Exploratie van het sociaal werk I Afkortingenlijst & kennisvragen
AFKORTINGENLIJST
TE KE NNEN A FKORTI NGEN – E XPLORATIE VA N H ET SOCI AA L WE RK I
IMW Individueel Maatschappelijk Werk
SCW Sociaal Cultureel Werk
SJD Sociaal Juridische Dienstverlening
AMW Algemeen Maatschappelijk Werk
GGZ Geestelijke gezondheidszorg
VZW Vereniging zonder winstoogmerk
- Geen winstoogmerk = wanneer een organisatie, zoals een vereniging of stichting, niet
als hoofddoel heeft om winst te maken of uit te keren aan haar leden of oprichters. Er
mag wel geld verdiend worden met activiteiten, maar eventuele winst wordt altijd
geherinvesteerd in de organisatie zelf en haar maatschappelijke doelstellingen.
WHO World Health Organisation
WVG Ministerie van welzijn, volksgezondheid & gezin
CAW Centrum voor Algemeen Welzijnswerk
OCMW Openbaar Centrum voor maatschappelijk Welzijn
RMI Recht op maatschappelijke integratie
GPMI Geïndividualiseerd project voor maatschappelijke integratie
GBO Geïntegreerd Breed Onthaal
LSB Lokaal Sociaal Beleid
JAC Jongeren Advies centrum
CLB Centrum voor leerlingenbegeleiding
IQ Intelligentie Quotiënt
NAFT Naadloos Flexibel traject onderwijs
WZC Woonzorgcentrum
CGG Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg
VAPH Vlaams Agentschap voor personen met een handicap
MPI Medisch Pedagogisch Instituut
IMB Individuele Materiële bijstand
PVF Persoonsvolgende financiering
BOB Basis ondersteuningsbudget
PVB Persoonsvolgend budget
PAB Persoonlijk Assistentie budget
WOP Wonen onder begeleiding van Particulier
SHM Sociale huisvestingsmaatschappij
SVK Sociale verhuurkantoren
OPZ Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum
MSOC Medisch Sociaal Opvangcentrum
PAAZ Psychiatrische afdeling in een algemeen ziekenhuis
PVT Psychiatrisch Verzorgingstehuis
PZ Psychiatrisch Ziekenhuis
1
Zita Basteleus
SW I
,Exploratie van het sociaal werk I Afkortingenlijst & kennisvragen
TG Therapeutische gemeenschap
CIC Crisisinterventiecentrum
EPSI Eenheid Psychiatrie Spoed
VAD Vereniging voor alcohol en andere drugsproblemen
K&G Kind en Gezin
CKG Centrum voor kind en gezinsondersteuning
IJH Integrale Jeugdhulp
RTH Rechtstreeks toegankelijke hulpverlening
NRTH Niet rechtstreeks toegankelijke hulpverlening
GV Gemandateerde voorziening
- Gemandateerde voorziening = een jeugdhulporganisatie met een speciaal mandaat
om in te grijpen bij verontrustende situaties rond minderjarigen wanneer vrijwillige
hulp niet volstaat of wordt geweigerd.
VK Vertrouwenscentrum Kindermishandeling
OCJ Ondersteuningscentrum Jeugdzorg
MANO Maatschappelijke noodzakelijke hulp
ITP Intersectorale toegangspoort
SDJ Sociale dienst Gerechtelijke Jeugdbijstand
OOOC Onthaal, Oriëntatie en Observatiecentrum
OBC Observatie en behandelingscentrum
BZW Beleid zelfstandig wonen
GI Gemeenschapsinstelling
Cah Crisishulp aan huis
YAR Youth At Risk
MOF Als misdrijf omschreven feit
POS Problematische opvoedingssituatie
VOS Verontrustende situatie
Hergo Herstelsgericht groepsoverleg
HCA Herstelsgerichte en constructieve Afhandelingen
OO Opvoedingsondersteuning
OVBJ Organisaties voor bijzondere jeugdzorg
MDT Multidisciplinair team
FOD Federale Overheidsdienst
RIZIV Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering
RVA Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening
VDAB Vlaamse dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding
TBS Ter beschikkingsstelling
PSD Psychosociale Dienst
ABVV Algemeen Belgisch Vakverbond
ACLVB Algemeen Centrale der Liberale Vakbonden van België
ACV Algemeen Christelijk Vakverbond
HRM Human Resource Management
DVZ Dienst Vreemdelingenzaken
2
Zita Basteleus
SW I
,Exploratie van het sociaal werk I Afkortingenlijst & kennisvragen
CGVS Commissariaat-Generaal voor Vluchtelingen en Staatlozen
OOC Observatie en oriëntatiecentrum
NGO Niet Gouvernementele organisatie
LOI Lokaal Opvang Initiatief
NBBM Niet begeleide buitenlandse minderjarige
GOH Gerechtelijke opgelegde hulpverlening
FPC Forensisch Psychiatrisch Centrum
KENNISVRAGEN
M0: I NLEIDING & SOCIA LE KAART
WAT ZIJN DE 5 KRACHTLIJNEN VAN SOCIAAL WERK?
