Gedragswetenschappen samenvatting

Gedragswetenschappen
Inhoud
Hoofdstuk 1: perspectieven en geschiedenis van psychologie............................1
Hoofdstuk 2: deelgebieden en toepassing in de psychologie..............................4
Hoofdstuk 3: lichaamstaal................................................................................... 5
Hoofdstuk 5: emoties.......................................................................................... 6
Hoofdstuk 6: overdracht en tegenoverdracht......................................................8
Hoofdstuk 7: empathie........................................................................................ 9
Hoofdstuk 8: persoonlijkheid............................................................................. 10
Hoofdstuk 9: intelligentie.................................................................................. 12
Hoofdstuk 10: opvoeding en opvoedingsstijlen.................................................13
Hoofdstuk 11: hechting..................................................................................... 14
Hoofdstuk 12: psychosociale ontwikkeling (Erikson).........................................16
Hoofdstuk 13: cognitieve ontwikkeling (Piaget).................................................17
Hoofdstuk 14: identiteit..................................................................................... 19
Hoofdstuk 15: ouder worden............................................................................. 20
Hoofdstuk 22: afweer........................................................................................ 21
Hoofdstuk 29: normaal en abnormaal...............................................................22
Hoofdstuk 30: rouw........................................................................................... 23
Hoofdstuk 31: stress.......................................................................................... 23
Hoofdstuk 32: traumatische ervaringen............................................................25
Kohleberg: morele ontwikkeling........................................................................26




Hoofdstuk 1: perspectieven en geschiedenis van
psychologie
Psychodynamisch: onbewuste driften en innerlijke conflicten sturen gedrag.
Gestalt: mensen nemen gehelen waar, geen losse delen.

,Behavioristisch: gedrag wordt gevormd door leerprocessen en bekrachtiging
Humanistisch: de mens is goed en wil groeien: zelfverwerkelijking centraal.
Cognitief: gedrag wordt bepaald door denken en informatieverwerking.
Neurofysiologisch: hersenen en biologie bepalen gedrag.
Systeemperspectief: gedrag ontstaat in sociale context en relaties.
Psychologie: wetenschap die gedrag, denken en voelen onderzoekt.
 Doel: systematisch, objectief onderzoek naar wetmatigheden (als.. dan..).
 Werkwijze: observeren, hypothese opstellen, toetsen via experiment.
 Ontstaan bij Wundt  eerste laboratorium in Leipzig.
 Fechner onderzocht waarneming  begin van de functieleer (geheugen,
aandacht, taal, bewustzijn).
 Leidde tot het neuropsychologisch perspectief, waarin hersenfuncties
gekoppeld worden aan gedrag.
Psychodynamische theorie (Freud, Jung, Adler)
 Freud: gedrag komt voort uit onbewuste driften en innerlijke conflicten.
 Samen met Breuer  ontdekking dat klachten kunnen verdwijnen door
herinneringen bewust te maken.
 Psychoanalyse: therapie gericht op het bewust maken van het
onbewuste.
 Drie delen psyche:
- Id (Es): driften en verlangens.
- Ego (Ich): realiteitszin, verstand.
- Superego (Uber-Ich): geweten, normen en waarden.
 Seksualiteit = belangrijkste drift; vroege kindertijd is bepalend.
 Jung en Adler breidden theorie uit, maar kregen eigen inzichten.
 Grote invloed op therapie en opvoeding, maar kritiek  moeilijk toetsbaar
Gesaltpsychologie (Wertheimer, Kohler, Koffka, Lewin)
 Richt zich op waarneming als geheel (gestalt), niet als losse elementen.
 Mensen zoeken patronen, samenhang en consistentie.
 Gestaltwetten: gelijkenis, nabijheid, continuïteit, sluiting.
 Gedrag en waarneming worden beïnvloed door de neiging om gehelen te
vormen.
Behaviorisme (Skinner)
 Ontstaan als reactie op de onwetenschappelijke psychoanalyse.
 Alleen observeerbaar gedrag kan wetenschappelijk onderzocht worden.
 Het innerlijk = ‘black box’: niet meetbaar.
 Gedrag ontstaat door leerprocessen  conditionering.
 Skinner: gedrag wordt gevormd door operante conditionering
(beloning versterkt gedrag).
 Toepassingen:
- Gedragstherapie: nieuw gedrag aanleren, neurotisch gedrag afleren.
- Geprogrammeerd leren in het onderwijs (informatie - controlevraag –
beloning).
Humanistische psychologie
 Richt zich op de hele mens i.p.v. alleen gedrag.

,  Mensen zijn van nature goed en willen groeien.
 Problemen ontstaan als deze groei wordt geblokkeerd.
 Rogers: begripvolle aandacht en empathie  groei bevorderen.
 Maslow: behoeftehiërarchie:
1. Lichamelijke behoeften
2. Veiligheid
3. Liefde en verbondenheid
4. Waardering
5. Zelfverwerkelijking
 Wanneer basisbehoeften vervuld zijn, ontstaat ruimte voor zelfontplooiing.
 Positieve psychologie (Seligman): focus op geluk, veerkracht en sterke
kanten van de mens.
Cognitieve psychologie (Beck, Ellis)
 Gedrag wordt bepaald door informatieverwerking en denken.
 Wat we doen hangt af van wat we geloven, weten en denken.
 Beck en Ellis: negatieve gedachten veroorzaken problemen  verander
gedachte = verander gedrag.
 Cognitieve gedragstherapie: door denkpatronen te wijzigen,
veranderen gevoelens en gedrag.
 Onderzoek met hersenactiviteit en scans laten zien welke hersengebieden
actief zijn bij denkprocessen.
Neurofysiologisch perspectief
 Richt zich op de biologische basis van gedrag.
 Hersenen sturen emoties, beslissingen en handelingen aan.
 Gage: hersenbeschadiging leidde tot gedragsverandering.
 Belangrijke hersengebieden:
- Prefrontale cortex: planning, impulsbeheersing, sociaal gedrag
- Hypothalamus: honger, dorst, stressreactie.
- Amygdala: emoties (angst, agressie, seksualiteit).
- Hippocampus: geheugen, stressreactie.
- Hersenstam: hartslag, ademhaling, bloeddruk.
- Cerebellum: coördinatie, reflexen.
 Limbisch systeem (amygdala, hippocampus, hypothalamus) reguleert
emoties.
 Libet: hersenen bereiden beslissingen al voor vóór je je daarvan bewust
bent.