ethologie college aantekeningen per dia

Ethologie hoofdstuk 12, 13, 15, 11, 16, 17&7


Algemene volgorde dier colleges:

 Evolutie domesticatienatuurljike sociale organisatie
 Sensorische systemen&basis communicatie
 Sociaal gedrag
 Onderhoudsgedrag
 Abnormaal gedrag&welzijninvloed huisvestingssystemen en oplossingsrichtingen
huisvesting & management
 Voor de landbouwhuisdieren en paardhuisvestingsproblemen en oplossingen pas in 3 e jaar
 Voor alle diersoorten langere video voor zelf studie

Hoofdstuk 12: het paard
Dia 4: Gedrag van dier optimaal in de situatie waar hij normaal in leeft.

Intrinsiek belonendlang termijn. Dit willen ze ook in gevangenschap doen. Onze taak is dat deze
beperkingen zo min mogelijk aanwezig zijn.

Dia 6: grond gebonden huis dier: hij staat er tussenin . productie dier maar ook huisdier. Als het
paard nog geslacht mag worden, staat dit in zijn paspoort. Dan moet je als dierenarts ook rekening
houden met medicijnen geven.

Sport economisch belangrijk en soms ook voor mensen belangrijk voor hun positie, bv winnen of
eer. Vaak wordt het welzijn van het dier vergeten. Paardenmensen= opgegroeid met paarden.
Mensen met paarden= mensen in de stad opgegroeid en later paarden hebben. Paardenmensen
vinden dat zij het allemaal beter weten.

Dia 7:

Er is het meest bekend over paarden. Leven al 55 miljoen jaar. Wetten van evolutie= Op ieder
moment van de tijd is het organisme optimaal aangepast voor dat moment in de tijd aan de
omgeving. Aan tanden en botten kan je zien wat voor dieren het geweest zijn. Hyracotherium was
eerste paard. Had kiezen die mensen en schapen nu hebben. Hij had 3 tenen. Dit was 55 miljoen jaar
geleden. 35 miljoen jaar geleden ongeveer waren veel gras gebieden. Het paard wordt steeds groter.
4 miljoen jaar geleden was het huidige paard soort uit ontwikkeldaustralopithecus (eerste soort
mens) & equus. Hieronder horen ook de ezels. 300.000 jaar geleden was er een scheiding tussen de 2
soorten paarden. Przewalski (takhi). Hun staart is in het begin bruine korte haren en lange zwarte
haren op het eind. Hun manen zitten niet voor hun gezien. 6000 jaar geleden was het paard echt
gedomesticeerd.

Dia 9:

Van blaadjes eters naar gras eters. Alle paarden in Amerika zijn uitgestorven. Daarna zijn paarden
met boten daarheen vervoerd. Dus erg domesticeerde paarden. Alle paarden en runderen zijn ergens
in hun vorige generaties gedomiciteerd.



Dia 10:

,Randvoorwaarden= rekening houden met paarden en wij moeten ons aanpassen aan hun

Paarden lopen nu alleen maar op hun middelvinger en de bovenarm zit in het lichaam. Input in
hersenen voor het sociale deel, neo cortex, is groter geworden. Monogastrisch= niet herkauwen. In
ceacum de vertering. Ogen zijn opzij. Bovenbeen duwt lucht uit de longen als ze benen naar achter
doen bij het rennen. Hypsodonty= tanden blijven groeien. Gebrek aan verdedigingmechanismen en
hebben veel voedsel nodigsociaal

Dia 11:

Obligaat sociaalverplicht geboorte tot dood in sociale groep. Normadisch=geen vaste woonplaats

Verdunningseffectverspreiden zich als er een predator komt.

Dia 12:

harem en multiple male band duurt het heel lang voordat ze een nieuw dier accepteren, want de
groep leeft 24/7 altijd bij elkaar. Bij bachelor band accepteren ze veel beter. Ze zijn solitair tm 7 jaar
oude hengsten

dia 13:

vrouwtjes worden verdedigtfemale defense polygyny. Harem hengst beschermt zijn merries

oestrus= periode waarin merries een drang hebben om te paren. Polyoestrus= meerdere cycli in een
seizoen. An-oestrus= dat ze niet zo’n periode hebben waarin ze drachtig kunnen worden terwijl ze
niet drachtig zijn

long day breedersze planten zich voort als de dagen langer worden. In tegenstelling tot runderen
etc

pre-copulatie gedrag kan 10 dagen duren. Vrouwtje worden niet altijd gedekt door de harem hengst,
maar door bachelor band. Daarom weet de harem hengst niet altijd zeker dat het zijn veulen is. Ze
dwingen de loyaliteit van meerdere hengsten af door zich stiekem door verschillende hengsten te
laten dekken. Zo is niet geweten welke hengst de echte vader is en zorgen allemaal voor de merrie.

