Louise Marie Van hoeck 2025-2026 1
,LES 1: INTERCULTURELE COMPETENTIES?
- Interculturele competenties = het vermogen om effectief en gepast te communiceren en samen te werken met mensen uit andere
culturen. Het gaat niet alleen om kennis van “andere gewoontes”, maar vooral om een combinatie van:
o Houding (Attitude): openheid, respect en nieuwsgierigheid.
o Vaardigheden (Skills): luisteren, communiceren, conflicten hanteren, perspectief nemen.
o Kennis (Knowledge): inzicht in culturele waarden, normen, communicatiestijlen en contexten.
- Focus bij diversiteit ligt vaak op cultuur (bv. verschillen in etniciteit, taal, religie) terwijl dit veel breder is (bv. gender, leeftijd, sociaal-
economische achtergrond).
- Vraag die we ons eigenlijk moeten stellen:
o Hoe willen we samenleven?
§ Het is niet enkel een kwestie van verschillen tolereren, maar actief nadenken over samenlevingsvormen en
inclusie.
- Uitgangspunt / basisprincipe = gelijkwaardigheid.
o Gelijkwaardigheid is essentieel: iedereen moet dezelfde kansen hebben om volwaardig te participeren.
o Dit vereist het herkennen en begrijpen van drempels (barrières) die mensen ongelijk raken.
- Afbeelding
o Equality (Gelijkheid): iedereen krijgt hetzelfde (bv. dezelfde fiets), maar dat betekent niet dat iedereen die fiets ook effectief
kan gebruiken.
o Equity (Rechtvaardigheid): mensen krijgen ondersteuning aangepast aan hun noden (bv. rolstoelgebruiker krijgt een
rolstoelvriendelijk alternatief, kinderen krijgen een aangepaste fiets).
- Dit illustreert dat gelijke behandeling niet altijd leidt tot gelijke kansen, en dat maatwerk nodig is om inclusie te realiseren.
Louise Marie Van hoeck 2025-2026 2
,1. FANTINI MODEL (ASK-MODEL) EN 9 CULTURELE VAARDIGHEDEN
- Hoe de modellen samenhangen
o Basis: Zelfkennis
§ Het vertrekpunt is altijd jezelf kennen: je eigen waarden, normen, denkbeelden en blinde vlekken.
§ Dit sluit aan bij de attitude (A) uit Fantini: bereidheid om kritisch naar jezelf te kijken.
o ASK-model als fundament
§ Attitude (A): openstaan voor andere perspectieven, respect en nieuwsgierigheid.
§ Skills (S): vaardigheden zoals communiceren, omgaan met misverstanden, conflict oplossen.
§ Knowledge (K): feitelijke kennis over andere culturen, maar ook inzicht in hoe cultuur werkt.
§ Deze drie samen leiden tot A⁺, het verhoogde intercultureel bewustzijn.
o De 9 vaardigheden (vh)
Deze sluiten inhoudelijk aan bij de drie dimensies van Fantini. Bijvoorbeeld:
§ Zelfkennis & ontvankelijkheid → Attitude
§ Communicatieve vaardigheid, conflicthantering, relationele competentie → Skills
§ Kennisverwerving, multiperspectiviteit → Knowledge
§ Flexibiliteit & veerkracht → combinatie van attitude en skills
o Werken met bewustzijn
§ Doordat een docent aan jullie bewustzijn werkt, zet die eigenlijk de bril van het ASK-model op jullie neus: je leert
je eigen positie herkennen én de manier waarop je naar anderen kijkt.
§ Vanuit dat bewustzijn kan je de 9 vaardigheden ontwikkelen en koppelen.
ZELFKENNIS
- Bril met 3 O’s:
o Omgeving
§ In welke omgeving ben jij groot geworden?
o Opleiding
§ Welke opleiding heb jij gevolgd? In welke school heb jij gezeten?
o Opvoeding
§ Hoe ben jij opgevoed?
- Inzicht in je eigen waarden, normen, overtuigingen en cultuur.
o Bv. beseffen dat jij stilte in een gesprek ongemakkelijk vindt, terwijl dit in andere culturen normaal kan zijn.
FLEXIBILITEIT
- Als ik in aanraking kom met iets dat anders is, op welke manier kan ik daar voor open blijven staan? Kan ik daar flexibel in zijn?
o Bv. je communicatiestijl aanpassen wanneer je merkt dat een directe aanpak niet werkt.
- Dynamisch kunnen aanpassen, op een creatieve manier omgaan met dingen.
VEERKRACHT
- Hoe ga je om met stress, spanning en misverstanden in interculturele contacten.
o Bv. niet ontmoedigd raken als je eerste contact met een ander niet soepel verloopt.
- Bij het ontmoeten van iemand nieuw heb je na 30 sec. al een beeld van die persoon à kan je verder kijken dan het 1ste zicht van
iemand?
Louise Marie Van hoeck 2025-2026 3
, ONTVANKELIJKHEID
- Kan ik zonder oordeel luisteren naar een ander naar hoe die naar de wereld kijkt? Kan ik meerwaarde zien van het verschil? Kan ik dat
als waarheid beschouwen? Weet ik hoe ik zelf kijk naar de wereld?
