Internationaal privaat recht 1ste master Prof Thalia Kruger
DEEL 1: ALGEMEEN DEEL
studiemateriaal en examen
• Bronnenbundel (mee op maandag) -> niet schrijven -> post it wel roepnamen
o Aanduiden
o Arresten kunnen toepassen -> waar past het in te hiërarchie (die in het handboek)
§ Kan ook op BB
o Rechtspraak kennen in handboek en kunnen toepassen -> kennen!!! (relevantie = zegt dat – wie)
o Heel het handboek kennen !!!
• Examen
o 15 min -> 30 min voorbereiding
o Enkel bronnenbundel + wetboek
HOOFDSTUK 1: INLEIDING
1.1. ALGEMEEN
• IPR = I : internationale gevallen – P: rechtsverhoudingen binnen het privaatrecht
1.2. ONDERDELEN IPR
• 4 componenten / afdelingen !!!!
o 1) Internationale bevoegdheid / waar kan ik terecht?
o 2) welke rechtssysteem / toepasselijk recht
o 3) erkenning of de uitvoerbaarheid van rechtsverhoudingen
o 4) internationale samenwerking (administratieve en gerechtelijke samenwerking)
• Voorbeeld: buitenland werkt welk recht is van toepassing?
o Burgerlijk recht maar ook strafrecht
o Bevalling tijdens de vlucht -> welk recht bepaald dan wie vader is van het kind ?
o Cyberaanval bescherming passagiers
o Is een visum geldig
o Palestina staat erkenning -> welk recht is van toepassing?
• Wie neemt wetgevend initiatief
o Europese commissie
o Gewone wetgeving -> parlement – raad van ministers
o Praktijk trialoog -> commissie – raad en parlement gaat samenzitten
• Verwisseling materieel recht en IPR
o Moeten kijken welk recht van toepassing is -> eerste vraag !!
• Kwalificeer juist
o = Rechtstak bepalen !!
o Vb aansprakelijkheid – goederenrecht ,….
1
,Internationaal privaat recht 1ste master Prof Thalia Kruger
• Spelers
o Internationale organisatie
§ VN
§ Unicitral -> handelsrecht
o EU
o Nationale wetgevers
o Gewestelijke / gemeenschappelijke decreetgevers
o Gemeente
1.3. AANVERWANTE RECHTSTAKKEN
• Aanpalende rechtstakken -> IPR welk recht is van toepassing ?
o Materieel recht (recht zelf)
o Rechtsvergelijking (wat kunnen we leren van andere systemen)
o Gerechtelijk recht
§ Beslag leggen via Duits vonnis kan dit in BE
o Publiekrecht
§ Visum, overheidsopdrachten
o EU-recht
§ Voor bronnen, discriminatie
§ Zie p. 12-13 arresten handboek
o Internationaal (publiek)recht
§ Als bron (verdrag)
o Mensenrechten
§ Homohuwelijk
§ Rechtspraak Arlewin v zweden p. 15 -16
HOOFDSTUK 2: BRONNEN VAN HET INTERNATIONAAL PRIVAATRECHT
• Bronnen op 3 niveaus
o Europees recht
§ Internationaal en EU recht heeft voorrang op nationaal recht
§ Ouderlijke verantwoordelijkheid
§ Beginsel van subsidiariteit!
• = subsidiariteit = bij het maken van EU recht
o Regelgeving pas op niveau gemaakt
o Het meer gepast maken
o Liever op EU maken dan op nationaal niveau
o Zie HB p. 29 + 30 rechtspraak
• = wetgeving enkel op EU vlak mag worden aangenomen wanneer eu beter in staat is om de
materie te regelen als de nationale wetgevers
• Veel kritiek op toepassing
o EU unie past dit gemakkelijk toe -> overwegingen -> zeggen op subsidariteit
§ Daarnaast is er ook evenredigheidsbeginsel
• = beginsel van proportionaliteit
o Wetgeving mag niet verder gaan dan nodig om de doelstelling te bereiken
§ Speciale status van sommige lidstaten:
• Denemarken NIET (doen niet mee)
o Soms verdragen
o Verdrag van amsterdam (waarom naam stad? = daar gesloten is)
§ IPR word EU materie
o Raad met verschillende landen te maken -> elke half jaar is voorzitter van de raad
2
,Internationaal privaat recht 1ste master Prof Thalia Kruger
• Ierland: opt in / opt out
o We doen mee of doen niet mee
§ Gaan overwegingen lezen -> tot brexit
§ Die hebben het nog steeds
• Verenigd Koninkrijk: eruit gestapt (brexit)
o Die hebben geen optie meer
§ Voor 1999
• Was er geen regeling over IPR
§ 1999 en later
• Verdrag van amsterdam 1999= IPR aangelegenheden (burgerlijke zaken)
• Verdrag van nice 2003 = EU bevoegdheden
• Verdrag van lissabon = EU belangrijker
o Internationaal recht
§ Verdragen voorrang
§ Soms verwijzing in WIPR
§ Soms creeren van unieforme wet
§ Voorrang blijft gelden, ook als geen verwijzing in WIPR!
