Samenvatting Deel 4 - Tenietgaan of uitdoven van verbintenissen

Deel IV Tenietgaan of uitdoven van de
verbintenis of de rechtsvordering
Hoofdstuk I Nakoming van verbintenissen of betaling
§1Het begrip betaling
 Definitie = nakoming van de verbintenis
o Ruim begrip – vanuit juridisch oogpunt
In de RL bestaat er eensgezindheid dat de betaling juridisch kan
worden omschreven als de nakoming van een verbintenis. Onder
de betaling verstaand we dus:

 Betaling van een effectieve geldsom
 Uitvoering van een verbintenis om iets te doen, niet te
doen of te geven

o Elke betaling vereist een schuld – Art. 1235 BW

o Betaling leidt tot uitdoving van de schuld
 Dit is de normale wijze van het tenietgaan van
verbintenissen

o Een betaling is een eenzijdige RH
 Werd lange tijd betwist omdat wetgever geen standpunt
had ingenomen
 Vraag: “Moet de betaling gekwalificeerd worden als een
RF of RH?”

 SA wil met de betaling rechtsgevolgen teweegbrengen
Hij wil zijn schuld doen uitdoven.

o Twee vormen van de betaling
 Gewone betaling
 Betaling met subrogatie

§2De toepassingsvoorwaarden van de betaling
§3 De betaler
 Algemene principes = ieder belanghebbend persoon kan betalen op
voorwaarde dat hij beschikkingsbevoegd is

o Beschikkingsbevoegd = betaler moet eigenaar zijn van hetgeen
waarmee hij betaalt
o Je kan alleen maar een geldsom betalen als je ook eigenaar bent
van dat geld

 Betaler = SA (in beginsel), die bekwaam moet zijn om te betalen – Art.
1236 BW

, Of een derde – kan belanghebbende of niet-belanghebbende derde zijn
o Betaling door derde is bevrijdend als SE de beloofde prestatie
effectief ontvangt

o Waarom zou een derde de schuld van een ander betalen?
 Derde kan WEL belang hebben bij het voldoen van de
schuld
Vb. Omdat de derde persoonlijk borg staat voor de schuld.

 De betalende derde wordt gesubrogeerd in de
rechten van SE

 De betalende derde kan vervolgens de SA
aanspreken om zijn betaalde schuld terug te
vorderen

Vb. Een derde betaalt mijn schuld aan de
loodgieter omdat hij borg staat voor de schuld. Na
de betaling kan de derde mij aanspreken om zijn
geld terug te vorderen.

 Derde kan GEEN belang hebben bij het voldoen van de
schuld
 Derde betaalt in eigen naam
 Waarom doet een derde dit?

 Wetgever wil vermijden dat een derde dit
doet louter om een machtspositie te
verkrijgen tegenover de SA
Art. 1236, tweede lid BW

GEEN subrogatie – derde wordt niet in de
rechten van de SE geplaatst juist om te
vermijden dat de derde macht zou krijgen
over de SA en misbruik zou maken van de
situatie.

 Derde heeft geen zekerheid dat SA hem zal
terugbetalen

 Derde betaalt in naam van de SA
Derde wordt de lasthebber of zaakwaarnemer van
de SA.

LET OP de partijen kunnen ook conventioneel de betaling
door een niet-belanghebbende derde uitsluiten.

o Twee uitzonderingen op de regel dat een derde de schuld mag
betalen
 Niet-belanghebbende derde kan een verbintenis om iets
te doen niet voldoen tegen de zin van de SE die er belang
bij heeft dat de verbintenis door de SA zelf wordt
nagekomen – Art. 1237 BW

,  Zogenaamde verbintenissen intuïtu personae

Verruiming door Cassatie  telkens wanneer de SE een
rechtmatig belang heeft bij de nakoming van de
verbintenis door de SA zelf of bij niet-betaling door een
bepaalde derde.

, Cassatie 28 september 1973  verzekeraar weigerde om
de betaling van premies door een makelaar te ontvangen.
De verzekeringnemer betaalt normaliter de premie
rechtstreeks aan de verzekeraar. Er komt immers een
contractuele relatie tot stand tussen de verzekeringnemer
en de verzekeraar bij het sluiten van de
verzekeringsovereenkomst. In de praktijk gebeurt het
soms dat makelaars de premies innen en deze doorstorten
naar de verzekeraar. De verzekeraar weigerde deze
werkwijze omdat hij er een rechtmatig belang bij had dat
de premies door de verzekeringnemer worden betaald. Hij
had namelijk geen vertrouwen in de makelaar omdat die
in het verleden reeds onregelmatigheden had begaan. De
verzekeraar wilde geen schijn van vertrouwen wekken in
de makelaar.

§4 De ontvanger
 Principe = betalen aan de SE – Art. 1239, eerste lid BW
o Als betaling niet gebeurt aan SE, kan SE aanspraak maken op de
tweede betaling
 “Qui paie mal, paie deux fois”

o SE moet bekaam zijn om betaling te ontvangen
 Vergt beoordeling in concreto

 “Wanneer is een betaling aan een derde bevrijdend?” – Art. 1239,
tweede lid BW
o Als derde bevoegd is om de betaling in ontvangst te nemen
 De ontvangstmachtiging van de echtgenoot – Art. 221 BW

 De betaling aan een bevoegde vertegenwoordiger
Vb. een consument – kredietnemer betaalt bevrijdend aan
een vertegenwoordigingsbevoegd agent van de bank.

o Wanneer de SE de betaling aan de derde bekrachtigd heeft
 SE erkent zo het bestaan van de volmacht

 Derde wordt ab initio erkend als lasthebber van de SE
LET OP met terugwerkende kracht tot op het moment van
de betaling.

 Door bekrachtiging geldt betaling aan derde als betaling
aan de SE zelf

o Wanneer SE uit de betaling een voordeel heeft gehaald
Vb. SA B betaalt aan de SE C van zijn eigen SE A, waarbij SE C
deze betaling in mindering brengt van zijn schuld die A jegens
hem heeft, ondanks dat SE C niet gemachtigd was de betaling te
ontvangen.

o Bij betaling te goeder trouw aan de bezitter van de
schuldvordering – Art. 1240 BW
 Toepassing schijnleer