- Openstaan voor anderen en hun perspectieven, zonder meteen te oordelen.
o Bv. nieuwsgierig doorvragen naar iemands gewoontes in plaats van het “raar” te vinden.
PRIVILEGES
- Op het moment dat je privileges of voordelen hebt, heb je het automatisch makkelijker.
o Welke voordelen heb ik? Welke vooroordelen/stereotypen heb ik vanwege privileges?
o Privileges: hoe meer je in het midden van de cirkel zit, hoe meer vooroordelen en privileges.
§ Hoe meer naar buitenkant, hoe minder privileges.
§ Minder drempels in je leven als je in het midden zit.
KENNIS VERWERVING
- We hebben allemaal dezelfde menselijke natuur maar als persoonlijkheid ben je een uniek persoon en doe je dingen anders dan
anderen.
o Wel dezelfde behoeften, emoties, competenties …
- Actief kennis opdoen over culturen, geschiedenis en contexten.
o Bv. leren over feestdagen, communicatiestijlen of omgangsvormen van anderen.
RELATIONELE COMPETENTIE
- Intersectionaliteit, als je iemand leert kennen spelen er altijd meer identiteit.
- Identiteit: veelkleurig, veervormig en bewegend mozaïek.
- Welke relaties vorm je met elkaar? Er zijn bepaalde dingen aan het veranderen omdat je volwassen aan het worden bent à sommige
dingen zijn in conflict met hoe je ouders denken à spanning.
- Identiteit beweegt continu, hangt af waar je bent, welk stukje je van jezelf laat zien.
o Bv. ben ik een burger, ouder, collega, docent …
COMMUNICATIEVE VAARDIGHEID / COMMUNICATIE (één van de belangrijkste interculturele componenten)
- Conceptueel kader van TOPOI
o Taal: betekenissen van ieders verbale en non-verbale taal.
o Ordening: de zienswijze en logica van eenieder.
o Personen: iedentiteit en betrekking: wie is eenieder voor elkaar en voor zichzelf? Hoe is de onderlinge relatie?
o Organisatie: functionele kader: hoe is het georganiseerd en hoe zijn de machtsverhoudingen?
o Inzet: motieven of beweegredenen van eenieder.
- Gaat niet alleen over wat jezelf, maar vooral over het effect van wat je zegt.
o Bedoeling is altijd goed maar door bv. gehaast zijn kan het niet goed overkomen.
Louise Marie Van hoeck 2025-2026 4
,LES 1: INTERCULTURELE COMPETENTIES?
- Interculturele competenties = het vermogen om effectief en gepast te communiceren en samen te werken met mensen uit andere
culturen. Het gaat niet alleen om kennis van “andere gewoontes”, maar vooral om een combinatie van:
o Houding (Attitude): openheid, respect en nieuwsgierigheid.
o Vaardigheden (Skills): luisteren, communiceren, conflicten hanteren, perspectief nemen.
o Kennis (Knowledge): inzicht in culturele waarden, normen, communicatiestijlen en contexten.
- Focus bij diversiteit ligt vaak op cultuur (bv. verschillen in etniciteit, taal, religie) terwijl dit veel breder is (bv. gender, leeftijd, sociaal-
economische achtergrond).
- Vraag die we ons eigenlijk moeten stellen:
o Hoe willen we samenleven?
§ Het is niet enkel een kwestie van verschillen tolereren, maar actief nadenken over samenlevingsvormen en
inclusie.
- Uitgangspunt / basisprincipe = gelijkwaardigheid.
o Gelijkwaardigheid is essentieel: iedereen moet dezelfde kansen hebben om volwaardig te participeren.
o Dit vereist het herkennen en begrijpen van drempels (barrières) die mensen ongelijk raken.
- Afbeelding
o Equality (Gelijkheid): iedereen krijgt hetzelfde (bv. dezelfde fiets), maar dat betekent niet dat iedereen die fiets ook effectief
kan gebruiken.
o Equity (Rechtvaardigheid): mensen krijgen ondersteuning aangepast aan hun noden (bv. rolstoelgebruiker krijgt een
rolstoelvriendelijk alternatief, kinderen krijgen een aangepaste fiets).
- Dit illustreert dat gelijke behandeling niet altijd leidt tot gelijke kansen, en dat maatwerk nodig is om inclusie te realiseren.
Louise Marie Van hoeck 2025-2026 2
,1. FANTINI MODEL (ASK-MODEL) EN 9 CULTURELE VAARDIGHEDEN
- Hoe de modellen samenhangen
o Basis: Zelfkennis
§ Het vertrekpunt is altijd jezelf kennen: je eigen waarden, normen, denkbeelden en blinde vlekken.
§ Dit sluit aan bij de attitude (A) uit Fantini: bereidheid om kritisch naar jezelf te kijken.
o ASK-model als fundament
§ Attitude (A): openstaan voor andere perspectieven, respect en nieuwsgierigheid.
