2025-2026
TAALDIDACTIEK –
SAMENVATTING
22/09/2025
FILMPJE: BELONINGSSYSTEEM
o Variabele beloning= je weet niet of er iets komt ja of neen.
o Wat zijn nog variabele beloningen: kraslot, gamen
o Kinderen stellen gedrag, omdat ze denken dat ze daardoor beloond worden.
26/09/2025
WERKWOORDSPELLING
Taalontwikkelend lesgeven: spelen met taal
VOORBEELDZINNEN
De aangebrande aardappels zijn meteen weggegooid.
3e pers meervoud, dus er komt geen ‘d’ bij.
Jij rijdt naar Rotterdam?: (onderwerp vóór de persoonsvorm → stam + t)
Rijd jij naar Rotterdam?: (onderwerp achter de persoonsvorm → alleen stam)
Jij stam + t ,behalve als jij/je achter de persoonsvorm staat."
GELETTERDHEID
!!Geletterdheid is!!
Via taal kunnen communiceren en informatie verwerken met cijfermatige en grafische
gegeven kunnen omgaan, gebruik kunnen maken van ICT.
Omvat de competenties om informatie te verwerven, verwerken en gericht te gebruiken.
Dit betekent met taal, cijfers en grafische gegevens kunnen omgaan en gebruik kunnen
maken van ICT en multimedia.
ANTWOORDEN OPDRACHT GELETTERDHEID
1. LAAGGELETTERDHEID IS EEN URGENT PROBLEEM. BIJ WIE ZIET MEN DIT
TOENEMEN.
Je ziet dit toenemen bij 15-jarigen, er is namelijk een constante instroom van
nieuwe laaggeletterden. Dit neemt daarnaast ook nog eens toe bij volwassenen
met een lage sociaaleconomische status, migranten van de eerste generatie en
het aandeel 55- tot 65-jarigen in die groep.
1. IS DIT DE EERSTE POGING OM LAAGGELETTERDHEID AAN TE PAKKEN?
VERKLAAR JE ANTWOORD.
1
,2025-2026
Er zijn al 2 voorgaande plannen rond geletterdheid uitgevoerd. De gemiddelde
Vlaamse geletterdheidprestatie niet significant verbeterd tussen 1996 en 2011.
2. WELKE STRATEGISCHE DOELSTELLINGEN STREEFT MEN NA?
- significante toename van het aantal jongeren dat het secundair onderwijs verlaat
met voldoende geletterdheidscompetenties zelfstandig participeren aan en
functioneren in de MIJ (Persoonlijke ontwikkeling, levenlang leren)
- laaggeletterdheid van generatie op generatie te doorbreken = geletterdheid in
familieomgeving verhogen
- versterken van de geletterdheidscompetenties van werkzoekenden en
werkenden en mensen in armoede
- verhogen digitale geletterdheid bij jongeren en volwassenen
3. HOE WIL MEN TOT EEN SUCCESVOL GELETTERDHEIDSBELEID KOMEN?
- Structurele samenwerking en horizontaal beleid
- Efficiënte inzet van middelen
- Sensibilisering en informeren
- Heldere en toegankelijke communicatie
- Geletterdheid integreren en contextualiseren
- Professionalisering
- Onderzoek
4. DE INSPANNINGEN OM EEN HOGERE GELETTERDHEIDSGRAAD TE
BEKOMEN, IS GESTOELD OP MEER DAN ALLEEN EEN IDEE VAN ONZE
VLAAMSE REGERING. WELKE ZIJN DAT?
- 17 SDG’s behaald worden tegen 2030
- De Europese Commisie à met de nieuwe agenda voor Vaardigheden
- Engagementen op mondiaal niveau
IMPACT LAAGGELETTERDHEID
Problemen op de werkvloer: Een werknemer begrijpt de veiligheidsinstructies niet
goed door taalbarrières.
Administratie en digitale barrières: Iemand kan geen online formulier invullen voor
huurtoeslag.
