ALGEMENE PATHOLOGIE
algemene pathologie
Hoofdstuk 1: Ziekte en gezondheid
1.1 Inleiding
• WHO (World Health Organisation 1948)
“gezondheid is een toestand van volkomen sociaal, fysiek en psychisch welbevinden en is niet louter het
ontbreken van ziekte of gebrek”
Ziekte = afwezigheid van gezondheid?
+/- iedereen ziek wan nooit ‘volkomen’
• Variatiebreedte
Individuele verschillen in vorm, functie, …
• Vb. gewicht
Binnen variatiebreedte = normaal
Buiten variatiebreedte = ziekte/ aandoening
• Afwijkingen belangrijk indien ze leiden tot functiestoornissen
• Ziekte
Afwijking van de normale lichaamsstructuren en -functies die resulteert in verstoring van de vitale functies
(vb. hartslag, ademhaling)
• Pathologie
Ziekteleer – leer van de ziekteverschijnselen
Deel van de geneeskunde dat zich richt op
• Oorzaken van ziekte laesie
• Verschijnselen van ziekten symptomen
• Gevolgen van ziekten voor het menselijk lichaam
Algemene pathologie
• Studie van de fundamentele ziekteverschijnselen die gehele lichaam treffen
• Vb. ontstekingen, oncologie, …
Speciële of specifieke pathologie
• Studie van ziekteverschijnselen van afzonderlijke organen
• Gezondheid in stand houden van homeostase
Ziekteverwekkende prikkel (= actie)
• Ziekteverwekkend vermogen = afhankelijke van aard, intensiteit, locatie en inwerkingsduur gezondheids-
remmende factor
Verdediging van het levend organisme (= reactie)
• Reactie is afhankelijk van constitutie en conditie (weerstand) gezondheids- bevorderende factoren
=> voortdurende wisselwerking = homeostasis
Langdurige verstoring van dit evenwicht ziekte
1.2 Begrippen
1.2.1 Definiëring van ziekte
Laesie • Structurele verandering, verstoring van homeostatisch evenwicht
Syndroom • De zichtbare of tastbare klinische verschijnselen van een laesie
• Deze kunnen al dan niet gelijktijdig optreden met de laesie
• Enerzijds subjectieve klachten van de patiënt (vb. pijn, duizeligheid, jeuk)
• Anderzijds objectieve, meetbare, observeerbare verschijnselen (vb. koorts, zweten,
verhoogd hartritme)
, Aandoening • Een afwijking van de gezonde toestand van lichaam of geest
• Overkoepelend begrip voor de verzameling van symptomen, syndromen, ziekten,
letsels,…
• Bv. Hartaandoeningen, hersenaandoening
Stoornis • Afwijking in het functioneren van lichaam of geest
• Bv. Autisme, eetstroornis
Diagnose • Het eenduidig toeschrijven van structurele veranderingen of symptomen aan een
ziektebeeld
• Het benoemen van de aandoening
• Bv. Diagnose covid 19
Prognose • Vermoedelijk/ verwacht verloop en de uitkomst van een ziekte
• Ook levensverwachting en genezingskansen
• bv. genezingskansen, levensverwachting, MS: prognose dat je na een aantal jaar in een
rolstoel gaat zitten.)
Acute ziekte • Ziekte die plotseling ontstaat en kort duurt
• Bv. Verkoudheid, mazelen
Chronische ziekte • Een ziekte die langzaam en minder heftig begint en maanden of jaren duurt
• Bv. Diabetes, artritis
Terminale ziekte • Ongeneeslijke ziekte waaraan patiënt binnen bepaalde tijd zal overlijden
Remissie • Een periode waarin de symptomen van een chronische ziekte verminderen
• Dit is geen genezing
• Bv. Kanker, MS
Exacerbatie • In alle hevigheid terugkeren van symptomen van een ziekte
• Bv. muco
Recidief • Wanneer een ziekte weken of maanden na een (schijnbare) remissie weer de kop
opsteekt
Complicatie • Een ongewenste gebeurtenis of toestand bij iemand die een ziekte heeft en/ of
daarvoor behandeld is
1.2.2 Het voorkomen van ziekte
Prevalentie • Het aantal mensen dat op een bepaald moment/ in een bepaalde periode een ziekte
heeft. Het aantal ziektegevallen op een bepaald tijdstip in een bepaalde populatie
Incidentie • Het aantal nieuwe ziektegevallen per gegeven aantal personen in een bepaalde periode
Morbiditeit • Ziektecijfer. Mate van voorkomen van ziekte of ziekte gerelateerde beperkingen in een
populatie
Co – morbiditeit • Het voorkomen van 2 of meer ziekten of aandoeningen bij een persoon
Mortaliteit • Aantal personen dat aan een ziekte overlijdt; sterftecijfer. Vaak weergegeven als het
aantal sterftegevallen per 100 000 inwoners in een bepaalde periode.
