Hond
Leerprincipes 1
1. Wat is leren?
Een gedragsaanpassing op basis van een ervaring.
2. Is leren altijd bewust?
NEEN, bij dieren is het belangrijk om te weten dat veel gedragingen en
reacties onbewust aangeleerd worden door herhaling en associatie
(klassieke of operante conditionering).
3. Welke soorten leerprocessen bestaan er?
Niet-associatief leren (habituatie, sensitisatie)
Associatief leren (klassieke en operante conditionering)
Sociaal leren (nabootsing, sociale facilitatie, local enhancement)
Exploratief/Latent leren (“aha-ervaring” = inzichtelijk leren)
4. Wat verstaat men onder niet-assiciatief leren?
leerproces waarbij een dier of mens leert reageren op een enkele stimulus
zonder dat er een duidelijke associatie wordt gevormd tussen twee of meer
prikkels. Deze kunnen we opdelen in 2 vormen van reactie:
- Habituatie: na een tijd leert het dier een herhalende en irrelevante prikkel
te negeren
- Sentitisatie: Dier reageert als maar sterker op het herhalende signaal
5. Wat verstaat men onder exploratief leren?
Het dier leert de omgeving verkennen zonder dat er een beloning aan
gekoppeld is.
6. stel dat de omgeving verkennen wel gepaard ging met een beloning, is dit
dan nog exploratief/latent leren?
NEEN, eens een belonging gekoppeld word aan leren dan spreekt men van
operante conditionering.
7. Wat verstaat men onder sociaal leren?
Sociaal leren is het oppikken van gedragingen door soortgenoten.
We verdelen het in 3 verschillende scenario’s:
- Nabootsing/imitatie: nieuw gedrag geleerd puur door observatie
VB: primaten gebruiken gereedschap
- Sociale facilitatie: geen nieuw gedrag!, maar een toename in een gedrag
door aanwezigheid van soortgenoten.
VB: herkauwen
- Local enhancement betekent dat een dier wordt aangetrokken tot een
specifieke plaats of object, omdat het een soortgenoot daar iets zag doen.
Het dier gaat niet letterlijk nabootsen wat de soortgenoot deed, maar gaat
zelf experimenteren (trial and error) om uit te vinden wat er daar te doen
is.
VB: vogel ziet soortgenoot ergens pikken, vliegt er zelf nartoe en begint te
zoeken wat er te pikken valt.
, 8. Wat verstaat men onder inzichtelijk leren?
Inzichtelijk leren betekent dat een individu ineens een oplossing voor een
probleem ziet, vaak na een periode van nadenken of frustratie. Dit wordt
gekenmerkt door een plotselinge "aha-erlebnis" (aha-ervaring). VB: Aap
stapelt kisten om tot bij banaan te komen.
9. Denkt een dier bij inzichtelijk leren bewust na?
JA, bij inzichtelijk leren is er bij veel dieren sprake van bewust nadenken of
ten minste een zekere mate van cognitieve verwerking. Het dier probeert
een oplossing te vinden voor een probleem dat niet direct via trial and
error opgelost kan worden. Dit denken kan zich uiten in het plannen van
een nieuwe aanpak of het combineren van eerder opgedane ervaringen.
10.Hoe verschilt inzichtelijk leren van local enhancement?
Local enhancement: Het dier wordt aangetrokken tot een bepaalde plek of
object door het gedrag van soortgenoten. Het vindt de oplossing meestal
door trial and error, zonder dat er sprake is van echt inzicht of plannen.
Inzichtelijk leren: Het dier vindt de oplossing via een plotseling inzicht of
cognitief proces, vaak zonder veel trial and error. Het dier "ziet" ineens hoe
het probleem opgelost kan worden.
11.Wat is het verschil tussen habituatie en sensitisatie? Geef telkens een
voorbeeld
Habituatie: verminderde reactie op herhalende prikkel
Sinsitisatie: versterkende reactie op herhalende prikkel
12.Een groep duiven vliegt niet meer weg van voorbijgangers in een park.
Welk leerproces is dit?
Habituatie
13.Wat is het verschil tussen nabootsing en sociale facilitatie?
Nabootsing: NIEUW gedrag door observatie soortgenoot.