o BE recht
§ Wetboek IPR
§ Specifieke wetten
§ Decreten
§ Soms regels / procedures gemeenten
• Vuistregel van het handboek
o Eerst Eu bronnen dan Internationale bronnen en dan nationale bronnen !!
• Welke documenten
o EU lex
o Gn pdf die is niet geupdate
o Hierachie !!
• Nieuwsitems
o Echtscheiding in Londen
§ Welke luik van het IPR?
• Toepasselijk recht
o Of internationale bevoegdheid?
§ = gaat naar Engeland om daar echtscheiding
§ Is die rechtbank bevoegd? -> brexit waar ik door gebonden ben -> geen EU
niveau -> dus brits recht !!
§ Kan ik Duitse rechter -> Brussel 2 ter
§ Is er een EU wetgeving ? -> ja dus ben bevoegd !!
o Welk recht toepassen
§ Engelse rechters gaat naar eigen internationaal recht
• Erkenning en uitvoerbaarheid
§ Waarom interesse?
• Kortere procedure maar veel duurder
• Huwelijksvermogensrecht is interessanter -> herverdeling
3
,Internationaal privaat recht 1ste master Prof Thalia Kruger
2.1. EU BRONNEN
• Art. 81 VWEU
• Twee wetgevende procedures
o Gewone wetgevende procedure
§ Vb bewijs of betekening verordening
o Speciale procedure unanimiteit van een raad nodig heeft
§ Bescherming van volwassenen-> nodig om te helpen ?
• Is dat familierecht ? -> is op persoon gericht maar niet familieband
• Geen familierecht dus moet niet specifieke procedure volgen
• Positie bepaalde lidstaten
o Denemarken ( doet sws niet mee) en Ierland (opt in of opt out ( ja of nee)
• Brexit
o Status Eu verloren op 1 januari 2021 -> dan gelden niet meer als eu lidstaat maar kan zelf terug bekrachtigen
o Zie rechtspraak p. 26 + schema p. 27 (vorderingen Eu aangenomen)
• Welke deeldomeinen IPR reeds geregeld?
o Toepasselijk recht -> Rome 3
o Huwelijksverordening en partnervermogenverordening bestreken 4 delen
o Rome 1 en 2 -> toepasselijk recht
• Waarmee is EU nu bezig?
o Bescherming voor volwassene
o Voorstel tot afstamming -> wetgeving specifiek -> unanimiteit
§ Draagmoederschap (verbied of niet regelt maar gedoogd of wel regelt)
§ Verordening bepaalt welke instelling maar ook erkenning en uitvoerbaarheid
• Gaat meer naar nauwere samenwerking gaan
§ Banden met zelfde geslacht in gezin ook moeilijk
• Hof van Justitie
o = wetgeving interpreteren
o = Prejudiciële vragen stellen aan hvj -> antwoord maar enkel juridische vraag (zo interpretatie)
§ = bindend
o Eu principes !!
§ Niet-discriminatie (mogen niet ongelijk behandeld worden)
§ Vrij verkeer: namen enz.
• Naam waar nog geen wetgeving over is -> inperken hoe die moet gebruiken
• Gardia aveo -> zie handboek
o Niet IPR zo gebruiken dat je vrij verkeer inperkt -> moet recht van nationaliteit
toepassen -> vrij verkeer moet je wel rekening houden met die burger als je
geboorte akte op die naam en andere naam diploma geeft problemen
• Cooman: principe: 2 manen Amerikaanse en Roemeense nationaliteit konden hier in BE
trouwen en verhuizen naar Roemenië -> gezinsleden gehuwd mag meenemen dus huwelijk
erkent niet -> nationaal recht voor huwelijk voor scheiding wel EU maar niet huwelijk
o Vrij verkeer van burgers niet belemmeren
• Arrest bancharevo Bulgaarse vrouw en Britse vrouw en wonen in Spanje en daarna Gibraltar
o Beide staan moeder met 2 namen en willen kind Bulgaarse nationaliteit ook andere
moeder dan EU onderdaan en Britse nationaliteit kan niet erkennen met 2 moeder -
4
,Internationaal privaat recht 1ste master Prof Thalia Kruger
> volgens privaatrecht kan niet erkennen -> naar RB -> EU burgerschap -> kan niet
schenden
§ Vrijheid van vestiging
• Vennootschappen in ander land erkent moet worden
• Arresten als je een vennootschap hebt in 1 land andere EU lidstaat mag niet ontkennen en
moet statutaire zetel leer -> werkelijk zetelleer vroeger
2.2. INTERNATIONALE BRONNEN
• Verdragen van Den Haag
o Bestaan ook bilaterale verdragen = BE en andere staten elkaars vonnissen erkennen en ten uitvoerleggen of
samenwerken
o Verdragen zijn van belang als er geen EU verordeningen zijn OF tussen VK met brexit
• Andere organisaties
o Principle European contract law (PECL )
§ Niet nationaal systeem maar is geen wet
§ Kunnen partijen dit nu laten gelden?