1 Politiserend werken Sociaal werkers verbinden individuele problemen met structurele
maatschappelijke kwesties, maken deze zichtbaar in de publieke ruimte en
bevorderen maatschappelijke verandering. Het doel is mensen te versterken
en machtsverhoudingen te bevragen.
Bijvoorbeeld: het signaleren van dakloosheid in Brussel en dit onder de
aandacht brengen van het beleid.
2 Nabijheid Sociaal werkers zijn zo dicht mogelijk aanwezig in de leefwereld van de cliënt,
bijvoorbeeld via huisbezoeken. Begeleiding wordt samen met de cliënt
bepaald, laagdrempelig en onvoorwaardelijk.
Dit zorgt voor een betere verbinding tussen sociaal werker en mensen in een
kwetsbare situatie.
3 Procesmatig werken Sociaal werkers stemmen hun handelen voortdurend af op gebeurtenissen in
het veranderingsproces. Ze werken gestructureerd en houden rekening met
het individu en de situatie.
Participatief werken is hier een onderdeel van: samen met cliënten beslissen
en evalueren.
4 Generalistisch werken Sociaal werkers focussen zich niet op één levensdomein, maar kijken naar
verschillende domeinen (de 4 W’s: Wonen, Werken, Welzijn, Weten).
Ze houden rekening met de onderlinge afhankelijkheid tussen individu en
sociale omgeving.
5 Verbindend werken Sociaal werkers leggen verbindingen tussen mensen in kwetsbare situaties,
diensten, andere hulpverleners en beleidsmakers.
Ze versterken individuen en groepen om meer greep te krijgen op hun leven,
zowel individueel als collectief.
3
Zita Basteleus
SW I
, Exploratie van het sociaal werk I Afkortingenlijst & kennisvragen
WAT IS DE SOCIAAL WERK BOOM? – LEG DEZE METAFOOR UIT
De Sociaal Werk Boom is een metafoor die gebruikt wordt om aan
te duiden dat alle sociaalwerkpraktijken een gemeenschappelijke
basis hebben. Een boom bestaat uit verschillende onderdelen: een
stam, wortels en een vertakte kruin.
- Wortels: historische basis, gegrond in de sociale strijd
tussen arbeid en kapitaal & uit de vroegere liefdadigheid
(caritas). Voor alle vormen van sociaal werk zijn de wortels
hetzelfde.
- Stam: gemeenschappelijke vaardigheden, kennis en attitudes die sociaal werkers moeten
ontwikkelen en die vertaald worden in methodieken, theorieën en normatieve kaders. Dit is de
grootste gemene delen tussen alle vormen van sociaal werk.
- Vertakte kruin: de verschillende specialismen binnen het sociaal werk, die steeds complexer worden
door veranderingen en dynamieken in de samenleving.
o Complex: samenhang met voortdurende evolutie en veranderingen in de maatschappij.
→ Deze metafoor benadrukt dat alle sociaalwerkpraktijken een gemeenschappelijke basis hebben, maar
zich vertakken in diverse specialismen.
INTERNATIONALE DEFINITIE VAN SOCIAAL WERK
AWANNEER EN DOOR WELK ORGAAN WERD DE GLOBALE DEFINITIE SOCIAAL
WERK VASTGELEGD?
De globale definitie van sociaal werk werd vastgelegd in 2014 tijdens de Algemene Vergadering van de
Internationale Federatie voor Sociaal Werkers (IFSW).
BVERKLAAR DE VOLGENDE BEGRIPPEN GRONDIG IN EIGEN WOORDEN:
Sociale verandering & ontwikkeling = veranderingen in de structuur en normen van een samenleving over
tijd, zoals verandering in sociale instellingen en menselijke interacties. Sociale ontwikkeling slaat op
individuele groei, bijvoorbeeld het leren omgaan met gevoelens en het aanpassen van gedrag in contact met
anderen. Sociaal werk bevordert zowel individuele als collectieve verandering.
Sociale cohesie = sociale samenhang en verbondenheid binnen een samenleving. Sociaal werk draagt bij aan
het ontwikkelen van het sociaal weefsel en het bevorderen van de kwaliteit van samenleven.
Empowerment = een proces van versterking waarbij individuen, organisaties en gemeenschappen greep
krijgen op hun eigen situatie en omgeving. Dit gebeurt door controle te verwerven, kritisch bewustzijn aan te
scherpen en participatie te stimuleren. Het draait om het aanspreken van eigen krachten en talenten.