Sociale faciliatie: REEDS BEKEND GEDRAG neemt toe door aanwezigheid
soortgenoten.
14.Wat betekent latent leren en hoe werd dit aangetoond bij ratten?
Opslaan van omgevingsinformatie zonder directe beloning.
Ratten nemen de kortste weg doorheen het doolhof, nemen na toevoeging
van een shortcut ook die shortcut.
Klassieke conditionering
1. Wat is klassieke conditionering?
Een associatief leerproces waarbij een neutrale prikkel (neutrale stimulus,
NS) wordt gekoppeld aan een onvoorwaardelijke prikkel (unconditioned
stimulus, US). Door deze koppeling wordt de neutrale prikkel een
geconditioneerde prikkel (conditioned stimulus, CS), die een
oonvoorwaardelijk respons oproept, zelfs zonder de onvoorwaardelijke
prikkel.
een associatief leerproces waarbij een neutrale prikkel wordt gekoppeld
aan een reeds betekenisvolle prikkel zodat een dier uiteinlijk reageert op
de neutrale prikkels alsof het de echte was.
,2. Hoe verschilt het van niet associatief leren.
Bij niet-associatief leren wordt geen verband gelegd tussen twee prikkels.
Het gaat om een verandering in de reactie op een enkele prikkel door
herhaling. Voorbeelden zijn habituatie (afname van reactie) en sensitisatie
(toename van reactie).
3. Geef enkele voorbeelden van klassieke conditionering
Hond associeert bel (neutrale prikkel) met etenstijd (onvoorwaardelijke
prikkel) ➔ gaat speekselen (geconditioneerd respons)
4. Wat zijn de belangrijkste termen in klassieke conditionering?
US (uncoditioned stimulus): onvoorwaardelijke prikkel (voedsel)
NS (neutral stimulus): neutrale prikkel (Bel, aanvankelijk)
CS (conditioned stimulus): geconditioneerde prikkel (Bel, na herhaaldelijke
koppeling)
UR (unconditioned repons): natuurlijke reactie op US (speekselen door
voeding)
CR (conditioned respons): aangeleerde reactie op CS (speekselen door bel)
5. Hoe ziet het actie-reactie schema er uit?
1️⃣ US ➜ UR
2️⃣ NS + US ➜ UR
3️⃣ CS ➜ CR
6. Welke 3 fysiologische punten worden beinvloed door klassieke
conditionering?
Lichaamsfuncties
gedrag
emotie
7. Wat zijn de 2 fundamentele Pavloviaanse wetten van klassieke
conditionering?
- Continuïteit in de tijd ➔ de nabijheid in tijd tussen de CS (bel) en de US
(eten)
- Contingentie ➔ de sterkte van de relatie tussen de CS (bel) en de US
(eten)
8. Wat zijn de 2 vervolgen op de pavloviaanse wetten van klassieke
conditionering?
Indien er een gebrek aan continuiteit en/of contigentie tijd is dan treden
volgende fenomen op:
- Vergeten ➔ treed op bij een gebrek aan continuïteit.
VB: CS (bel) wordt niet langer gebruikt, effect van bel verdwijnt
- Extincite ➔ treed op bij een gebrek aan contingentie.
VB: US (eten) wordt niet meer geleverd na de CS (bel), effect van bel
verdwijnt
9. Welke 2 concepten staan verbonden aan extinctie?
Disinhibitie
Renewal
➔ fenomenen die kunnen optreden bij extinctie (uitdoving) van
geconditioneerde reacties.
10.Wat is disinhibitie?
Wanneer het geconditioneerd respons (speekselen) tijdelijk terugkeert
, wanneer er een nieuwe, onverwachte stimulus optreedt. De nieuwe prikkel
verstoort de rust die ontstaan is door extinctie.
11.Wat is renewal?
Wanneer de geconditioneerde respons (speekselen) terugkomt door een
verandering in de context/omgeving.
De hond heeft in de trainingsruimte beseft dat de bel geen eten meer
voorspelt, maar hoort thuis de bel opnieuw en begint toch met speekselen.
12.Wat is generalisatie?
CR (speekselen) treedt op bij prikkels die hard lijken op de CS (bel)
Hond kwijlt door fietsbel, deurbel, …
13.Wat is discriminatie?