§ Vorm van soft law
o Unidroit
§ Niet aan een land gebonden is
o Unicitral
o Raad van Europa
• Mensenrechtenverdragen
o Zie HB rechtspraak p 33
• Lex mercatoria
o = handelsgebruiken in bepaalde sectoren
• Ook soft law
o Commentaren ook soft
o Unidroit
o Institut de droit international
o Duurzame ontwikkelingsdoelstellingen
• Samenspel tussen verdragen en verordeningen
o Kijken naar disconnection clauses
§ Wet IPR verwijst naar verdrag artikel 35 §1
o Verkeersongevallen verdrag heeft voorrang op Rome 2
2.3. NATIONALE BRONNEN
• WIPR & andere wetgeving
o Voorbereidende werken; memorie van toelichting
o Circulaire bij WIPR
• Rechtspraak
• Rechtsleer
5
,Internationaal privaat recht 1ste master Prof Thalia Kruger
HOOFDSTUK 3 BEGRIPPEN
• Begrippen
o Woonplaats
o Gewone verblijfplaats
o Nationaliteit
o Domicile
o COMI
3.1. WOONPLAATS
• Waar personen zijn ingeschreven -> formele criteria
o Art. 62 en 63 Brussel I bis
• Natuurlijke personen:
o Verwijzing naar nationaal recht -> WIPR -> artikel 4
• Rechtspersonen:
o Statutaire zetel,
o Hoofdbestuur, of
o Hoofdvestiging
• Art. 4§1 WIPR
o Natuurlijke personen
§ Waar ingeschreven in Rijksregister (3 onderdelen)
• Bevolkingsregister
• Vreemdelingenregister
• Wachtregister (asielzoekers)
o Rechtspersonen:
§ Statutaire zetel (woonplaats van RP)
• Artikel 85 WIPR woonplaats of gewone woonplaats in BE
3.2. GEWONE VERBLIJFPLAATS
• Normaal binnen verdrag autonoom interpreteren allemaal op zelfde manier
o Bij verblijfplaats is het anders -> feitelijk criterium
o Feitelijke band met de plaats
• Gebruikt in: rechtspraak p. 43 – 47 HvJ (toepassingen hierop)
o Brussel II ter (artikel 3)
o Onderhouds-Vo
o Erfrecht-Vo (overw 23) -> feitelijke criteria !!!
o Huwelijksvermogen-Vo
o Partnervermogen-Vo
§ -> meestal geen definitie
• Feitelijke kijken bij kinderen -> hobby familiale integratie
o Bij zuigeling kijken naar de moeder (die integratie) -> bij arrest mercedredi
6
,Internationaal privaat recht 1ste master Prof Thalia Kruger
• Objectief en subjectief element
o Objectief: hobby, ..
o Subjecitef: intentie om daar leven op te bouwen
3.3. NATIONALITEIT
• Soevereiniteit
o Belgische nationaliteit: bepaald door wetgeving
o Nationaliteit van andere landen: bepaald door eigen wetgeving
• Als dubbele nationaliteit: Verdrag Den Haag, 1930 & WIPR Art. 3
o Belgische
o Als geen Belg -> nauwste banden (let op Europees recht)
§ Met welk het meeste verbonden -> vaak voorrang EU nationaliteit
o Uitzondering voor naam!
§ Opgelet niet EU recht schenden
o Alle beide Belg -> dan WIPR voorrang
o Oplossen van nationaliteitsconflicten!!