4
Zita Basteleus
SW I
AFKORTINGENLIJST
TE KE NNEN A FKORTI NGEN – E XPLORATIE VA N H ET SOCI AA L WE RK I
IMW Individueel Maatschappelijk Werk
SCW Sociaal Cultureel Werk
SJD Sociaal Juridische Dienstverlening
AMW Algemeen Maatschappelijk Werk
GGZ Geestelijke gezondheidszorg
VZW Vereniging zonder winstoogmerk
- Geen winstoogmerk = wanneer een organisatie, zoals een vereniging of stichting, niet
als hoofddoel heeft om winst te maken of uit te keren aan haar leden of oprichters. Er
mag wel geld verdiend worden met activiteiten, maar eventuele winst wordt altijd
geherinvesteerd in de organisatie zelf en haar maatschappelijke doelstellingen.
WHO World Health Organisation
WVG Ministerie van welzijn, volksgezondheid & gezin
CAW Centrum voor Algemeen Welzijnswerk
OCMW Openbaar Centrum voor maatschappelijk Welzijn
RMI Recht op maatschappelijke integratie
GPMI Geïndividualiseerd project voor maatschappelijke integratie
GBO Geïntegreerd Breed Onthaal
LSB Lokaal Sociaal Beleid
JAC Jongeren Advies centrum
CLB Centrum voor leerlingenbegeleiding
IQ Intelligentie Quotiënt
NAFT Naadloos Flexibel traject onderwijs
WZC Woonzorgcentrum
CGG Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg
VAPH Vlaams Agentschap voor personen met een handicap
MPI Medisch Pedagogisch Instituut
IMB Individuele Materiële bijstand
PVF Persoonsvolgende financiering
BOB Basis ondersteuningsbudget
PVB Persoonsvolgend budget
PAB Persoonlijk Assistentie budget
WOP Wonen onder begeleiding van Particulier
SHM Sociale huisvestingsmaatschappij
SVK Sociale verhuurkantoren
OPZ Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum
MSOC Medisch Sociaal Opvangcentrum
PAAZ Psychiatrische afdeling in een algemeen ziekenhuis
PVT Psychiatrisch Verzorgingstehuis
PZ Psychiatrisch Ziekenhuis
1
Zita Basteleus
SW I
,Exploratie van het sociaal werk I Afkortingenlijst & kennisvragen
TG Therapeutische gemeenschap
CIC Crisisinterventiecentrum
EPSI Eenheid Psychiatrie Spoed
VAD Vereniging voor alcohol en andere drugsproblemen
K&G Kind en Gezin
CKG Centrum voor kind en gezinsondersteuning
IJH Integrale Jeugdhulp
RTH Rechtstreeks toegankelijke hulpverlening
NRTH Niet rechtstreeks toegankelijke hulpverlening
GV Gemandateerde voorziening
- Gemandateerde voorziening = een jeugdhulporganisatie met een speciaal mandaat
om in te grijpen bij verontrustende situaties rond minderjarigen wanneer vrijwillige
hulp niet volstaat of wordt geweigerd.
VK Vertrouwenscentrum Kindermishandeling
OCJ Ondersteuningscentrum Jeugdzorg
MANO Maatschappelijke noodzakelijke hulp
ITP Intersectorale toegangspoort
SDJ Sociale dienst Gerechtelijke Jeugdbijstand
OOOC Onthaal, Oriëntatie en Observatiecentrum
OBC Observatie en behandelingscentrum
BZW Beleid zelfstandig wonen
GI Gemeenschapsinstelling
Cah Crisishulp aan huis
YAR Youth At Risk
MOF Als misdrijf omschreven feit
POS Problematische opvoedingssituatie
VOS Verontrustende situatie
Hergo Herstelsgericht groepsoverleg
HCA Herstelsgerichte en constructieve Afhandelingen
OO Opvoedingsondersteuning
OVBJ Organisaties voor bijzondere jeugdzorg
MDT Multidisciplinair team
FOD Federale Overheidsdienst
RIZIV Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering
RVA Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening
VDAB Vlaamse dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding
TBS Ter beschikkingsstelling
PSD Psychosociale Dienst
ABVV Algemeen Belgisch Vakverbond
ACLVB Algemeen Centrale der Liberale Vakbonden van België
ACV Algemeen Christelijk Vakverbond
HRM Human Resource Management
DVZ Dienst Vreemdelingenzaken
2
Zita Basteleus
SW I
,Exploratie van het sociaal werk I Afkortingenlijst & kennisvragen
CGVS Commissariaat-Generaal voor Vluchtelingen en Staatlozen
OOC Observatie en oriëntatiecentrum
NGO Niet Gouvernementele organisatie
LOI Lokaal Opvang Initiatief
NBBM Niet begeleide buitenlandse minderjarige
GOH Gerechtelijke opgelegde hulpverlening
FPC Forensisch Psychiatrisch Centrum
KENNISVRAGEN
M0: I NLEIDING & SOCIA LE KAART
WAT ZIJN DE 5 KRACHTLIJNEN VAN SOCIAAL WERK?
