Vasculaire functie
Belangrijk stuk om te begrijpen!!
Denkt eraan dat alles samenhangt
• Anatomie en functie
• Arteriële bloeddruk
• Systeemvaatweerstand
• Veneuze druk
• Veneuze terugkeer en hartdebiet
,Distributie van bloedvolume
Distributie van bloedvolume:
70% veneuze systeem
15% hart & longen
10% arterieel
5% capillairen
=> -> grootste deel van het bloedvolume bevindt zich in het veneuze
, Centraal veneuze druk (CVD)
De centraal veneuze druk (CVD) is de druk in de grote aders dicht bij het hart, meestal gemeten in de vena cava superior, net voordat deze uitmondt in het rechteratrium.
Het is een belangrijke maat voor de veneuze terugkeer en de voorbelasting (preload) van het rechterventrikel.
Preload = de hoeveelheid bloed die het hart vult aan het einde van de diastole (vóór contractie).
• De CVD weerspiegelt de vullingstoestand van het rechterhart: hoe hoger de CVD, hoe meer bloed er in de veneuze circulatie aanwezig is dat het rechterhart binnenstroomt.
• Klinisch wordt de CVD dus gebruikt als indicator voor het circulerend volume en de veneuze terugkeer.
= druk in vena cava nabij het rechter atrium
Bepaalt de vullingsdruk van het RV
Bepaalt het slagvolume RV (~ Frank-Starling)
CVD = druk die overeenkomt met de voorbelasting van het rechterventrikel = preload marker
• Wanneer het veneuze bloed het rechteratrium binnenkomt, bepaalt de druk in de vena cava en het atrium hoe gemakkelijk het bloed kan instromen in het rechterventrikel.
• Hoge CVD → het rechterhart is al vrij vol (kan wijzen op overvulling of verminderde pompfunctie).
• Lage CVD → kan wijzen op een lage veneuze terugkeer of hypovolemie (bv. bij bloedverlies of dehydratie).
Wordt bepaald door ≠ factoren:
§ OS vasoconstrictor activiteit
• Wanneer het orthosympathisch zenuwstelsel actief is
(bijvoorbeeld bij stress, koude of bloeddrukdaling), treedt vasoconstrictie van de venen op
• Dit vermindert de veneuze compliantie (de “rekbaarheid” van de aders)
→ bloed wordt naar het hart teruggeduwd → CVD stijgt
=> vasoconstrictie is dus een mechanisme om bij lage bloeddruk de veneuze terugkeer te verhogen
§ Zwaartekracht (houding)
In liggende houding (supine) ligt het veneuze systeem op hartniveau
→ CVD stijgt of is relatief hoog, omdat de veneuze terugkeer vlotter is
In staande houding verzamelt bloed zich door de zwaartekracht in de benen
→ veneuze terugkeer daalt → CVD daalt
§ Spieractiviteit
De skeletspierpomp helpt het veneuze bloed terug naar het hart te duwen, vooral in de benen
• Bij spiercontractie worden de aders samengedrukt → bloed wordt omhooggestuwd → tijdelijke stijging van de CVD
-> dit gebeurt bijvoorbeeld normaal automatisch als men gaat recht staan, om syncope te vermijden
Tijdens inademing (inspiratie):
§ Ademhaling
• de intrathoracale druk daalt & de druk in de grote venen en het rechter atrium daalt mee,
waardoor het bloed makkelijker het rechterhart instroomt → CVD daalt tijdelijk
(het rechterhart vult meer, maar de gemeten druk daalt eerst omdat de hele borstholte “onderdruk” creëert)
Tijdens uitademing (expiratie):
• de intrathoracale druk stijgt → veneuze terugkeer wordt even geremd → CVD stijgt tijdelijk
§ Hartdebiet •
•
•
Het hartdebiet (=cardiac output) zegt iets over hoeveel bloed het hart per minuut uitpompt
Als het rechterventrikel minder efficiënt pompt, stapelt bloed zich op in de veneuze circulatie → CVD stijgt
Als het hart sterk en efficiënt pompt, verlaagt dat de veneuze druk → CVD daalt
, Veneuze compliantie
Hoe complianten (elastischer) een bloedvat is, hoe meer volume je kunt toevoegen Verband tussen druk en volume en de veneuze compliantie
vooraleer een bepaalde drukstijging optreedt. -> is afhankelijk van de orthosympathicus
De compliantie kan altijd in twee richtingen bekeken worden:
• Hoeveel volume komt erbij bij een bepaalde drukverhoging De druk neemt niet lineair toe met het volume!