, 1.3 Oorzaken van ziekte
• Etiologie
Leer van de ziekte - oorzaken
• Soms 1 oorzaak
• Soms multifactoriële oorzaken
• Endogene factoren
Erfelijkheid – constitutie (manier waarom je bent gebouwd) (voedingstoestand – afweer – leeftijd - …)
• Exogenen factoren
Ongevallen – infecties – vergiftigingen
• Idiopatische ziekte
Oorzaak onbekend vb. essentiële hypertensie
De belangrijkste ziekte oorzaken (niet – limitatieve lijst)
Traumatisch • Gevolg van fysische of chemische beschadiging
• Fysisch = temperatuursveranderingen (brandwonde/vrieswonden), drukveranderingen
(oren), geluid (tinnitus), elektriciteit (elektrocutie), straling (zonneslag), mechanisch (botsing
in auto)
• Chemisch = zwavelzuur, vele stoffen uit de landbouw, industrie of het huishouden zijn giftig.
Ook geneesmiddelenintoxicatie kan een oorzaak van ziekte zijn.
Degeneratief • De structuur of de werking van de aangedane weefsels of organen gaat geleidelijk achteruit
• Alzheimer, dementie, artrose, Parkinson
Voeding • Als gevolg van de inname van te veel of juist te weinig voedingsstoffen (eiwitten, KH, vetten,
gerelateerd mineralen, vitaminen)
• Obsesitas, ijzertekort
Ontsteking/ • Infectueuze aandoeningen worden veroorzaakt door pathogenen micro-organismen zoals
allergie bacteriën (ziekenhuisbacterie), virussen (corona) en schimmels (salmonella). Er zijn ook niet-
infectueuze inflammatoire aandoeningen (reuma).
Erfelijkheid • Een afwijking in de genen of chromosomen van het individu.
• Hemofilie, diabetes
NIET-LIMITATIEVE LIJST (er zijn dus ontelbaar veel oorzaken) – nog enkele voorbeelden…
Auto-immuunziektes (reuma)
Aangeboren of congenitaal (blindheid)
Metabole stoornissen (diabetes)
• Er is een wiZiekteverwekkend therapeutisch1.4 Onderzoek van de patiënt
1.4.1 Anamnese
• Bevraging patiënt
Relevante voorgeschiedenis
Familiale anamnese
Symptomen
• Duur klacht – lokalisatie en aard pijn - …
• Vaak weinig kenmerkend vb. vermoeidheid – koorts – hoofdpijn - …
• Soms wel typisch voor een bepaalde ziekte
algemene pathologie
Hoofdstuk 1: Ziekte en gezondheid
1.1 Inleiding
• WHO (World Health Organisation 1948)
“gezondheid is een toestand van volkomen sociaal, fysiek en psychisch welbevinden en is niet louter het
ontbreken van ziekte of gebrek”
Ziekte = afwezigheid van gezondheid?
+/- iedereen ziek wan nooit ‘volkomen’
• Variatiebreedte
Individuele verschillen in vorm, functie, …
• Vb. gewicht
Binnen variatiebreedte = normaal
Buiten variatiebreedte = ziekte/ aandoening
• Afwijkingen belangrijk indien ze leiden tot functiestoornissen
• Ziekte
Afwijking van de normale lichaamsstructuren en -functies die resulteert in verstoring van de vitale functies
(vb. hartslag, ademhaling)
• Pathologie
Ziekteleer – leer van de ziekteverschijnselen
Deel van de geneeskunde dat zich richt op
• Oorzaken van ziekte laesie
• Verschijnselen van ziekten symptomen
• Gevolgen van ziekten voor het menselijk lichaam
Algemene pathologie
• Studie van de fundamentele ziekteverschijnselen die gehele lichaam treffen
• Vb. ontstekingen, oncologie, …
Speciële of specifieke pathologie
• Studie van ziekteverschijnselen van afzonderlijke organen
• Gezondheid in stand houden van homeostase
Ziekteverwekkende prikkel (= actie)
• Ziekteverwekkend vermogen = afhankelijke van aard, intensiteit, locatie en inwerkingsduur gezondheids-
remmende factor
Verdediging van het levend organisme (= reactie)
• Reactie is afhankelijk van constitutie en conditie (weerstand) gezondheids- bevorderende factoren
=> voortdurende wisselwerking = homeostasis
Langdurige verstoring van dit evenwicht ziekte
1.2 Begrippen
1.2.1 Definiëring van ziekte
Laesie • Structurele verandering, verstoring van homeostatisch evenwicht
Syndroom • De zichtbare of tastbare klinische verschijnselen van een laesie
• Deze kunnen al dan niet gelijktijdig optreden met de laesie
• Enerzijds subjectieve klachten van de patiënt (vb. pijn, duizeligheid, jeuk)
• Anderzijds objectieve, meetbare, observeerbare verschijnselen (vb. koorts, zweten,
verhoogd hartritme)
, Aandoening • Een afwijking van de gezonde toestand van lichaam of geest
• Overkoepelend begrip voor de verzameling van symptomen, syndromen, ziekten,
letsels,…
• Bv. Hartaandoeningen, hersenaandoening
Stoornis • Afwijking in het functioneren van lichaam of geest
• Bv. Autisme, eetstroornis
Diagnose • Het eenduidig toeschrijven van structurele veranderingen of symptomen aan een
ziektebeeld
• Het benoemen van de aandoening
• Bv. Diagnose covid 19
Prognose • Vermoedelijk/ verwacht verloop en de uitkomst van een ziekte
• Ook levensverwachting en genezingskansen
• bv. genezingskansen, levensverwachting, MS: prognose dat je na een aantal jaar in een
rolstoel gaat zitten.)