Hond is in staat een verschil te maken tussen de effectieve CS en prikkels
die er hard op lijken.
14.Wat verstaat men onder taste aversion learning? Geef een voorbeeld.
Een gedragsaanpassing gedreven door een slechte smaakervaring. De
slechte smaakervaring (gepaard met bijvoorbeeld misselijkheid) zorgt
ervoor dat de hond een aversie ontwikkelt voor die specifieke smaak
VB: hond uit een vuilnisbak eet en daarna ernstig misselijk wordt
(bijvoorbeeld door bedorven voedsel of een bacterie). De volgende keer
dat hij de geur of smaak van datzelfde soort voedsel ruikt of proeft,
vermijdt hij het instinctief.
15.Wat is het verschil tussen generalisatie en discriminatie?
Generalisatie ➔ reactie op 2 gelijkende prikkels
Discriminatie ➔ vermogen tot onderscheiden van 2 gelijkende prikkels
Opertante conditionering
1. Wat is operante conditionering?
een leerproces waarbij het gedrag van een dier wordt beïnvloed door de
consequenties van dat vertoond gedrag.
- Gedrag dat wordt gevolgd door een beloning (positieve bekrachtiging)
- Gedrag dat word gevolgd met het vermijden van iets onaangenaams
(negatieve bekrachtiging)
➔ gedrag komt vaker voor
- Gedrag dat wordt gevolgd door een straf
- Gedrag dat wordt gevolg door het wegvallen van een beloning (extinctie)
➔ gedrag komt minder voor
Bij honden wordt operante conditionering gebruikt om gewenst gedrag aan
te leren en ongewenst gedrag af te leren door duidelijke en consequente
consequenties toe te passen.
2. Wat is het verschil tussen klassieke en operante conditionering vanuit het
perspectief van het dier?
Klassiek ➔ dier speelt een passieve rol, prikkels hebben gevolgen
Operant ➔ dier speelt een actieve rol, gedrag heeft gevolgen
3. Wat zijn de 4 types van operante conditionering?
Operante conditionering werkt met belonen (Reward) en straffen
Leerprincipes 1
1. Wat is leren?
Een gedragsaanpassing op basis van een ervaring.
2. Is leren altijd bewust?
NEEN, bij dieren is het belangrijk om te weten dat veel gedragingen en
reacties onbewust aangeleerd worden door herhaling en associatie
(klassieke of operante conditionering).
3. Welke soorten leerprocessen bestaan er?
Niet-associatief leren (habituatie, sensitisatie)
Associatief leren (klassieke en operante conditionering)
Sociaal leren (nabootsing, sociale facilitatie, local enhancement)
Exploratief/Latent leren (“aha-ervaring” = inzichtelijk leren)
4. Wat verstaat men onder niet-assiciatief leren?
leerproces waarbij een dier of mens leert reageren op een enkele stimulus
zonder dat er een duidelijke associatie wordt gevormd tussen twee of meer
prikkels. Deze kunnen we opdelen in 2 vormen van reactie:
- Habituatie: na een tijd leert het dier een herhalende en irrelevante prikkel
te negeren
- Sentitisatie: Dier reageert als maar sterker op het herhalende signaal
5. Wat verstaat men onder exploratief leren?
Het dier leert de omgeving verkennen zonder dat er een beloning aan
gekoppeld is.
6. stel dat de omgeving verkennen wel gepaard ging met een beloning, is dit
dan nog exploratief/latent leren?
NEEN, eens een belonging gekoppeld word aan leren dan spreekt men van
operante conditionering.
7. Wat verstaat men onder sociaal leren?
Sociaal leren is het oppikken van gedragingen door soortgenoten.
We verdelen het in 3 verschillende scenario’s:
- Nabootsing/imitatie: nieuw gedrag geleerd puur door observatie
VB: primaten gebruiken gereedschap
- Sociale facilitatie: geen nieuw gedrag!, maar een toename in een gedrag
door aanwezigheid van soortgenoten.
VB: herkauwen
- Local enhancement betekent dat een dier wordt aangetrokken tot een
specifieke plaats of object, omdat het een soortgenoot daar iets zag doen.