Gezondheidszorg en beperkte participatie: Een patiënt weet niet hoe hij online een
afspraak moet maken bij de huisarts.
Generatieoverdracht en schoolparticipatie: Ouders kunnen hun kinderen niet helpen
met huiswerk omdat ze het schoolsysteem niet begrijpen.
Maatschappelijke uitsluiting door digitalisering: Ouderen zonder smartphone
missen informatie over buurtactiviteiten.
AANVANKELIJK LEZEN
30/09/2025
OPDRACHT: WAT WETEN WE OVER LEZEN? (NIET KENNEN)
Bij kinderen waar de leesontwikkeling iets later op gang komt, zou een extra
jaar op de kleuterschool een oplossing brengen.
2
,2025-2026
o Basis van lezen ligt in de kleuterklas. Leesvaardigheid heb je in alle vakken nodig.
o Is blijven zitten een goed oplossing?
a. Nee –> beter blijven zitten in 3e kleuterklas dan in het 1e leerjaar.
Kinderen die moeite hebben met lezen, zouden beter samen in een aparte
groep leesonderwijs krijgen.
o Best om ervoor te zorgen dat er diversiteit zit in je groep. Zorg ervoor dat het
verschil niet te groot is, want dan zal niemand iets leren.
Leerlingen met leesmoeilijkheden krijgen soms minder tijd om te lezen.
o Leerlingen hebben nooit tijd genoeg om te lezen, vaak zal het kind halverwege
onderbroken worden. Zo leer je kinderen dat ze teksten maar half moeten
lezen. Gemiddeld leest een kind 1min. per dag.
Meer ouderbetrokkenheid leidt tot betere leesresultaten en meer
zelfvertrouwen.
Woordenschat: het wil niet zeggen dat je veel leest, dan je een ruime woordenschat hebt.
Vaak lezen kinderen boeken die dezelfde woordenschat bevatten. Begrijpen is dat je de
woorden actief gaat gebruiken.
Veilig gevoel/zelfvertrouwen: kinderen die niet goed kunnen lezen, en voortdurend
verbeterd worden krijgen een onveilig gevoel of zelf frustratie. Durf andere manieren aan
te pakken om lezen te verbeteren.
Zien lezen doet lezen: Zorg ervoor dat er materiaal is.Als je geen boeken thuis hebt
liggen, dan is de kans klein dat het kind vanuit zich zelf zal lezen.
Wat komt spontaan bij je op als we het hebben over kinderen leren lezen, waar
zou je op inzetten?
o Leesplezier: want als je niet graag leest, zal je dit minder hanteren.
o Durven kijken met de bril van hen. Heb geduld, voor ons lijkt lezen
vanzelfsprekend.
1) VRAGEN PIRLS
Wat zou een verklaring kunnen zijn voor het feit dat het initiatief voor de PISA vertrokken
is bij de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO).
Onderwijs wordt heel vaak gelinkt aan maatschappelijke evoluties. Men wil onderwijs
afstemmen op het werkveld of met andere woorden opgeleid worden tot iets vertaalt zich
in een rol/functie in dat werkveld. Dat werkveld behoort tot het economisch vermogen
van een land. Verder is de wisselwerking tussen onderwijs en economische ontwikkeling
en samenwerking een win-win. Beiden kunnen leren van elkaar en kunnen elkaar
ondersteunen of kunnen acties ondernemen voor tekorten op de arbeidsmarkt. Op dit
moment kan je vb. de lerarenopleiding met tussenkomst van de VDAB volgen
3
, 2025-2026
In Vlaanderen zijn er meer toppresteerders voor leesvaardigheid dan gemiddeld over de
OESO-landen heen anderzijds hebben wij ook heel wat leerlingen die bij zich de zwakke
presteerders situeren . Tot deze vaststelling komt men zowel in PISA als in PIRLS. Wat
betekent dat concreet en hoe zou zich dat kunnen vertalen in je klas.