1 Politiserend werken Sociaal werkers verbinden individuele problemen met structurele
maatschappelijke kwesties, maken deze zichtbaar in de publieke ruimte en
bevorderen maatschappelijke verandering. Het doel is mensen te versterken
en machtsverhoudingen te bevragen.
Bijvoorbeeld: het signaleren van dakloosheid in Brussel en dit onder de
aandacht brengen van het beleid.
2 Nabijheid Sociaal werkers zijn zo dicht mogelijk aanwezig in de leefwereld van de cliënt,
bijvoorbeeld via huisbezoeken. Begeleiding wordt samen met de cliënt
bepaald, laagdrempelig en onvoorwaardelijk.
Dit zorgt voor een betere verbinding tussen sociaal werker en mensen in een
kwetsbare situatie.
3 Procesmatig werken Sociaal werkers stemmen hun handelen voortdurend af op gebeurtenissen in
het veranderingsproces. Ze werken gestructureerd en houden rekening met
het individu en de situatie.
Participatief werken is hier een onderdeel van: samen met cliënten beslissen
en evalueren.
4 Generalistisch werken Sociaal werkers focussen zich niet op één levensdomein, maar kijken naar
verschillende domeinen (de 4 W’s: Wonen, Werken, Welzijn, Weten).
Ze houden rekening met de onderlinge afhankelijkheid tussen individu en
sociale omgeving.
5 Verbindend werken Sociaal werkers leggen verbindingen tussen mensen in kwetsbare situaties,
diensten, andere hulpverleners en beleidsmakers.
Ze versterken individuen en groepen om meer greep te krijgen op hun leven,
zowel individueel als collectief.
3
Zita Basteleus
SW I
, Exploratie van het sociaal werk I Afkortingenlijst & kennisvragen
WAT IS DE SOCIAAL WERK BOOM? – LEG DEZE METAFOOR UIT
De Sociaal Werk Boom is een metafoor die gebruikt wordt om aan
te duiden dat alle sociaalwerkpraktijken een gemeenschappelijke
basis hebben. Een boom bestaat uit verschillende onderdelen: een
stam, wortels en een vertakte kruin.
- Wortels: historische basis, gegrond in de sociale strijd
tussen arbeid en kapitaal & uit de vroegere liefdadigheid
(caritas). Voor alle vormen van sociaal werk zijn de wortels
hetzelfde.
- Stam: gemeenschappelijke vaardigheden, kennis en attitudes die sociaal werkers moeten
ontwikkelen en die vertaald worden in methodieken, theorieën en normatieve kaders. Dit is de
grootste gemene delen tussen alle vormen van sociaal werk.
- Vertakte kruin: de verschillende specialismen binnen het sociaal werk, die steeds complexer worden
door veranderingen en dynamieken in de samenleving.
o Complex: samenhang met voortdurende evolutie en veranderingen in de maatschappij.
→ Deze metafoor benadrukt dat alle sociaalwerkpraktijken een gemeenschappelijke basis hebben, maar
zich vertakken in diverse specialismen.
INTERNATIONALE DEFINITIE VAN SOCIAAL WERK
AWANNEER EN DOOR WELK ORGAAN WERD DE GLOBALE DEFINITIE SOCIAAL
WERK VASTGELEGD?
De globale definitie van sociaal werk werd vastgelegd in 2014 tijdens de Algemene Vergadering van de
Internationale Federatie voor Sociaal Werkers (IFSW).
BVERKLAAR DE VOLGENDE BEGRIPPEN GRONDIG IN EIGEN WOORDEN:
Sociale verandering & ontwikkeling = veranderingen in de structuur en normen van een samenleving over
tijd, zoals verandering in sociale instellingen en menselijke interacties. Sociale ontwikkeling slaat op
individuele groei, bijvoorbeeld het leren omgaan met gevoelens en het aanpassen van gedrag in contact met
anderen. Sociaal werk bevordert zowel individuele als collectieve verandering.
Sociale cohesie = sociale samenhang en verbondenheid binnen een samenleving. Sociaal werk draagt bij aan
het ontwikkelen van het sociaal weefsel en het bevorderen van de kwaliteit van samenleven.
Empowerment = een proces van versterking waarbij individuen, organisaties en gemeenschappen greep
krijgen op hun eigen situatie en omgeving. Dit gebeurt door controle te verwerven, kritisch bewustzijn aan te
scherpen en participatie te stimuleren. Het draait om het aanspreken van eigen krachten en talenten.
4
Zita Basteleus
SW I