Het dier gaat niet letterlijk nabootsen wat de soortgenoot deed, maar gaat
zelf experimenteren (trial and error) om uit te vinden wat er daar te doen
is.
VB: vogel ziet soortgenoot ergens pikken, vliegt er zelf nartoe en begint te
zoeken wat er te pikken valt.
, 8. Wat verstaat men onder inzichtelijk leren?
Inzichtelijk leren betekent dat een individu ineens een oplossing voor een
probleem ziet, vaak na een periode van nadenken of frustratie. Dit wordt
gekenmerkt door een plotselinge "aha-erlebnis" (aha-ervaring). VB: Aap
stapelt kisten om tot bij banaan te komen.
9. Denkt een dier bij inzichtelijk leren bewust na?
JA, bij inzichtelijk leren is er bij veel dieren sprake van bewust nadenken of
ten minste een zekere mate van cognitieve verwerking. Het dier probeert
een oplossing te vinden voor een probleem dat niet direct via trial and
error opgelost kan worden. Dit denken kan zich uiten in het plannen van
een nieuwe aanpak of het combineren van eerder opgedane ervaringen.
10.Hoe verschilt inzichtelijk leren van local enhancement?
Local enhancement: Het dier wordt aangetrokken tot een bepaalde plek of
object door het gedrag van soortgenoten. Het vindt de oplossing meestal
door trial and error, zonder dat er sprake is van echt inzicht of plannen.
Inzichtelijk leren: Het dier vindt de oplossing via een plotseling inzicht of
cognitief proces, vaak zonder veel trial and error. Het dier "ziet" ineens hoe
het probleem opgelost kan worden.
11.Wat is het verschil tussen habituatie en sensitisatie? Geef telkens een
voorbeeld
Habituatie: verminderde reactie op herhalende prikkel
Sinsitisatie: versterkende reactie op herhalende prikkel
12.Een groep duiven vliegt niet meer weg van voorbijgangers in een park.
Welk leerproces is dit?
Habituatie
13.Wat is het verschil tussen nabootsing en sociale facilitatie?
Nabootsing: NIEUW gedrag door observatie soortgenoot.
Sociale faciliatie: REEDS BEKEND GEDRAG neemt toe door aanwezigheid
soortgenoten.
14.Wat betekent latent leren en hoe werd dit aangetoond bij ratten?
Opslaan van omgevingsinformatie zonder directe beloning.
Ratten nemen de kortste weg doorheen het doolhof, nemen na toevoeging
van een shortcut ook die shortcut.
Klassieke conditionering
1. Wat is klassieke conditionering?
Een associatief leerproces waarbij een neutrale prikkel (neutrale stimulus,
NS) wordt gekoppeld aan een onvoorwaardelijke prikkel (unconditioned
stimulus, US). Door deze koppeling wordt de neutrale prikkel een
geconditioneerde prikkel (conditioned stimulus, CS), die een
oonvoorwaardelijk respons oproept, zelfs zonder de onvoorwaardelijke
prikkel.
een associatief leerproces waarbij een neutrale prikkel wordt gekoppeld
aan een reeds betekenisvolle prikkel zodat een dier uiteinlijk reageert op
de neutrale prikkels alsof het de echte was.
,2. Hoe verschilt het van niet associatief leren.
Bij niet-associatief leren wordt geen verband gelegd tussen twee prikkels.
Het gaat om een verandering in de reactie op een enkele prikkel door
herhaling. Voorbeelden zijn habituatie (afname van reactie) en sensitisatie
(toename van reactie).
3. Geef enkele voorbeelden van klassieke conditionering
Hond associeert bel (neutrale prikkel) met etenstijd (onvoorwaardelijke
prikkel) ➔ gaat speekselen (geconditioneerd respons)
4. Wat zijn de belangrijkste termen in klassieke conditionering?
US (uncoditioned stimulus): onvoorwaardelijke prikkel (voedsel)
NS (neutral stimulus): neutrale prikkel (Bel, aanvankelijk)
CS (conditioned stimulus): geconditioneerde prikkel (Bel, na herhaaldelijke
koppeling)
UR (unconditioned repons): natuurlijke reactie op US (speekselen door
voeding)
CR (conditioned respons): aangeleerde reactie op CS (speekselen door bel)
5. Hoe ziet het actie-reactie schema er uit?
1️⃣ US ➜ UR
2️⃣ NS + US ➜ UR
3️⃣ CS ➜ CR
6. Welke 3 fysiologische punten worden beinvloed door klassieke
conditionering?