Concreet houdt dit in dat het verschil tussen de sterkste presteerders en de zwakste
presteerders erg groot is. Dit vertaalt zich in een groot niveauverschil in uw klassen.
Heel wat leerkrachten geven aan dat het kennis en vaardigheidsniveau van leerlingen
daalt.
In het artikel zijn een aantal zaken te vinden die deze “indruk” onderschrijven, haal er
twee aan.
Internationaal nog steeds goed in wiskunde en wetenschappen, maar de daling is
zichtbaar.
Toch is de trend hier ook negatief, want de gemiddelde scores gaan achteruit tussen
2003 en 2018. Het percentage toppresteerders wiskunde daalt met 15 % het sterkst in
Vlaanderen.
Ook voor wetenschappelijke geletterdheid zien we de gemiddelde score dalen.
De negatieve trend is zichtbaar in alle onderwijsvormen.
PIRLS 2016 een 32e plaats in een ranking van 45 landen
De eerder beperkte spreiding in de resultaten voor begrijpend lezen in Vlaanderenis in
deze context geen positief nieuws. Enkel een kleine spreiding in combinatie met een
hoog gemiddelde, is positief. Als het algemeen gemiddelde zwak is, is een grote
homogeniteit -in zekere zin- slecht nieuws.
Wanneer er bij een laag gemiddelde een kleine spreiding is, wil dit zeggen dat iedereen
zwak presteert.
Van welke van de onderzoeken werd een herevaluatie gedaan?
PIRLS
Het PIRLS onderzoek is niet leerjaargebonden maar leeftijdsgebonden. Waar of niet waar?
Enkel PISA is leeftijdgebonden
Bij de herevaluatie van de PIRLS zag men dat de leerlingen die inmiddels in het 6de
leerjaar zaten wel beter waren geworden maar nog steeds een prestatieniveau toonden
van leerlingen uit het 4de leerjaar uit andere landen. Wat leert jou dat?
Dat de zwakke leesprestaties blijven en dat de achterstand niet wordt ingehaald vb.
leeftijd geeft hier weinig soelaas
4
TAALDIDACTIEK –
SAMENVATTING
22/09/2025
FILMPJE: BELONINGSSYSTEEM
o Variabele beloning= je weet niet of er iets komt ja of neen.
o Wat zijn nog variabele beloningen: kraslot, gamen
o Kinderen stellen gedrag, omdat ze denken dat ze daardoor beloond worden.
26/09/2025
WERKWOORDSPELLING
Taalontwikkelend lesgeven: spelen met taal
VOORBEELDZINNEN
De aangebrande aardappels zijn meteen weggegooid.
3e pers meervoud, dus er komt geen ‘d’ bij.
Jij rijdt naar Rotterdam?: (onderwerp vóór de persoonsvorm → stam + t)
Rijd jij naar Rotterdam?: (onderwerp achter de persoonsvorm → alleen stam)
Jij stam + t ,behalve als jij/je achter de persoonsvorm staat."
GELETTERDHEID
!!Geletterdheid is!!
Via taal kunnen communiceren en informatie verwerken met cijfermatige en grafische
gegeven kunnen omgaan, gebruik kunnen maken van ICT.
Omvat de competenties om informatie te verwerven, verwerken en gericht te gebruiken.
Dit betekent met taal, cijfers en grafische gegevens kunnen omgaan en gebruik kunnen
maken van ICT en multimedia.
ANTWOORDEN OPDRACHT GELETTERDHEID
1. LAAGGELETTERDHEID IS EEN URGENT PROBLEEM. BIJ WIE ZIET MEN DIT
TOENEMEN.
Je ziet dit toenemen bij 15-jarigen, er is namelijk een constante instroom van
nieuwe laaggeletterden. Dit neemt daarnaast ook nog eens toe bij volwassenen
met een lage sociaaleconomische status, migranten van de eerste generatie en
het aandeel 55- tot 65-jarigen in die groep.
1. IS DIT DE EERSTE POGING OM LAAGGELETTERDHEID AAN TE PAKKEN?
VERKLAAR JE ANTWOORD.