Acute ziekte • Ziekte die plotseling ontstaat en kort duurt
• Bv. Verkoudheid, mazelen
Chronische ziekte • Een ziekte die langzaam en minder heftig begint en maanden of jaren duurt
• Bv. Diabetes, artritis
Terminale ziekte • Ongeneeslijke ziekte waaraan patiënt binnen bepaalde tijd zal overlijden
Remissie • Een periode waarin de symptomen van een chronische ziekte verminderen
• Dit is geen genezing
• Bv. Kanker, MS
Exacerbatie • In alle hevigheid terugkeren van symptomen van een ziekte
• Bv. muco
Recidief • Wanneer een ziekte weken of maanden na een (schijnbare) remissie weer de kop
opsteekt
Complicatie • Een ongewenste gebeurtenis of toestand bij iemand die een ziekte heeft en/ of
daarvoor behandeld is
1.2.2 Het voorkomen van ziekte
Prevalentie • Het aantal mensen dat op een bepaald moment/ in een bepaalde periode een ziekte
heeft. Het aantal ziektegevallen op een bepaald tijdstip in een bepaalde populatie
Incidentie • Het aantal nieuwe ziektegevallen per gegeven aantal personen in een bepaalde periode
Morbiditeit • Ziektecijfer. Mate van voorkomen van ziekte of ziekte gerelateerde beperkingen in een
populatie
Co – morbiditeit • Het voorkomen van 2 of meer ziekten of aandoeningen bij een persoon
Mortaliteit • Aantal personen dat aan een ziekte overlijdt; sterftecijfer. Vaak weergegeven als het
aantal sterftegevallen per 100 000 inwoners in een bepaalde periode.
, 1.3 Oorzaken van ziekte
• Etiologie
Leer van de ziekte - oorzaken
• Soms 1 oorzaak
• Soms multifactoriële oorzaken
• Endogene factoren
Erfelijkheid – constitutie (manier waarom je bent gebouwd) (voedingstoestand – afweer – leeftijd - …)
• Exogenen factoren
Ongevallen – infecties – vergiftigingen
• Idiopatische ziekte
Oorzaak onbekend vb. essentiële hypertensie
De belangrijkste ziekte oorzaken (niet – limitatieve lijst)
Traumatisch • Gevolg van fysische of chemische beschadiging
• Fysisch = temperatuursveranderingen (brandwonde/vrieswonden), drukveranderingen
(oren), geluid (tinnitus), elektriciteit (elektrocutie), straling (zonneslag), mechanisch (botsing
in auto)
• Chemisch = zwavelzuur, vele stoffen uit de landbouw, industrie of het huishouden zijn giftig.
Ook geneesmiddelenintoxicatie kan een oorzaak van ziekte zijn.
Degeneratief • De structuur of de werking van de aangedane weefsels of organen gaat geleidelijk achteruit
• Alzheimer, dementie, artrose, Parkinson
Voeding • Als gevolg van de inname van te veel of juist te weinig voedingsstoffen (eiwitten, KH, vetten,
gerelateerd mineralen, vitaminen)
• Obsesitas, ijzertekort
Ontsteking/ • Infectueuze aandoeningen worden veroorzaakt door pathogenen micro-organismen zoals
allergie bacteriën (ziekenhuisbacterie), virussen (corona) en schimmels (salmonella). Er zijn ook niet-
infectueuze inflammatoire aandoeningen (reuma).
Erfelijkheid • Een afwijking in de genen of chromosomen van het individu.
• Hemofilie, diabetes
NIET-LIMITATIEVE LIJST (er zijn dus ontelbaar veel oorzaken) – nog enkele voorbeelden…
Auto-immuunziektes (reuma)
Aangeboren of congenitaal (blindheid)
Metabole stoornissen (diabetes)
• Er is een wiZiekteverwekkend therapeutisch1.4 Onderzoek van de patiënt
1.4.1 Anamnese
• Bevraging patiënt
Relevante voorgeschiedenis
Familiale anamnese
Symptomen
• Duur klacht – lokalisatie en aard pijn - …
• Vaak weinig kenmerkend vb. vermoeidheid – koorts – hoofdpijn - …
• Soms wel typisch voor een bepaalde ziekte