Lichaamsfuncties
gedrag
emotie
7. Wat zijn de 2 fundamentele Pavloviaanse wetten van klassieke
conditionering?
- Continuïteit in de tijd ➔ de nabijheid in tijd tussen de CS (bel) en de US
(eten)
- Contingentie ➔ de sterkte van de relatie tussen de CS (bel) en de US
(eten)
8. Wat zijn de 2 vervolgen op de pavloviaanse wetten van klassieke
conditionering?
Indien er een gebrek aan continuiteit en/of contigentie tijd is dan treden
volgende fenomen op:
- Vergeten ➔ treed op bij een gebrek aan continuïteit.
VB: CS (bel) wordt niet langer gebruikt, effect van bel verdwijnt
- Extincite ➔ treed op bij een gebrek aan contingentie.
VB: US (eten) wordt niet meer geleverd na de CS (bel), effect van bel
verdwijnt
9. Welke 2 concepten staan verbonden aan extinctie?
Disinhibitie
Renewal
➔ fenomenen die kunnen optreden bij extinctie (uitdoving) van
geconditioneerde reacties.
10.Wat is disinhibitie?
Wanneer het geconditioneerd respons (speekselen) tijdelijk terugkeert
, wanneer er een nieuwe, onverwachte stimulus optreedt. De nieuwe prikkel
verstoort de rust die ontstaan is door extinctie.
11.Wat is renewal?
Wanneer de geconditioneerde respons (speekselen) terugkomt door een
verandering in de context/omgeving.
De hond heeft in de trainingsruimte beseft dat de bel geen eten meer
voorspelt, maar hoort thuis de bel opnieuw en begint toch met speekselen.
12.Wat is generalisatie?
CR (speekselen) treedt op bij prikkels die hard lijken op de CS (bel)
Hond kwijlt door fietsbel, deurbel, …
13.Wat is discriminatie?
Hond is in staat een verschil te maken tussen de effectieve CS en prikkels
die er hard op lijken.
14.Wat verstaat men onder taste aversion learning? Geef een voorbeeld.
Een gedragsaanpassing gedreven door een slechte smaakervaring. De
slechte smaakervaring (gepaard met bijvoorbeeld misselijkheid) zorgt
ervoor dat de hond een aversie ontwikkelt voor die specifieke smaak
VB: hond uit een vuilnisbak eet en daarna ernstig misselijk wordt
(bijvoorbeeld door bedorven voedsel of een bacterie). De volgende keer
dat hij de geur of smaak van datzelfde soort voedsel ruikt of proeft,
vermijdt hij het instinctief.
15.Wat is het verschil tussen generalisatie en discriminatie?
Generalisatie ➔ reactie op 2 gelijkende prikkels
Discriminatie ➔ vermogen tot onderscheiden van 2 gelijkende prikkels
Opertante conditionering
1. Wat is operante conditionering?
een leerproces waarbij het gedrag van een dier wordt beïnvloed door de
consequenties van dat vertoond gedrag.
- Gedrag dat wordt gevolgd door een beloning (positieve bekrachtiging)
- Gedrag dat word gevolgd met het vermijden van iets onaangenaams
(negatieve bekrachtiging)
➔ gedrag komt vaker voor
- Gedrag dat wordt gevolgd door een straf
- Gedrag dat wordt gevolg door het wegvallen van een beloning (extinctie)
➔ gedrag komt minder voor
Bij honden wordt operante conditionering gebruikt om gewenst gedrag aan
te leren en ongewenst gedrag af te leren door duidelijke en consequente
consequenties toe te passen.
2. Wat is het verschil tussen klassieke en operante conditionering vanuit het
perspectief van het dier?
Klassiek ➔ dier speelt een passieve rol, prikkels hebben gevolgen
Operant ➔ dier speelt een actieve rol, gedrag heeft gevolgen
3. Wat zijn de 4 types van operante conditionering?
Operante conditionering werkt met belonen (Reward) en straffen
