T.3. De psychoanalytische benadering
INLEIDING
De 4 uitgangspunten vormen de grondslagen (fundamenten) waarop benadering gebaseerd
is
● Psychoanalyse
- meest dominante stroming begin 20ste eeuw (nu niet meer)
- meest controversiële benadering: minst eenduidig
- impact op psychologie en menswetenschap
● Freud als grondlegger van psychoanalyse
- Ambigue ideeën =/ interpretaties
- opende de deur voor elke vorm psychotherapie
- termen vandaag nog gebruikt
UITGANGSPUNTEN
1.1. ons gedrag, onze gevoelens, onze gedachten en onze interacties worden bepaald
door ons onbewuste
● onderbewuste = principieel ontoegankelijk voor bewustzijn
● leven beheerst door irrationele en onbewuste wensen, angsten en verlangens -> niet
altijd met elkaar in harmonie
→ ze zijn onbewust -> kennen ze niet en knn ze niet kennen
→ Freud: ‘we knn onze gedragingen niet volledig zelf sturen’
● Freud focust op:
- innerlijke vd mens
- onbewuste processen
→ onrechtstreeks verdoken manifestaties
- eerst: techniek v.d. hypnose en analyse van dromen -> onbewuste naar
boven laten komen
- later: techniek v.d. vrije associatie -> liet patiënten alles vertellen wat in hen
opkwam
→ luisterde naar verhaal, herhalingen, versprekingen en aarzelingen,
terugkerende patronen -> betekenis duiden -> inhouden onbewuste
herschikken
1.2. ons gedrag,... worden bepaald door onze ervaringen uit de eerste levensjaren
● alles gekleurd door ervaringen in onze kindertijd opgedaan
, → verleden en hoe men dat beleefde en daaraan betekenis heeft gegeven = stuurt
huidige gedrag = verinnerlijken verleden
- door wijze waarop we als kind psychoseksuele ontwikkeling doormaakten
(voortplantingsdrang + complexe mix van psychologische, emotionele en
sociale factoren)
- conflicten en relatiewijzen die psychoseksuele ontwikkeling kenmerken
-> infantiele (seksuele) ervaringen die we als kind tijdens psycho-seksuele
ontwikkeling opdoen/ in fantasie kan ook => bepalen latere seksuele
identiteit, relaties en zelfbeeld (ook al herinneren we ze niet)
ontsnappen aan eigen verleden = onmogelijk
→ vroegere pijn, verdriet, woede w geactiveerd wanneer we in contact komen met situaties,
gebeurtenissen/ personen die onbewust herinneringen oproepen aan die pijn,...
vb: relatie C-T
- overdracht: C herkent onbewust moeder/ vader in hulpverlener + hervalt in vroegere
relatiepatronen
- tegenoverdracht: hetzelfde maar dan vanuit de hulpverlener ten aanzien v.d. patiënt
uit den boze -> leeranalyse (tegenoverdracht kan/ moet vermeden worden)
1.3. Een psychoanalytische benadering gaat uit van een conflictmodel
● gedrag, gevoelens, gedachten en interacties -> bepaald door innerlijke conflicten
- existentiële vragen -> verscheurd voelen tssn verschillende conflicterende
gedachten en gevoelens
- voortdurend worstelen met elkaar tegengestelde wensen en verlangens
→ gaan terug op vroegkinderlijke conflicten -> niet op te lossen, leven lang
blijven achtervolgen.
→ ied. in meer/ mindere mate neurotisch (= emotionele instabiliteit ->
piekeren, angst, prikkelbaarheid)
● ied w gedreven door dezelfde (perverse) wensen en verlangens -> die in conflict
komen met onze idealen en normen
→ symptomen/ klachten v mensen komen voort uit conflict tussen verdrongen driften
en ons geweten —--> we weten dat ons handelen niet juist is maar we doen het
wel
conflict Id en Super-ego +
● voortdurend gevecht tssn libidineuze verlangens en doodsverlangens
- voortdurend opzoeken spanning + ontladen van die spanning en
spanningsloosheid
, 1.4. Een psychoanalytische benadering gaat uit van casestudy’s om aan wetenschap te
doen
● casestudy's: het hoe en wrm van menselijke gedragingen begrijpen o.b.v. een zeer
grondige en langdurige analyse v.d. voorgeschiedenis van mensen.
- op zoek gaan naar specifieke oorzaken v gedrag en analyseren van unieke
dynamieken
- niet statisch meten maar begrijpen!
● huidige (mens)wetenschappen -> te vaak een ten onrechte uitspraak gedaan o.b.v.
grotere/ kleinere steekproeven, o.b.v. scores, getallen, gemiddelden,...
→ Afstandelijke benadering v mensen staat een echt verstaan in de weg. —> drm tot
diepste kern v.d. mens komen o.b.v. casestudy's
● individuele -> in kaart brengen wat iem. typeert, zoeken naar unieke rode draad door
individuele levensgeschiedenis. ===> idiografisch
● andere manier van denken -> andere logica dan gebruikelijk in menswetenschappen
→ psychoanalytische benadering = moeilijk te operationaliseren/ meetbaar te maken
→ psychoanalytici -> door klassieke wetenschappers niet ernstig genomen.
- Freud zijn ideeën → Amerika
→ Begrippen kregen exactere invulling -> Freud niet blij mee, want ze deden
onrecht aan zijn typische manier van denken.