• Staatlozen & vluchtelingen -> vervang door gewone verblijfplaats
o Persoon is vluchteling niet toepassen nationaliteit
o Niet nationaliteit maar woonplaats of dat niet dan verblijfplaats (art 3 §3 WIPR)
o Zie rechtspraak p 50 -51 HB
o Onmogelijk vast te stellen -> vervang door gewone verblijfplaats
• Niet echt belang bij internationale bevoegdheid maar wel bij toepasselijk recht
3.4. DOMICILE
• Domicile = begrip uit common law
o Als fysieke en intentioneel element gaat veranderen
§ Vb london erasum gaat terug naar BE dan blijft domicile in BE maar gaat naar frankrijk en blijft daar
dan nieuwe domicile
o ≠ domicilie/woonplaats (niet hetzelfde)
o Aanknoping ter vervanging van nationaliteit
• Altijd plaats van de rechter -> alleen oordelen of die zelf is bevoegd
o Is de BE rechter bevoegd -> dan wel belangrijk internationaal bevoegd is
o Voor Ierland begrip nationaliteit veranderen in domicile -> soms nodig om te weten wat Engelse rechter gaat
doen
• Twee elementen:
o Fysiek: waar men woont
o Mentaal (intentioneel): met de bedoeling om er voor een onbepaalde tijd te blijven wonen.
3.5. COMI
• = Centrum van de voornaamste belangen
o Zie rechtspraak p 53-54 HB
• insolventie-Vo en UNCITRAL modelwet
o (unicitral is in wenen en 64 leden en elke 3 jaar helft leden vervangen en word VN verdrag)
7
,Internationaal privaat recht 1ste master Prof Thalia Kruger
§ Is modelwet is een voorbeeld van mooie wet en moet niet alles nieuw onderzoek
o ( Insolventie verordening werkelijke zetelleer of statutaire zetel probleem)
§ Dus enkel bij insolventie is de comi
§ Moet brug vormen voor beide = comi
o -> vermoeden statutaire zetel
§ Waar bedrijf zich vestigt dat het bedrijf daar thuis is
o -> weerlegbaar
§ hoofdkantoor,
§ alle relevante factoren
§ bestuur & toezicht
§ beheer van belangen
o Tenzij (niet statutaire zetel)
§ moet voor derden verifieerbaar zijn
§ als verhuis 3 maanden eerder: vermoeden n.v.t.
• essentie:
o woonplaats is formeel criterium dat een registratie vereist
o gewone verblijfplaats is feitelijk criterium
o nationaliteit: kan verliezen (staatloos) of dubbele nationaliteit
o common law = domicile
HOOFDSTUK 4: COMPONENT 1:INTERNATIONALE BEVOEGDHEID
4.1. WAT IS INTERNATIONALE BEVOEGDHEID
• Welke rechtsbanken zijn bevoegd, Wie is bevoegd?? – Waar moet dit gebeuren ??
• Wie?
o Rechtbank
§ rechterlijke instanties = om een geschil te regelen
o Overheid / ambtenaar
§ = om een akte op te maken
§ Huwelijk of geboorte
• Voorbeelden?
o Echtscheiding in Londen?
Waar vinden we de regels?
• METHODE
o STAP 1) Bepaal eerst rechtstak (kwalificatie)
o STAP 2) Zoek dan relevante EU-wetgeving
§ -> Onderzoek het toepassingsgebied
§ Brussel 2 ter vb
o STAP 3) Zoek dan relevante internationale instrumenten
§ Onderzoek het toepassingsgebied – is die van toepassing
• Altijd 4 vragen stellen (zie later)
§ Bekijk disconnection clause
• Vb er zijn twee verordeningen -> zoeken naar disconnection (vaak achteraan)
o STAP 4) Als niet van toepassing -> WIPR of specifieke Belgische wetgeving
§ Er is geen verdrag
8
, Internationaal privaat recht 1ste master Prof Thalia Kruger
• Belang van de 3 tabellen (voor de kwalificatie)
o Legt uit welke bronnen er zijn
o Zie handboek p. 62
o Partner zijn partnerschappen of huwelijk zijn echt huwelijksvermogen
§ Niet meer toepassen bij WIPR -> verordening is complete harmonisatie -> EU-voorrang nationaal
bestaat niet meer
o Relatie van samenleving nog wel WIPR -> sluiten van samenleving -> vermogen is verordening maar
beëindiging en totstandkoming is WIPR
o Brussel 1 bis regelt veel zaken maar ook verdrag van Lugano -> was bedoeld om uitbreiden
§ Zwitserland perse bij -> als er contract is en er is een probleem dan is het handig dat we hetzelfde
kader hebben voor welke rechter we gaan
• Ook belangrijk voor tenuitvoerlegging en erkenning -> uitspraak is pas nuttig als het wordt
erkent
§ Handig dat beide hetzelfde zijn over de grenzen heen
o Arbitrage is wel belangrijk -> rechter niet gaan maar op voorhand al beloven als dispuut naar arbitrage gaan ->
arbitrage beding respecteren -> ger w
9
DEEL 1: ALGEMEEN DEEL
studiemateriaal en examen
• Bronnenbundel (mee op maandag) -> niet schrijven -> post it wel roepnamen
o Aanduiden
o Arresten kunnen toepassen -> waar past het in te hiërarchie (die in het handboek)
§ Kan ook op BB
o Rechtspraak kennen in handboek en kunnen toepassen -> kennen!!! (relevantie = zegt dat – wie)
o Heel het handboek kennen !!!
