Onderzoeksmethodologie 1
Bias in study designs
H2 & H3 & H7
Opzet experimentele studies
Analytisch onderzoek
→ Gekeken naar relatie tussen verschillende variabele
Relatie tussen 2 factoren kwantificeren:
- Effect van een interventie (I) of blootstelling (E) op een uitkomst (O)
o Experimenteel: onderzoeker actief een factor verandert of een interventie oplegt
▪ Onafhankelijke variabele die je gaat manipuleren
• Gaat effect bekijken op outcome (vb: pijn -> afhankelijke variabele)
• Doordat je variabele gaat manipuleren kan je effect op andere
variabele gaan bestuderen
▪ Enige type onderzoek waar je causale relaties kan bestuderen net omdat je
intervenieert (de variabele manipuleren)
o Observationeel: passieve betrokkenheid van de onderzoeker, niets manipuleren
gewoon outcome observeren → geen o-g relatie als uitkomst
Experimenteel onderzoek
Waarom RCT’s “gold standard”
1
,Onderzoeksmethodologie 2
- TRIAL: Impliceert dat je “intervenieert”!
o Door manipulatie → causale relaties bestuderen: grootste zekerheid dat impact
veroorzaakt werd door interventie zelf, eerder dan door externe factoren!
- Gecontroleerd: je kan effecten vergelijken met een controlegroep en dus uitspraak doen
over de impact van verschillende interventies
door het water groeien de bloemen
- Gerandomiseerd: geeft beste garantie op vergelijkbare groepen vooraf
o Vb: 100 potjes, waarvan 50 ad random water krijgen (want zaadjes zouden vervallen kunnen
zijn, aarde zou opgedroogd kunnen zijn -> vandaar beter meerdere potjes nemen en dit ad
random doen)
- Gestandaardiseerd: reduceert de invloed van externe factoren (heel standaard protocol)
o Vb: Elke dag om 8u ’s ochtends, 50 cl , in daglicht achter raam
Causale relaties nagaan en zo veel mogelijk externe factoren uit te sluiten om interne studie zo hoog
mogelijk te houden
- Interne vs externe validiteit
o Controle externe variabelen!!
o Dus causale effecten!
o Vaak storende variabele aanwezig, maar die proberen zo veel mogelijk uit te sluiten
om causale verbanden te kunnen leggen
Interne validiteit: het gene wat ik vind, is dat de waarheid van mijn studie
Externe validiteit: is de waarheid ook buiten de studie? Is dit ook toepasbaar in de werkelijkheid
→ Soms zijn die ten koste van elkaar
Hoe meer je iets gaat standaardiseren en proberen interne validiteit te bewaken, hoe minder externe
validiteit is (werkelijkheid niet alles zo gestandaardiseerd)
Voordelen Nadelen
- Causale relaties of therapie-effecten - Externe validiteit kan erg laag zijn
kunnen worden bestudeerd - Tijdrovend, kan kostbaar zijn
- Controle van externe variabele - Vaak praktische of ethische barrières
maximaliseren
- Interne validiteit is gemaximaliseerd
2
, Onderzoeksmethodologie 3
RCT (al) gepast??? → waarom er soms niet gekozen wordt voor RCT
- Ethisch verantwoord?
o Ethisch verantwoord om mensen te onderwerpen aan schadelijke interventies →
niet altijd zo en dan is RCT niet gepast
▪ Asbest blootstelling en longkanker (je gaat mensen niet blootstellen aan asbest, je
kiest mensen die ooit al hieraan zijn blootgesteld)
▪ Je hebt het hier veel minder onder controle met observationeel onderzoek: leeftijd, geslacht,
rookte ze al, hebben ze al longkanker
o Nieuwe protocollen/therapieën → je gaat dit eerst even nakijken voor je RCT gaat
opzetten
▪ Haalbaarheid
▪ Veiligheid
▪ Uitvoering
o Observationeel onderzoek doen indien niet mogelijk, niet gerandomiseerd
Dit zijn redenen waarom RCT niet direct ethisch verantwoord is (geen schadelijke interventies
toedienen, …)
- Praktische haalbaarheid (tijd, geld opzet)
- Externe validiteit
o Als je heel hard focust op interne validiteit, wat is het nut van de externe dan nog
o Patiënt health care: Je kan niet iedereen standaard 30min op loopband zetten (dat is
individueel verschillend -> dus je kan dit niet random zeggen)
=>Commentaren die gekomen zijn op de RCT
Is RCT wel goed uitgevoerd?
→ problemen in opzet van studie, hoe is randomisatie (is dit wel echt ad random) is er zelf-selectie
geweest?