2. HEDENDAAGSE DENKERS
● freud -> volgelingen
INLEIDING
De 4 uitgangspunten vormen de grondslagen (fundamenten) waarop benadering gebaseerd
is
● Psychoanalyse
- meest dominante stroming begin 20ste eeuw (nu niet meer)
- meest controversiële benadering: minst eenduidig
- impact op psychologie en menswetenschap
● Freud als grondlegger van psychoanalyse
- Ambigue ideeën =/ interpretaties
- opende de deur voor elke vorm psychotherapie
- termen vandaag nog gebruikt
UITGANGSPUNTEN
1.1. ons gedrag, onze gevoelens, onze gedachten en onze interacties worden bepaald
door ons onbewuste
● onderbewuste = principieel ontoegankelijk voor bewustzijn
● leven beheerst door irrationele en onbewuste wensen, angsten en verlangens -> niet
altijd met elkaar in harmonie
→ ze zijn onbewust -> kennen ze niet en knn ze niet kennen
→ Freud: ‘we knn onze gedragingen niet volledig zelf sturen’
● Freud focust op:
- innerlijke vd mens
- onbewuste processen
→ onrechtstreeks verdoken manifestaties
- eerst: techniek v.d. hypnose en analyse van dromen -> onbewuste naar
boven laten komen
- later: techniek v.d. vrije associatie -> liet patiënten alles vertellen wat in hen
opkwam
→ luisterde naar verhaal, herhalingen, versprekingen en aarzelingen,
terugkerende patronen -> betekenis duiden -> inhouden onbewuste
herschikken
1.2. ons gedrag,... worden bepaald door onze ervaringen uit de eerste levensjaren
● alles gekleurd door ervaringen in onze kindertijd opgedaan
, → verleden en hoe men dat beleefde en daaraan betekenis heeft gegeven = stuurt
huidige gedrag = verinnerlijken verleden
- door wijze waarop we als kind psychoseksuele ontwikkeling doormaakten
(voortplantingsdrang + complexe mix van psychologische, emotionele en
sociale factoren)
- conflicten en relatiewijzen die psychoseksuele ontwikkeling kenmerken
-> infantiele (seksuele) ervaringen die we als kind tijdens psycho-seksuele
ontwikkeling opdoen/ in fantasie kan ook => bepalen latere seksuele
identiteit, relaties en zelfbeeld (ook al herinneren we ze niet)
ontsnappen aan eigen verleden = onmogelijk
→ vroegere pijn, verdriet, woede w geactiveerd wanneer we in contact komen met situaties,
gebeurtenissen/ personen die onbewust herinneringen oproepen aan die pijn,...
vb: relatie C-T
- overdracht: C herkent onbewust moeder/ vader in hulpverlener + hervalt in vroegere
relatiepatronen
- tegenoverdracht: hetzelfde maar dan vanuit de hulpverlener ten aanzien v.d. patiënt
uit den boze -> leeranalyse (tegenoverdracht kan/ moet vermeden worden)
1.3. Een psychoanalytische benadering gaat uit van een conflictmodel
● gedrag, gevoelens, gedachten en interacties -> bepaald door innerlijke conflicten
- existentiële vragen -> verscheurd voelen tssn verschillende conflicterende
gedachten en gevoelens
- voortdurend worstelen met elkaar tegengestelde wensen en verlangens
→ gaan terug op vroegkinderlijke conflicten -> niet op te lossen, leven lang
blijven achtervolgen.
→ ied. in meer/ mindere mate neurotisch (= emotionele instabiliteit ->
piekeren, angst, prikkelbaarheid)
● ied w gedreven door dezelfde (perverse) wensen en verlangens -> die in conflict
komen met onze idealen en normen
→ symptomen/ klachten v mensen komen voort uit conflict tussen verdrongen driften
en ons geweten —--> we weten dat ons handelen niet juist is maar we doen het
wel
conflict Id en Super-ego +
● voortdurend gevecht tssn libidineuze verlangens en doodsverlangens
- voortdurend opzoeken spanning + ontladen van die spanning en
spanningsloosheid
, 1.4. Een psychoanalytische benadering gaat uit van casestudy’s om aan wetenschap te
doen
● casestudy's: het hoe en wrm van menselijke gedragingen begrijpen o.b.v. een zeer
grondige en langdurige analyse v.d. voorgeschiedenis van mensen.
- op zoek gaan naar specifieke oorzaken v gedrag en analyseren van unieke
dynamieken
- niet statisch meten maar begrijpen!
● huidige (mens)wetenschappen -> te vaak een ten onrechte uitspraak gedaan o.b.v.
grotere/ kleinere steekproeven, o.b.v. scores, getallen, gemiddelden,...
→ Afstandelijke benadering v mensen staat een echt verstaan in de weg. —> drm tot
diepste kern v.d. mens komen o.b.v. casestudy's
● individuele -> in kaart brengen wat iem. typeert, zoeken naar unieke rode draad door
individuele levensgeschiedenis. ===> idiografisch
● andere manier van denken -> andere logica dan gebruikelijk in menswetenschappen
→ psychoanalytische benadering = moeilijk te operationaliseren/ meetbaar te maken
→ psychoanalytici -> door klassieke wetenschappers niet ernstig genomen.
- Freud zijn ideeën → Amerika
→ Begrippen kregen exactere invulling -> Freud niet blij mee, want ze deden
onrecht aan zijn typische manier van denken.
2. HEDENDAAGSE DENKERS
● freud -> volgelingen