• Examen
o 15 min -> 30 min voorbereiding
o Enkel bronnenbundel + wetboek
HOOFDSTUK 1: INLEIDING
1.1. ALGEMEEN
• IPR = I : internationale gevallen – P: rechtsverhoudingen binnen het privaatrecht
1.2. ONDERDELEN IPR
• 4 componenten / afdelingen !!!!
o 1) Internationale bevoegdheid / waar kan ik terecht?
o 2) welke rechtssysteem / toepasselijk recht
o 3) erkenning of de uitvoerbaarheid van rechtsverhoudingen
o 4) internationale samenwerking (administratieve en gerechtelijke samenwerking)
• Voorbeeld: buitenland werkt welk recht is van toepassing?
o Burgerlijk recht maar ook strafrecht
o Bevalling tijdens de vlucht -> welk recht bepaald dan wie vader is van het kind ?
o Cyberaanval bescherming passagiers
o Is een visum geldig
o Palestina staat erkenning -> welk recht is van toepassing?
• Wie neemt wetgevend initiatief
o Europese commissie
o Gewone wetgeving -> parlement – raad van ministers
o Praktijk trialoog -> commissie – raad en parlement gaat samenzitten
• Verwisseling materieel recht en IPR
o Moeten kijken welk recht van toepassing is -> eerste vraag !!
• Kwalificeer juist
o = Rechtstak bepalen !!
o Vb aansprakelijkheid – goederenrecht ,….
1
,Internationaal privaat recht 1ste master Prof Thalia Kruger
• Spelers
o Internationale organisatie
§ VN
§ Unicitral -> handelsrecht
o EU
o Nationale wetgevers
o Gewestelijke / gemeenschappelijke decreetgevers
o Gemeente
1.3. AANVERWANTE RECHTSTAKKEN
• Aanpalende rechtstakken -> IPR welk recht is van toepassing ?
o Materieel recht (recht zelf)
o Rechtsvergelijking (wat kunnen we leren van andere systemen)
o Gerechtelijk recht
§ Beslag leggen via Duits vonnis kan dit in BE
o Publiekrecht
§ Visum, overheidsopdrachten
o EU-recht
§ Voor bronnen, discriminatie
§ Zie p. 12-13 arresten handboek
o Internationaal (publiek)recht
§ Als bron (verdrag)
o Mensenrechten
§ Homohuwelijk
§ Rechtspraak Arlewin v zweden p. 15 -16
HOOFDSTUK 2: BRONNEN VAN HET INTERNATIONAAL PRIVAATRECHT
• Bronnen op 3 niveaus
o Europees recht
§ Internationaal en EU recht heeft voorrang op nationaal recht
§ Ouderlijke verantwoordelijkheid
§ Beginsel van subsidiariteit!
• = subsidiariteit = bij het maken van EU recht
o Regelgeving pas op niveau gemaakt
o Het meer gepast maken
o Liever op EU maken dan op nationaal niveau
o Zie HB p. 29 + 30 rechtspraak
• = wetgeving enkel op EU vlak mag worden aangenomen wanneer eu beter in staat is om de
materie te regelen als de nationale wetgevers
• Veel kritiek op toepassing
o EU unie past dit gemakkelijk toe -> overwegingen -> zeggen op subsidariteit
§ Daarnaast is er ook evenredigheidsbeginsel
• = beginsel van proportionaliteit
o Wetgeving mag niet verder gaan dan nodig om de doelstelling te bereiken
§ Speciale status van sommige lidstaten:
• Denemarken NIET (doen niet mee)
o Soms verdragen
o Verdrag van amsterdam (waarom naam stad? = daar gesloten is)
§ IPR word EU materie
o Raad met verschillende landen te maken -> elke half jaar is voorzitter van de raad
2
,Internationaal privaat recht 1ste master Prof Thalia Kruger
• Ierland: opt in / opt out
o We doen mee of doen niet mee
§ Gaan overwegingen lezen -> tot brexit
§ Die hebben het nog steeds
• Verenigd Koninkrijk: eruit gestapt (brexit)
o Die hebben geen optie meer
§ Voor 1999
• Was er geen regeling over IPR
§ 1999 en later
• Verdrag van amsterdam 1999= IPR aangelegenheden (burgerlijke zaken)
• Verdrag van nice 2003 = EU bevoegdheden
• Verdrag van lissabon = EU belangrijker
o Internationaal recht
§ Verdragen voorrang
§ Soms verwijzing in WIPR
§ Soms creeren van unieforme wet
§ Voorrang blijft gelden, ook als geen verwijzing in WIPR!
o BE recht
§ Wetboek IPR
§ Specifieke wetten
§ Decreten
§ Soms regels / procedures gemeenten
• Vuistregel van het handboek
o Eerst Eu bronnen dan Internationale bronnen en dan nationale bronnen !!