Bij RCT
- Ook altijd kijken naar de mogelijke bias (= afwijkingen van de metingen/verstoorde
elementen)
- Ook naar kwaliteit van studies gaan kijken
Rekening houden dat er mogelijks storende variabele zijn en
die mogelijks de relatie tussen de 2 variabelen net gaan
over/onder accentueren → mogelijks storende variabele die
relatie gaan vertroebelen
Om controle te krijgen op de storende variabele:
- Opzet studie zo goed mogelijk te doen
- Zo weinig mogelijk bias
- Kijken naar hoge interne validiteit (is studie goed uitgevoerd)
→ soms ten koste van de externe validiteit
3
Bias in study designs
H2 & H3 & H7
Opzet experimentele studies
Analytisch onderzoek
→ Gekeken naar relatie tussen verschillende variabele
Relatie tussen 2 factoren kwantificeren:
- Effect van een interventie (I) of blootstelling (E) op een uitkomst (O)
o Experimenteel: onderzoeker actief een factor verandert of een interventie oplegt
▪ Onafhankelijke variabele die je gaat manipuleren
• Gaat effect bekijken op outcome (vb: pijn -> afhankelijke variabele)
• Doordat je variabele gaat manipuleren kan je effect op andere
variabele gaan bestuderen
▪ Enige type onderzoek waar je causale relaties kan bestuderen net omdat je
intervenieert (de variabele manipuleren)
o Observationeel: passieve betrokkenheid van de onderzoeker, niets manipuleren
gewoon outcome observeren → geen o-g relatie als uitkomst
Experimenteel onderzoek
Waarom RCT’s “gold standard”
1
,Onderzoeksmethodologie 2
- TRIAL: Impliceert dat je “intervenieert”!
o Door manipulatie → causale relaties bestuderen: grootste zekerheid dat impact
veroorzaakt werd door interventie zelf, eerder dan door externe factoren!
- Gecontroleerd: je kan effecten vergelijken met een controlegroep en dus uitspraak doen
over de impact van verschillende interventies
door het water groeien de bloemen
- Gerandomiseerd: geeft beste garantie op vergelijkbare groepen vooraf
o Vb: 100 potjes, waarvan 50 ad random water krijgen (want zaadjes zouden vervallen kunnen
zijn, aarde zou opgedroogd kunnen zijn -> vandaar beter meerdere potjes nemen en dit ad
random doen)
- Gestandaardiseerd: reduceert de invloed van externe factoren (heel standaard protocol)
o Vb: Elke dag om 8u ’s ochtends, 50 cl , in daglicht achter raam
Causale relaties nagaan en zo veel mogelijk externe factoren uit te sluiten om interne studie zo hoog
mogelijk te houden
- Interne vs externe validiteit
o Controle externe variabelen!!
o Dus causale effecten!
o Vaak storende variabele aanwezig, maar die proberen zo veel mogelijk uit te sluiten
om causale verbanden te kunnen leggen
Interne validiteit: het gene wat ik vind, is dat de waarheid van mijn studie
Externe validiteit: is de waarheid ook buiten de studie? Is dit ook toepasbaar in de werkelijkheid
→ Soms zijn die ten koste van elkaar
Hoe meer je iets gaat standaardiseren en proberen interne validiteit te bewaken, hoe minder externe
validiteit is (werkelijkheid niet alles zo gestandaardiseerd)
Voordelen Nadelen
- Causale relaties of therapie-effecten - Externe validiteit kan erg laag zijn
kunnen worden bestudeerd - Tijdrovend, kan kostbaar zijn
- Controle van externe variabele - Vaak praktische of ethische barrières
maximaliseren
- Interne validiteit is gemaximaliseerd
2
, Onderzoeksmethodologie 3
RCT (al) gepast??? → waarom er soms niet gekozen wordt voor RCT
- Ethisch verantwoord?
o Ethisch verantwoord om mensen te onderwerpen aan schadelijke interventies →
niet altijd zo en dan is RCT niet gepast
▪ Asbest blootstelling en longkanker (je gaat mensen niet blootstellen aan asbest, je
kiest mensen die ooit al hieraan zijn blootgesteld)
▪ Je hebt het hier veel minder onder controle met observationeel onderzoek: leeftijd, geslacht,
rookte ze al, hebben ze al longkanker
o Nieuwe protocollen/therapieën → je gaat dit eerst even nakijken voor je RCT gaat
opzetten
▪ Haalbaarheid
▪ Veiligheid
▪ Uitvoering
o Observationeel onderzoek doen indien niet mogelijk, niet gerandomiseerd
Dit zijn redenen waarom RCT niet direct ethisch verantwoord is (geen schadelijke interventies
toedienen, …)
- Praktische haalbaarheid (tijd, geld opzet)
- Externe validiteit
o Als je heel hard focust op interne validiteit, wat is het nut van de externe dan nog
o Patiënt health care: Je kan niet iedereen standaard 30min op loopband zetten (dat is
individueel verschillend -> dus je kan dit niet random zeggen)
=>Commentaren die gekomen zijn op de RCT
Is RCT wel goed uitgevoerd?
→ problemen in opzet van studie, hoe is randomisatie (is dit wel echt ad random) is er zelf-selectie
geweest?
Bij RCT
- Ook altijd kijken naar de mogelijke bias (= afwijkingen van de metingen/verstoorde
elementen)
- Ook naar kwaliteit van studies gaan kijken
Rekening houden dat er mogelijks storende variabele zijn en
die mogelijks de relatie tussen de 2 variabelen net gaan
over/onder accentueren → mogelijks storende variabele die
relatie gaan vertroebelen
Om controle te krijgen op de storende variabele:
- Opzet studie zo goed mogelijk te doen
- Zo weinig mogelijk bias
- Kijken naar hoge interne validiteit (is studie goed uitgevoerd)
→ soms ten koste van de externe validiteit
3
