Onderwerp 3: Verdienen &
Uitgeven
LWEO | Examenonderwerp | Havo 5
,Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Inkomen verdienen.......................................................................................................................3
Toegevoegde waarde:....................................................................................................................................3
Primair en secundair inkomen........................................................................................................................3
Nominaal en reëel inkomen...........................................................................................................................3
Welvaart meten..............................................................................................................................................3
Categoriale inkomensverdeling......................................................................................................................4
Hoofdstuk 2: De economische kringloop............................................................................................................5
Economische kringloop 1: Gezinnen en bedrijven..........................................................................................5
Economische kringloop 2: Gezinnen en sparen, bedrijven en investeren, banken.........................................5
Economische kringloop 3: Gezinnen, bedrijven, banken, overheid en buitenland.........................................6
Bbp.................................................................................................................................................................7
Hoofdstuk 3: De structuur..................................................................................................................................7
Productiefactoren...........................................................................................................................................7
Arbeid.........................................................................................................................................................7
Kapitaal.......................................................................................................................................................8
Natuur........................................................................................................................................................8
Hoofdstuk 4: Conjunctuur..................................................................................................................................8
Laagconjunctuur.............................................................................................................................................8
Hoogconjunctuur............................................................................................................................................8
Bezettingsgraad..............................................................................................................................................9
Conjunctuurindicatoren..................................................................................................................................9
Vraag en aanbod...........................................................................................................................................10
Het geaggregeerde aanbod op korte termijn...............................................................................................10
Het aggregeerde aanbod op lange termijn...................................................................................................10
Conjunctuurbeleid........................................................................................................................................12
Ingebouwde stabilisatoren...........................................................................................................................12
De verkeersvergelijking van Fisher...............................................................................................................13
Op korte termijn.......................................................................................................................................13
Op lange termijn.......................................................................................................................................13
De Europese Centrale Bank (ECB).................................................................................................................13
Begrippenlijst....................................................................................................................................................14
Hoofdstuk 1:.................................................................................................................................................14
Hoofdstuk 2:................................................................................................................................................15
Hoofdstuk 3:................................................................................................................................................15
, Hoofdstuk 4:................................................................................................................................................16
Hoofdstuk 1: Inkomen verdienen
Toegevoegde waarde:
- De toegevoegde waarde wordt ook productiewaarde genoemd en is het verschil tussen de
ingekochte grondstoffen en de verkoopwaarde; het is de vergoeding van de productiefactoren die
een bedrijf toevoegt aan het product.
- Omdat de toegevoegde waarde gelijk is aan de vergoeding van de toegevoegde productiefactoren is
het ook gelijk aan het inkomen.
Toegevoegde waarde = omzet – ingekochte goederen en diensten.
Toegevoegde waarde = productie(waarde) = inkomen.
Primair en secundair inkomen
- Het primaire inkomen is het inkomen wat verdiend wordt door het ter beschikking stellen van
productiefactoren. Over het primaire inkomen moet belasting en sociale premies betaald worden.
- Het secundaire inkomen – het besteedbare inkomen – is het inkomen na betaling van belasting en
sociale premies plus sociale uitkeringen en subsidies/toeslagen, de overdrachtsinkomens.
Nominaal en reëel inkomen
- Het nominale inkomen is het inkomen in geld.
- Het reëel inkomen is het inkomen gemeten in goederen en diensten.
- Ten gevolge van inflatie (het stijgen van het algemene prijspeil) kan een stijging van het nominale
inkomen resulteren in een daling van het reële inkomen: de koopkracht is dan gedaald.
Welvaart meten
- Welvaart geeft aan in welke mate mensen in hun behoeften kunnen voorzien. Het meest eenvoudige
is om welvaart gelijk te stellen aan inkomen.
- De welvaart van landen wordt op deze manier gemeten door de BBP’s per inwoner te vergelijken: de
BBP’s van de landen worden gedeeld door hun aantal inwoners.
- Nadelen:
Het gemiddelde zegt niets over de verdeling van het inkomen;
Alleen de geregistreerde productie – de formele economie – wordt meegerekend.
Vrijwilligerswerk, huishoudelijk werk, zwartwerk en zelfvoorziening worden niet meegeteld,
maar die verhogen de welvaart ook;
Er wordt geen rekening gehouden met negatieve externe effecten, bijvoorbeeld milieuvervuiling,
die de welvaart verlagen;
Er wordt geen rekening gehouden met de uitputting van natuurlijke hulpbronnen. Dit tast de
welvaart van latere generaties aan.
- Een andere manier om naar de welvaart te kijken is met behulp van de Human Development Index.
Hierbij wordt gekeken naar:
Het BBP;
De volksgezondheid en met name de levensverwachting;
Het scholingsniveau van de bevolking.
- Als bij het meten van de welvaart alleen gekeken wordt naar het bbp wordt gesproken over een eng
welvaartsbegrip.
- Worden ook milieu, scholing, gezondheid meegenomen dan wordt gesproken van een ruim
welvaartsbegrip.