• Welke documenten
o EU lex
o Gn pdf die is niet geupdate
o Hierachie !!
• Nieuwsitems
o Echtscheiding in Londen
§ Welke luik van het IPR?
• Toepasselijk recht
o Of internationale bevoegdheid?
§ = gaat naar Engeland om daar echtscheiding
§ Is die rechtbank bevoegd? -> brexit waar ik door gebonden ben -> geen EU
niveau -> dus brits recht !!
§ Kan ik Duitse rechter -> Brussel 2 ter
§ Is er een EU wetgeving ? -> ja dus ben bevoegd !!
o Welk recht toepassen
§ Engelse rechters gaat naar eigen internationaal recht
• Erkenning en uitvoerbaarheid
§ Waarom interesse?
• Kortere procedure maar veel duurder
• Huwelijksvermogensrecht is interessanter -> herverdeling
3
,Internationaal privaat recht 1ste master Prof Thalia Kruger
2.1. EU BRONNEN
• Art. 81 VWEU
• Twee wetgevende procedures
o Gewone wetgevende procedure
§ Vb bewijs of betekening verordening
o Speciale procedure unanimiteit van een raad nodig heeft
§ Bescherming van volwassenen-> nodig om te helpen ?
• Is dat familierecht ? -> is op persoon gericht maar niet familieband
• Geen familierecht dus moet niet specifieke procedure volgen
• Positie bepaalde lidstaten
o Denemarken ( doet sws niet mee) en Ierland (opt in of opt out ( ja of nee)
• Brexit
o Status Eu verloren op 1 januari 2021 -> dan gelden niet meer als eu lidstaat maar kan zelf terug bekrachtigen
o Zie rechtspraak p. 26 + schema p. 27 (vorderingen Eu aangenomen)
• Welke deeldomeinen IPR reeds geregeld?
o Toepasselijk recht -> Rome 3
o Huwelijksverordening en partnervermogenverordening bestreken 4 delen
o Rome 1 en 2 -> toepasselijk recht
• Waarmee is EU nu bezig?
o Bescherming voor volwassene
o Voorstel tot afstamming -> wetgeving specifiek -> unanimiteit
§ Draagmoederschap (verbied of niet regelt maar gedoogd of wel regelt)
§ Verordening bepaalt welke instelling maar ook erkenning en uitvoerbaarheid
• Gaat meer naar nauwere samenwerking gaan
§ Banden met zelfde geslacht in gezin ook moeilijk
• Hof van Justitie
o = wetgeving interpreteren
o = Prejudiciële vragen stellen aan hvj -> antwoord maar enkel juridische vraag (zo interpretatie)
§ = bindend
o Eu principes !!
§ Niet-discriminatie (mogen niet ongelijk behandeld worden)
§ Vrij verkeer: namen enz.
• Naam waar nog geen wetgeving over is -> inperken hoe die moet gebruiken
• Gardia aveo -> zie handboek
o Niet IPR zo gebruiken dat je vrij verkeer inperkt -> moet recht van nationaliteit
toepassen -> vrij verkeer moet je wel rekening houden met die burger als je
geboorte akte op die naam en andere naam diploma geeft problemen
• Cooman: principe: 2 manen Amerikaanse en Roemeense nationaliteit konden hier in BE
trouwen en verhuizen naar Roemenië -> gezinsleden gehuwd mag meenemen dus huwelijk
erkent niet -> nationaal recht voor huwelijk voor scheiding wel EU maar niet huwelijk
o Vrij verkeer van burgers niet belemmeren
• Arrest bancharevo Bulgaarse vrouw en Britse vrouw en wonen in Spanje en daarna Gibraltar
o Beide staan moeder met 2 namen en willen kind Bulgaarse nationaliteit ook andere
moeder dan EU onderdaan en Britse nationaliteit kan niet erkennen met 2 moeder -
4
,Internationaal privaat recht 1ste master Prof Thalia Kruger
> volgens privaatrecht kan niet erkennen -> naar RB -> EU burgerschap -> kan niet
schenden
§ Vrijheid van vestiging
• Vennootschappen in ander land erkent moet worden
• Arresten als je een vennootschap hebt in 1 land andere EU lidstaat mag niet ontkennen en
moet statutaire zetel leer -> werkelijk zetelleer vroeger
2.2. INTERNATIONALE BRONNEN
• Verdragen van Den Haag
o Bestaan ook bilaterale verdragen = BE en andere staten elkaars vonnissen erkennen en ten uitvoerleggen of
samenwerken
o Verdragen zijn van belang als er geen EU verordeningen zijn OF tussen VK met brexit
• Andere organisaties
o Principle European contract law (PECL )
§ Niet nationaal systeem maar is geen wet
§ Kunnen partijen dit nu laten gelden?