1
,2025-2026
Er zijn al 2 voorgaande plannen rond geletterdheid uitgevoerd. De gemiddelde
Vlaamse geletterdheidprestatie niet significant verbeterd tussen 1996 en 2011.
2. WELKE STRATEGISCHE DOELSTELLINGEN STREEFT MEN NA?
- significante toename van het aantal jongeren dat het secundair onderwijs verlaat
met voldoende geletterdheidscompetenties zelfstandig participeren aan en
functioneren in de MIJ (Persoonlijke ontwikkeling, levenlang leren)
- laaggeletterdheid van generatie op generatie te doorbreken = geletterdheid in
familieomgeving verhogen
- versterken van de geletterdheidscompetenties van werkzoekenden en
werkenden en mensen in armoede
- verhogen digitale geletterdheid bij jongeren en volwassenen
3. HOE WIL MEN TOT EEN SUCCESVOL GELETTERDHEIDSBELEID KOMEN?
- Structurele samenwerking en horizontaal beleid
- Efficiënte inzet van middelen
- Sensibilisering en informeren
- Heldere en toegankelijke communicatie
- Geletterdheid integreren en contextualiseren
- Professionalisering
- Onderzoek
4. DE INSPANNINGEN OM EEN HOGERE GELETTERDHEIDSGRAAD TE
BEKOMEN, IS GESTOELD OP MEER DAN ALLEEN EEN IDEE VAN ONZE
VLAAMSE REGERING. WELKE ZIJN DAT?
- 17 SDG’s behaald worden tegen 2030
- De Europese Commisie à met de nieuwe agenda voor Vaardigheden
- Engagementen op mondiaal niveau
IMPACT LAAGGELETTERDHEID
Problemen op de werkvloer: Een werknemer begrijpt de veiligheidsinstructies niet
goed door taalbarrières.
Administratie en digitale barrières: Iemand kan geen online formulier invullen voor
huurtoeslag.
Gezondheidszorg en beperkte participatie: Een patiënt weet niet hoe hij online een
afspraak moet maken bij de huisarts.
Generatieoverdracht en schoolparticipatie: Ouders kunnen hun kinderen niet helpen
met huiswerk omdat ze het schoolsysteem niet begrijpen.
Maatschappelijke uitsluiting door digitalisering: Ouderen zonder smartphone
missen informatie over buurtactiviteiten.
AANVANKELIJK LEZEN
30/09/2025
OPDRACHT: WAT WETEN WE OVER LEZEN? (NIET KENNEN)
Bij kinderen waar de leesontwikkeling iets later op gang komt, zou een extra
jaar op de kleuterschool een oplossing brengen.
2
,2025-2026
o Basis van lezen ligt in de kleuterklas. Leesvaardigheid heb je in alle vakken nodig.
o Is blijven zitten een goed oplossing?
a. Nee –> beter blijven zitten in 3e kleuterklas dan in het 1e leerjaar.
Kinderen die moeite hebben met lezen, zouden beter samen in een aparte
groep leesonderwijs krijgen.
o Best om ervoor te zorgen dat er diversiteit zit in je groep. Zorg ervoor dat het
verschil niet te groot is, want dan zal niemand iets leren.
Leerlingen met leesmoeilijkheden krijgen soms minder tijd om te lezen.
o Leerlingen hebben nooit tijd genoeg om te lezen, vaak zal het kind halverwege
onderbroken worden. Zo leer je kinderen dat ze teksten maar half moeten
lezen. Gemiddeld leest een kind 1min. per dag.
Meer ouderbetrokkenheid leidt tot betere leesresultaten en meer
zelfvertrouwen.
Woordenschat: het wil niet zeggen dat je veel leest, dan je een ruime woordenschat hebt.
Vaak lezen kinderen boeken die dezelfde woordenschat bevatten. Begrijpen is dat je de
woorden actief gaat gebruiken.