Uitgeven
LWEO | Examenonderwerp | Havo 5
,Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Inkomen verdienen.......................................................................................................................3
Toegevoegde waarde:....................................................................................................................................3
Primair en secundair inkomen........................................................................................................................3
Nominaal en reëel inkomen...........................................................................................................................3
Welvaart meten..............................................................................................................................................3
Categoriale inkomensverdeling......................................................................................................................4
Hoofdstuk 2: De economische kringloop............................................................................................................5
Economische kringloop 1: Gezinnen en bedrijven..........................................................................................5
Economische kringloop 2: Gezinnen en sparen, bedrijven en investeren, banken.........................................5
Economische kringloop 3: Gezinnen, bedrijven, banken, overheid en buitenland.........................................6
Bbp.................................................................................................................................................................7
Hoofdstuk 3: De structuur..................................................................................................................................7
Productiefactoren...........................................................................................................................................7
Arbeid.........................................................................................................................................................7
Kapitaal.......................................................................................................................................................8
Natuur........................................................................................................................................................8
Hoofdstuk 4: Conjunctuur..................................................................................................................................8
Laagconjunctuur.............................................................................................................................................8
Hoogconjunctuur............................................................................................................................................8
Bezettingsgraad..............................................................................................................................................9
Conjunctuurindicatoren..................................................................................................................................9
Vraag en aanbod...........................................................................................................................................10
Het geaggregeerde aanbod op korte termijn...............................................................................................10
Het aggregeerde aanbod op lange termijn...................................................................................................10
Conjunctuurbeleid........................................................................................................................................12
Ingebouwde stabilisatoren...........................................................................................................................12
De verkeersvergelijking van Fisher...............................................................................................................13
Op korte termijn.......................................................................................................................................13
Op lange termijn.......................................................................................................................................13
De Europese Centrale Bank (ECB).................................................................................................................13
Begrippenlijst....................................................................................................................................................14
Hoofdstuk 1:.................................................................................................................................................14
Hoofdstuk 2:................................................................................................................................................15
Hoofdstuk 3:................................................................................................................................................15
, Hoofdstuk 4:................................................................................................................................................16
Hoofdstuk 1: Inkomen verdienen
Toegevoegde waarde:
- De toegevoegde waarde wordt ook productiewaarde genoemd en is het verschil tussen de
ingekochte grondstoffen en de verkoopwaarde; het is de vergoeding van de productiefactoren die
een bedrijf toevoegt aan het product.
- Omdat de toegevoegde waarde gelijk is aan de vergoeding van de toegevoegde productiefactoren is
het ook gelijk aan het inkomen.
Toegevoegde waarde = omzet – ingekochte goederen en diensten.
Toegevoegde waarde = productie(waarde) = inkomen.
Primair en secundair inkomen
- Het primaire inkomen is het inkomen wat verdiend wordt door het ter beschikking stellen van
productiefactoren. Over het primaire inkomen moet belasting en sociale premies betaald worden.
- Het secundaire inkomen – het besteedbare inkomen – is het inkomen na betaling van belasting en
sociale premies plus sociale uitkeringen en subsidies/toeslagen, de overdrachtsinkomens.
Nominaal en reëel inkomen
- Het nominale inkomen is het inkomen in geld.
- Het reëel inkomen is het inkomen gemeten in goederen en diensten.
- Ten gevolge van inflatie (het stijgen van het algemene prijspeil) kan een stijging van het nominale
inkomen resulteren in een daling van het reële inkomen: de koopkracht is dan gedaald.
Welvaart meten
- Welvaart geeft aan in welke mate mensen in hun behoeften kunnen voorzien. Het meest eenvoudige
is om welvaart gelijk te stellen aan inkomen.
- De welvaart van landen wordt op deze manier gemeten door de BBP’s per inwoner te vergelijken: de
BBP’s van de landen worden gedeeld door hun aantal inwoners.
- Nadelen:
Het gemiddelde zegt niets over de verdeling van het inkomen;
Alleen de geregistreerde productie – de formele economie – wordt meegerekend.
Vrijwilligerswerk, huishoudelijk werk, zwartwerk en zelfvoorziening worden niet meegeteld,
maar die verhogen de welvaart ook;
Er wordt geen rekening gehouden met negatieve externe effecten, bijvoorbeeld milieuvervuiling,
die de welvaart verlagen;
Er wordt geen rekening gehouden met de uitputting van natuurlijke hulpbronnen. Dit tast de
welvaart van latere generaties aan.
- Een andere manier om naar de welvaart te kijken is met behulp van de Human Development Index.
Hierbij wordt gekeken naar:
Het BBP;
De volksgezondheid en met name de levensverwachting;
Het scholingsniveau van de bevolking.
- Als bij het meten van de welvaart alleen gekeken wordt naar het bbp wordt gesproken over een eng
welvaartsbegrip.
- Worden ook milieu, scholing, gezondheid meegenomen dan wordt gesproken van een ruim
welvaartsbegrip.