§ Vorm van soft law
o Unidroit
§ Niet aan een land gebonden is
o Unicitral
o Raad van Europa
• Mensenrechtenverdragen
o Zie HB rechtspraak p 33
• Lex mercatoria
o = handelsgebruiken in bepaalde sectoren
• Ook soft law
o Commentaren ook soft
o Unidroit
o Institut de droit international
o Duurzame ontwikkelingsdoelstellingen
• Samenspel tussen verdragen en verordeningen
o Kijken naar disconnection clauses
§ Wet IPR verwijst naar verdrag artikel 35 §1
o Verkeersongevallen verdrag heeft voorrang op Rome 2
2.3. NATIONALE BRONNEN
• WIPR & andere wetgeving
o Voorbereidende werken; memorie van toelichting
o Circulaire bij WIPR
• Rechtspraak
• Rechtsleer
5
,Internationaal privaat recht 1ste master Prof Thalia Kruger
HOOFDSTUK 3 BEGRIPPEN
• Begrippen
o Woonplaats
o Gewone verblijfplaats
o Nationaliteit
o Domicile
o COMI
3.1. WOONPLAATS
• Waar personen zijn ingeschreven -> formele criteria
o Art. 62 en 63 Brussel I bis
• Natuurlijke personen:
o Verwijzing naar nationaal recht -> WIPR -> artikel 4
• Rechtspersonen:
o Statutaire zetel,
o Hoofdbestuur, of
o Hoofdvestiging
• Art. 4§1 WIPR
o Natuurlijke personen
§ Waar ingeschreven in Rijksregister (3 onderdelen)
• Bevolkingsregister
• Vreemdelingenregister
• Wachtregister (asielzoekers)
o Rechtspersonen:
§ Statutaire zetel (woonplaats van RP)
• Artikel 85 WIPR woonplaats of gewone woonplaats in BE
3.2. GEWONE VERBLIJFPLAATS
• Normaal binnen verdrag autonoom interpreteren allemaal op zelfde manier
o Bij verblijfplaats is het anders -> feitelijk criterium
o Feitelijke band met de plaats
• Gebruikt in: rechtspraak p. 43 – 47 HvJ (toepassingen hierop)
o Brussel II ter (artikel 3)
o Onderhouds-Vo
o Erfrecht-Vo (overw 23) -> feitelijke criteria !!!
o Huwelijksvermogen-Vo
o Partnervermogen-Vo
§ -> meestal geen definitie
• Feitelijke kijken bij kinderen -> hobby familiale integratie
o Bij zuigeling kijken naar de moeder (die integratie) -> bij arrest mercedredi
6
,Internationaal privaat recht 1ste master Prof Thalia Kruger
• Objectief en subjectief element
o Objectief: hobby, ..
o Subjecitef: intentie om daar leven op te bouwen
3.3. NATIONALITEIT
• Soevereiniteit
o Belgische nationaliteit: bepaald door wetgeving
o Nationaliteit van andere landen: bepaald door eigen wetgeving
• Als dubbele nationaliteit: Verdrag Den Haag, 1930 & WIPR Art. 3
o Belgische
o Als geen Belg -> nauwste banden (let op Europees recht)
§ Met welk het meeste verbonden -> vaak voorrang EU nationaliteit
o Uitzondering voor naam!
§ Opgelet niet EU recht schenden
o Alle beide Belg -> dan WIPR voorrang
o Oplossen van nationaliteitsconflicten!!
