee, daardoor de cupula ook
niet. Als de zintuigharen buigen sturen de zintuigcellen impulsen naar het
evenwichtscentrum van de hersenstam (Binas 88C).
Het evenwichtscentrum ontvangt ook informatie uit ogen, gewrichten, pezen, spieren en
huid. Al die informatie gecombineerd, maakt het mogelijk dat we naar een voorwerp blijven
kijken zonder duizelig te worden of ons evenwicht te verliezen.
Zintuigcellen ontvangen prikkels zoals druk, beweging, licht, geur en
temperatuurverandering. Het zijn de receptorcellen die deze informatie mogelijk maken.
Receptorcellen reageren op verschillen in druk of rek. Thermoreceptoren in de huid
reageren op temperatuur, chemoreceptoren in je tong en neus reageren op bepaalde
stoffen en fotoreceptoren in je oog reageren op licht. Elke receptorcel is gevoelig voor zijn
eigen type prikkel, de adequate prikkel. Een adequate prikkel leidt in de cel tot een
verandering van de membraanpotentiaal. Als de prikkeldrempel is bereikt, dan vindt
volledige depolarisatie van het membraan plaats. Dat opent calcium poorten. Hoe sterker de
prikkel bij de receptorcel, hoe meer neurotransmitter vrijkomt hogere frequentie van
impulsen.
Als je langdurig dezelfde prikkel krijgt kan de prikkeldrempel omhoog gaan. De receptorcel
reageert dan minder goed op de adequate prikkel. Dit heet adaptatie.
§15.2 Het Gehoorzintuig
Het menselijk gehoor bestaat uit trillingen met frequenties tussen ongeveer 20 en 20000 Hz.
Spraak bestaat vooral uit frequenties tussen 200 – 2800 Hz.
Als geluid je oor bereikt, wordt het geluid opgevangen door je oor en wordt het via de
gehoorgang je oor in geleidt. Het buitenoor wordt gevormd door de oorschelp en de
gehoorgang. Aan het einde van de gehoorgang worden trillingen opgevangen door het
trommelvlies. Het trommelvlies sluit de gehoorgang af van de middenoor. Het trommelvlies
gaat meetrillen met het geluid. Soms ontstaan drukverschillen tussen de ene kant van het
trommelvlies en de andere kant. De drukverschillen worden opgelost door de buis van
Eustachius. Het trommelvlies in het middenoor is verbonden met drie gehoorbeentjes: de
hamer, het aambeeld en de stijgbeugel. Deze gehoorbeentjes versterken de trillingen van
het trommelvlies. Na deze versterking gaan de trillingen het binnenoor in. De trillingen van
de stijgbeugel brengen via het ovale venster, een membraan in de wand van het slakkenhuis,
de vloeistof in het slakkenhuis in trilling. Het slakkenhuis bevat drie opgerolde kanalen, maar
§15.1 Zintuigcellen
In het inwendige deel van je oren registreren je evenwichtsorganen hoe de stand van je
hoofd is ten opzichte van de richting van de zwaartekracht en welke bewegingen je hoofd
maakt. Het evenwichtsorgaan bestaat uit een centraal deel, het vestibulum, en drie
halfcirkelvormige kanalen (Binas 87D). Deze zijn gevuld met een vloeistof: endolymfe. Over
rechtlijnige bewegingen krijg je informatie uit je beide maculae. Deze kleine
zintuigorgaantjes bevinden zich in het vestibulum. De zintuigcellen steken met lange
zintuigharen in een geleilaag met daar bovenop een laag kalksteentjes. Dit geeft het een
zekere ‘traagheid’. Dat merk je als je een beweging start of juist stopt. Informatie over
draaibewegingen van je hoofd, komt uit drie halfcirkelvormige kanalen. Het zijn er drie om
elke richting te kunnen waarnemen. Elk kanaal heeft aan de basis een knobbel met daarin
zintuigcellen met lange zintuigharen. Die haren steken in een geleiachtige massa, de cupula.
Bij elke draaiing van je hoofd beweegt de endolymfe niet gelijk mee, daardoor de cupula ook
niet. Als de zintuigharen buigen sturen de zintuigcellen impulsen naar het
evenwichtscentrum van de hersenstam (Binas 88C).
Het evenwichtscentrum ontvangt ook informatie uit ogen, gewrichten, pezen, spieren en
huid. Al die informatie gecombineerd, maakt het mogelijk dat we naar een voorwerp blijven
kijken zonder duizelig te worden of ons evenwicht te verliezen.
Zintuigcellen ontvangen prikkels zoals druk, beweging, licht, geur en
temperatuurverandering. Het zijn de receptorcellen die deze informatie mogelijk maken.
Receptorcellen reageren op verschillen in druk of rek. Thermoreceptoren in de huid
reageren op temperatuur, chemoreceptoren in je tong en neus reageren op bepaalde
stoffen en fotoreceptoren in je oog reageren op licht. Elke receptorcel is gevoelig voor zijn
eigen type prikkel, de adequate prikkel. Een adequate prikkel leidt in de cel tot een
verandering van de membraanpotentiaal. Als de prikkeldrempel is bereikt, dan vindt
volledige depolarisatie van het membraan plaats. Dat opent calcium poorten. Hoe sterker de
prikkel bij de receptorcel, hoe meer neurotransmitter vrijkomt hogere frequentie van
impulsen.
Als je langdurig dezelfde prikkel krijgt kan de prikkeldrempel omhoog gaan. De receptorcel
reageert dan minder goed op de adequate prikkel. Dit heet adaptatie.
§15.2 Het Gehoorzintuig
Het menselijk gehoor bestaat uit trillingen met frequenties tussen ongeveer 20 en 20000 Hz.
Spraak bestaat vooral uit frequenties tussen 200 – 2800 Hz.
Als geluid je oor bereikt, wordt het geluid opgevangen door je oor en wordt het via de
gehoorgang je oor in geleidt. Het buitenoor wordt gevormd door de oorschelp en de
gehoorgang. Aan het einde van de gehoorgang worden trillingen opgevangen door het
trommelvlies. Het trommelvlies sluit de gehoorgang af van de middenoor. Het trommelvlies
gaat meetrillen met het geluid. Soms ontstaan drukverschillen tussen de ene kant van het
trommelvlies en de andere kant. De drukverschillen worden opgelost door de buis van
Eustachius. Het trommelvlies in het middenoor is verbonden met drie gehoorbeentjes: de
hamer, het aambeeld en de stijgbeugel. Deze gehoorbeentjes versterken de trillingen van
het trommelvlies. Na deze versterking gaan de trillingen het binnenoor in. De trillingen van
de stijgbeugel brengen via het ovale venster, een membraan in de wand van het slakkenhuis,
de vloeistof in het slakkenhuis in trilling. Het slakkenhuis bevat drie opgerolde kanalen, maar