Dia 14:

Grazen op laag gebied

Door hengsten worden er gepoept op meststapels. Dung piles is dat. Niet dominant gebonden, meer
visitekaartje om aan te geven hoe groot en sterk ze zijn.

Dia 16:

70 graden overlapt met beide ogen. 1 oog/mono-oculair is 130 graden. Ze kunnen niet onder zich
zien en ook niet wat ze eten. Ze kunnen in totaal 295 graden zien. Corpora nigra superior, De functie
ervan is bescherming tegen het zonlicht.

Dia 17:

Intra-oculaire overdracht= overdracht wat ze met het ene oog zien naar het andere oog

Ze hebben 2 brandpunten want ze hebben een ei vormig oog, waardoor ze de horizon en licht van de
grond tegelijk kunnen zien.

, Tapetum lucidum= beeld, reflecterend deel achter netvlies. Het reflecteert licht opnieuw zodat het
op receptorcellen komt. Mensen hebben dat niet maar dieren wel. Het zorgt ervoor dat ze veel meer
licht kunnen opvangen en dus beter in het donker kunnen zien.

Dia 18:

2 receptoren en de optima verschoven. Alleen blauw en rood

Dia 19:

Rechteroog van het paard ziet heel veel meer dan wij. Veel breder maar smalle strook en minder
kleur. Hij ziet ook wat achter hem gebeurd.

Dia 21:

Als paarden harden gaan, gaan oren naar achter zodat er geen wind in komt en het niet gaar ruizen.
De haren aan de binnenkant van het oor, haalt ook de ruis weg. Als die haren weg gehaald worden,
dan hoort hij alle geluiden heel hard, vervelend. Ze kunnen reageren op lage frequenties zoals
aardbevingen. We weten niet of het ze horen of voelen.

Dia 22: ze kunnen iets beter hoge tonen horen, maar het scheelt niet veel. Ze gebruiken geluid niet
per se als communicatie middel. Merries hebben een brom hinnik om contact te maken met net
geboren veulen. Het kan ook voor waarschuwing of voor voortplanting.

Dia 23:

Grootste zintuig is bij paard het voelen. Hete dingen of koude dingen worden als pijn ervaren.
Pijnreceptorennociceptoren. Tastharen zijn omgeven door een blaasje met bloed en tastcensoren.
Ze hebben allemaal apart een zenuwuiteinde. Iedere tasthaar hebben eigen plekje in het brein.
Vooral bij neus/mond en ogen. Dit zorgt voor veiligheid. Ze kunnen dit deel namelijk niet zien. Bij
andere dieren vooral voor de voeding. Als je ze afscheert dan neem je het veiligheidsgevoel van de
paarden weg.

Dia 24:

Praam is knijp tang om bovenlip. Eerst wel pijn maar daarna heel veel endorfine vrijkomen. Die
hebben pijnstillende werking. Paard wordt rustiger (zie je aan hun ogen die sluiten en achterbeen
omhoog). Na 20 minuten heftig zweten en hartslag omhoog daarna startle reflex, springt paard
omhoog rechtvooruit. Bij paarden met steriotiep gedrag is dit al na 10 min

Dia 25: Bulbus olfactorius wordt al de geur in verzameld.

Dia 26: orgaan van jacobson= om feromonen goed te analyseren. Geur. Hengsten minder agressief
als ze met hengsten zijn ivm merries. Equine appeasing pheromone= geruststellend hormoon bij
paarden. Bij hond en kat stop je dat in het stopcontact en dan vult de ruimte zich met feromonen en
bij paar door een gel onder de neus te smeren.

Dia 28:

Paarden hebben individueel geluid. Goed herkenbaar. Van dichtbij ruiken ze vooral. Als ze elkaar niet
kennen hebben ze een vast ontmoetingsritueel. Vooral ruiken en ook even je been omhoog gooien.
Het heeft niks te maken met dominantie maar eerder om te laten zien hoe sterk je wel niet bent. Het
is belangrijk voor paarden. Paarden hebben bij geboorte al de zintuigen goed ontwikkeldpre-
coccial= meteen bij geboorte ouder herkennen en sociale groep