• Staatlozen & vluchtelingen -> vervang door gewone verblijfplaats
o Persoon is vluchteling niet toepassen nationaliteit
o Niet nationaliteit maar woonplaats of dat niet dan verblijfplaats (art 3 §3 WIPR)
o Zie rechtspraak p 50 -51 HB
o Onmogelijk vast te stellen -> vervang door gewone verblijfplaats
• Niet echt belang bij internationale bevoegdheid maar wel bij toepasselijk recht
3.4. DOMICILE
• Domicile = begrip uit common law
o Als fysieke en intentioneel element gaat veranderen
§ Vb london erasum gaat terug naar BE dan blijft domicile in BE maar gaat naar frankrijk en blijft daar
dan nieuwe domicile
o ≠ domicilie/woonplaats (niet hetzelfde)
o Aanknoping ter vervanging van nationaliteit
• Altijd plaats van de rechter -> alleen oordelen of die zelf is bevoegd
o Is de BE rechter bevoegd -> dan wel belangrijk internationaal bevoegd is
o Voor Ierland begrip nationaliteit veranderen in domicile -> soms nodig om te weten wat Engelse rechter gaat
doen
• Twee elementen:
o Fysiek: waar men woont
o Mentaal (intentioneel): met de bedoeling om er voor een onbepaalde tijd te blijven wonen.
3.5. COMI
• = Centrum van de voornaamste belangen
o Zie rechtspraak p 53-54 HB
• insolventie-Vo en UNCITRAL modelwet
o (unicitral is in wenen en 64 leden en elke 3 jaar helft leden vervangen en word VN verdrag)
7
,Internationaal privaat recht 1ste master Prof Thalia Kruger
§ Is modelwet is een voorbeeld van mooie wet en moet niet alles nieuw onderzoek
o ( Insolventie verordening werkelijke zetelleer of statutaire zetel probleem)
§ Dus enkel bij insolventie is de comi
§ Moet brug vormen voor beide = comi
o -> vermoeden statutaire zetel
§ Waar bedrijf zich vestigt dat het bedrijf daar thuis is
o -> weerlegbaar
§ hoofdkantoor,
§ alle relevante factoren
§ bestuur & toezicht
§ beheer van belangen
o Tenzij (niet statutaire zetel)
§ moet voor derden verifieerbaar zijn
§ als verhuis 3 maanden eerder: vermoeden n.v.t.
• essentie:
o woonplaats is formeel criterium dat een registratie vereist
o gewone verblijfplaats is feitelijk criterium
o nationaliteit: kan verliezen (staatloos) of dubbele nationaliteit
o common law = domicile
HOOFDSTUK 4: COMPONENT 1:INTERNATIONALE BEVOEGDHEID
4.1. WAT IS INTERNATIONALE BEVOEGDHEID
• Welke rechtsbanken zijn bevoegd, Wie is bevoegd?? – Waar moet dit gebeuren ??
• Wie?
o Rechtbank
§ rechterlijke instanties = om een geschil te regelen
o Overheid / ambtenaar
§ = om een akte op te maken
§ Huwelijk of geboorte
• Voorbeelden?
o Echtscheiding in Londen?
Waar vinden we de regels?
• METHODE
o STAP 1) Bepaal eerst rechtstak (kwalificatie)
o STAP 2) Zoek dan relevante EU-wetgeving
§ -> Onderzoek het toepassingsgebied
§ Brussel 2 ter vb
o STAP 3) Zoek dan relevante internationale instrumenten
§ Onderzoek het toepassingsgebied – is die van toepassing
• Altijd 4 vragen stellen (zie later)
§ Bekijk disconnection clause
• Vb er zijn twee verordeningen -> zoeken naar disconnection (vaak achteraan)
o STAP 4) Als niet van toepassing -> WIPR of specifieke Belgische wetgeving
§ Er is geen verdrag
8
, Internationaal privaat recht 1ste master Prof Thalia Kruger
• Belang van de 3 tabellen (voor de kwalificatie)
o Legt uit welke bronnen er zijn
o Zie handboek p. 62
o Partner zijn partnerschappen of huwelijk zijn echt huwelijksvermogen
§ Niet meer toepassen bij WIPR -> verordening is complete harmonisatie -> EU-voorrang nationaal
bestaat niet meer
o Relatie van samenleving nog wel WIPR -> sluiten van samenleving -> vermogen is verordening maar
beëindiging en totstandkoming is WIPR
o Brussel 1 bis regelt veel zaken maar ook verdrag van Lugano -> was bedoeld om uitbreiden
§ Zwitserland perse bij -> als er contract is en er is een probleem dan is het handig dat we hetzelfde
kader hebben voor welke rechter we gaan
• Ook belangrijk voor tenuitvoerlegging en erkenning -> uitspraak is pas nuttig als het wordt
erkent
§ Handig dat beide hetzelfde zijn over de grenzen heen
o Arbitrage is wel belangrijk -> rechter niet gaan maar op voorhand al beloven als dispuut naar arbitrage gaan ->
arbitrage beding respecteren -> ger w
9