Veilig gevoel/zelfvertrouwen: kinderen die niet goed kunnen lezen, en voortdurend
verbeterd worden krijgen een onveilig gevoel of zelf frustratie. Durf andere manieren aan
te pakken om lezen te verbeteren.
Zien lezen doet lezen: Zorg ervoor dat er materiaal is.Als je geen boeken thuis hebt
liggen, dan is de kans klein dat het kind vanuit zich zelf zal lezen.
Wat komt spontaan bij je op als we het hebben over kinderen leren lezen, waar
zou je op inzetten?
o Leesplezier: want als je niet graag leest, zal je dit minder hanteren.
o Durven kijken met de bril van hen. Heb geduld, voor ons lijkt lezen
vanzelfsprekend.
1) VRAGEN PIRLS
Wat zou een verklaring kunnen zijn voor het feit dat het initiatief voor de PISA vertrokken
is bij de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO).
Onderwijs wordt heel vaak gelinkt aan maatschappelijke evoluties. Men wil onderwijs
afstemmen op het werkveld of met andere woorden opgeleid worden tot iets vertaalt zich
in een rol/functie in dat werkveld. Dat werkveld behoort tot het economisch vermogen
van een land. Verder is de wisselwerking tussen onderwijs en economische ontwikkeling
en samenwerking een win-win. Beiden kunnen leren van elkaar en kunnen elkaar
ondersteunen of kunnen acties ondernemen voor tekorten op de arbeidsmarkt. Op dit
moment kan je vb. de lerarenopleiding met tussenkomst van de VDAB volgen
3
, 2025-2026
In Vlaanderen zijn er meer toppresteerders voor leesvaardigheid dan gemiddeld over de
OESO-landen heen anderzijds hebben wij ook heel wat leerlingen die bij zich de zwakke
presteerders situeren . Tot deze vaststelling komt men zowel in PISA als in PIRLS. Wat
betekent dat concreet en hoe zou zich dat kunnen vertalen in je klas.
Concreet houdt dit in dat het verschil tussen de sterkste presteerders en de zwakste
presteerders erg groot is. Dit vertaalt zich in een groot niveauverschil in uw klassen.
Heel wat leerkrachten geven aan dat het kennis en vaardigheidsniveau van leerlingen
daalt.
In het artikel zijn een aantal zaken te vinden die deze “indruk” onderschrijven, haal er
twee aan.
Internationaal nog steeds goed in wiskunde en wetenschappen, maar de daling is
zichtbaar.
Toch is de trend hier ook negatief, want de gemiddelde scores gaan achteruit tussen
2003 en 2018. Het percentage toppresteerders wiskunde daalt met 15 % het sterkst in
Vlaanderen.
Ook voor wetenschappelijke geletterdheid zien we de gemiddelde score dalen.
De negatieve trend is zichtbaar in alle onderwijsvormen.
PIRLS 2016 een 32e plaats in een ranking van 45 landen
De eerder beperkte spreiding in de resultaten voor begrijpend lezen in Vlaanderenis in
deze context geen positief nieuws. Enkel een kleine spreiding in combinatie met een
hoog gemiddelde, is positief. Als het algemeen gemiddelde zwak is, is een grote
homogeniteit -in zekere zin- slecht nieuws.
Wanneer er bij een laag gemiddelde een kleine spreiding is, wil dit zeggen dat iedereen
zwak presteert.
Van welke van de onderzoeken werd een herevaluatie gedaan?
PIRLS
Het PIRLS onderzoek is niet leerjaargebonden maar leeftijdsgebonden. Waar of niet waar?
Enkel PISA is leeftijdgebonden
Bij de herevaluatie van de PIRLS zag men dat de leerlingen die inmiddels in het 6de
leerjaar zaten wel beter waren geworden maar nog steeds een prestatieniveau toonden
van leerlingen uit het 4de leerjaar uit andere landen. Wat leert jou dat?
Dat de zwakke leesprestaties blijven en dat de achterstand niet wordt ingehaald vb.
leeftijd geeft hier weinig soelaas
4