§ Skills (S): vaardigheden zoals communiceren, omgaan met misverstanden, conflict oplossen.
§ Knowledge (K): feitelijke kennis over andere culturen, maar ook inzicht in hoe cultuur werkt.
§ Deze drie samen leiden tot A⁺, het verhoogde intercultureel bewustzijn.
o De 9 vaardigheden (vh)
Deze sluiten inhoudelijk aan bij de drie dimensies van Fantini. Bijvoorbeeld:
§ Zelfkennis & ontvankelijkheid → Attitude
§ Communicatieve vaardigheid, conflicthantering, relationele competentie → Skills
§ Kennisverwerving, multiperspectiviteit → Knowledge
§ Flexibiliteit & veerkracht → combinatie van attitude en skills
o Werken met bewustzijn
§ Doordat een docent aan jullie bewustzijn werkt, zet die eigenlijk de bril van het ASK-model op jullie neus: je leert
je eigen positie herkennen én de manier waarop je naar anderen kijkt.
§ Vanuit dat bewustzijn kan je de 9 vaardigheden ontwikkelen en koppelen.
ZELFKENNIS
- Bril met 3 O’s:
o Omgeving
§ In welke omgeving ben jij groot geworden?
o Opleiding
§ Welke opleiding heb jij gevolgd? In welke school heb jij gezeten?
o Opvoeding
§ Hoe ben jij opgevoed?
- Inzicht in je eigen waarden, normen, overtuigingen en cultuur.
o Bv. beseffen dat jij stilte in een gesprek ongemakkelijk vindt, terwijl dit in andere culturen normaal kan zijn.
FLEXIBILITEIT
- Als ik in aanraking kom met iets dat anders is, op welke manier kan ik daar voor open blijven staan? Kan ik daar flexibel in zijn?
o Bv. je communicatiestijl aanpassen wanneer je merkt dat een directe aanpak niet werkt.
- Dynamisch kunnen aanpassen, op een creatieve manier omgaan met dingen.
VEERKRACHT
- Hoe ga je om met stress, spanning en misverstanden in interculturele contacten.
o Bv. niet ontmoedigd raken als je eerste contact met een ander niet soepel verloopt.
- Bij het ontmoeten van iemand nieuw heb je na 30 sec. al een beeld van die persoon à kan je verder kijken dan het 1ste zicht van
iemand?
Louise Marie Van hoeck 2025-2026 3
, ONTVANKELIJKHEID
- Kan ik zonder oordeel luisteren naar een ander naar hoe die naar de wereld kijkt? Kan ik meerwaarde zien van het verschil? Kan ik dat
als waarheid beschouwen? Weet ik hoe ik zelf kijk naar de wereld?
- Openstaan voor anderen en hun perspectieven, zonder meteen te oordelen.
o Bv. nieuwsgierig doorvragen naar iemands gewoontes in plaats van het “raar” te vinden.
PRIVILEGES
- Op het moment dat je privileges of voordelen hebt, heb je het automatisch makkelijker.
o Welke voordelen heb ik? Welke vooroordelen/stereotypen heb ik vanwege privileges?
o Privileges: hoe meer je in het midden van de cirkel zit, hoe meer vooroordelen en privileges.
§ Hoe meer naar buitenkant, hoe minder privileges.
§ Minder drempels in je leven als je in het midden zit.
KENNIS VERWERVING
- We hebben allemaal dezelfde menselijke natuur maar als persoonlijkheid ben je een uniek persoon en doe je dingen anders dan
anderen.
o Wel dezelfde behoeften, emoties, competenties …
- Actief kennis opdoen over culturen, geschiedenis en contexten.
o Bv. leren over feestdagen, communicatiestijlen of omgangsvormen van anderen.
RELATIONELE COMPETENTIE
- Intersectionaliteit, als je iemand leert kennen spelen er altijd meer identiteit.
- Identiteit: veelkleurig, veervormig en bewegend mozaïek.
- Welke relaties vorm je met elkaar? Er zijn bepaalde dingen aan het veranderen omdat je volwassen aan het worden bent à sommige
dingen zijn in conflict met hoe je ouders denken à spanning.
- Identiteit beweegt continu, hangt af waar je bent, welk stukje je van jezelf laat zien.
o Bv. ben ik een burger, ouder, collega, docent …
COMMUNICATIEVE VAARDIGHEID / COMMUNICATIE (één van de belangrijkste interculturele componenten)
- Conceptueel kader van TOPOI
o Taal: betekenissen van ieders verbale en non-verbale taal.
o Ordening: de zienswijze en logica van eenieder.
o Personen: iedentiteit en betrekking: wie is eenieder voor elkaar en voor zichzelf? Hoe is de onderlinge relatie?
o Organisatie: functionele kader: hoe is het georganiseerd en hoe zijn de machtsverhoudingen?
o Inzet: motieven of beweegredenen van eenieder.
- Gaat niet alleen over wat jezelf, maar vooral over het effect van wat je zegt.
o Bedoeling is altijd goed maar door bv. gehaast zijn kan het niet goed overkomen.
Louise Marie Van hoeck 2025-2026 4