• Of omgekeerd: hoeveel drukverandering ontstaat bij een bepaald volumetoename -> dit komt omdat venen compliant zijn/mee uitrekken
De compliantie wordt beïnvloed door de vaatwand zelf — vooral door de hoeveelheid
ΔPv ≅ ΔVV / CV
gladde spiercellen en de activiteit van het endotheel.
Daarnaast speelt de autonome zenuwstelsel (OS) een rol:
• Sympathische activatie → contractie van de vaatwand → lagere compliantie
• Verminderde OS-activiteit → relaxatie → hogere compliantie
=> de elasticiteit van de vaatwand bepaalt hoeveel het bloedvat kan uitzetten bij
toenemend volume, en dat kan actief geregeld worden door het zenuwstelsel.
>
-
grotecompliantie
Hoe groter de compliantie/rekbaarheid,
hoe groter volume bloed dat erin kan
vooraleer dezelfde druk zal optreden
>
- kleinecompliantie
=> sympathische activatie
-> contractie van de vaatwand
-> verminderd ecompliantie
Veneuze compliantie = uitrekbaarheid:/ flexibiliteit/Omgekeerde van stijfheid
het zegt hoeveel druktoename er gaat zijn bij een bepaalde volumetoename & omgekeerd
Hoe meer volume in ventrikel, hoe groter de druk
-> vanaf bepaald volume beginnen de venen ‘vol’ te geraken en dan pas is er een grotere stijging druk tov volume
-> uiteindelijk bij een bepaald volume is er dan een duidelijke afplatting van de grafiek -> is de vene zodanig vol & kan het niet meer verder uitrekken
=> Volume ~ druk -> “voor eenzefde volume een bepaalde druk” -> foute redenering want curve is niet lineair
=> er is een basale tonus aanwezig (oiv OS-activiteit), die kan toenemen/afnemen en hierdoor de compliantie zal doen afnemen/toenemen
Belangrijk stuk om te begrijpen!!
Denkt eraan dat alles samenhangt
• Anatomie en functie
• Arteriële bloeddruk
• Systeemvaatweerstand
• Veneuze druk
• Veneuze terugkeer en hartdebiet
,Distributie van bloedvolume
Distributie van bloedvolume:
70% veneuze systeem
15% hart & longen
10% arterieel
5% capillairen
=> -> grootste deel van het bloedvolume bevindt zich in het veneuze
, Centraal veneuze druk (CVD)
De centraal veneuze druk (CVD) is de druk in de grote aders dicht bij het hart, meestal gemeten in de vena cava superior, net voordat deze uitmondt in het rechteratrium.
Het is een belangrijke maat voor de veneuze terugkeer en de voorbelasting (preload) van het rechterventrikel.
Preload = de hoeveelheid bloed die het hart vult aan het einde van de diastole (vóór contractie).
• De CVD weerspiegelt de vullingstoestand van het rechterhart: hoe hoger de CVD, hoe meer bloed er in de veneuze circulatie aanwezig is dat het rechterhart binnenstroomt.
• Klinisch wordt de CVD dus gebruikt als indicator voor het circulerend volume en de veneuze terugkeer.
= druk in vena cava nabij het rechter atrium
Bepaalt de vullingsdruk van het RV
Bepaalt het slagvolume RV (~ Frank-Starling)
CVD = druk die overeenkomt met de voorbelasting van het rechterventrikel = preload marker
• Wanneer het veneuze bloed het rechteratrium binnenkomt, bepaalt de druk in de vena cava en het atrium hoe gemakkelijk het bloed kan instromen in het rechterventrikel.
• Hoge CVD → het rechterhart is al vrij vol (kan wijzen op overvulling of verminderde pompfunctie).
• Lage CVD → kan wijzen op een lage veneuze terugkeer of hypovolemie (bv. bij bloedverlies of dehydratie).
Wordt bepaald door ≠ factoren:
§ OS vasoconstrictor activiteit
• Wanneer het orthosympathisch zenuwstelsel actief is
(bijvoorbeeld bij stress, koude of bloeddrukdaling), treedt vasoconstrictie van de venen op
• Dit vermindert de veneuze compliantie (de “rekbaarheid” van de aders)
→ bloed wordt naar het hart teruggeduwd → CVD stijgt
=> vasoconstrictie is dus een mechanisme om bij lage bloeddruk de veneuze terugkeer te verhogen
§ Zwaartekracht (houding)
In liggende houding (supine) ligt het veneuze systeem op hartniveau
→ CVD stijgt of is relatief hoog, omdat de veneuze terugkeer vlotter is
In staande houding verzamelt bloed zich door de zwaartekracht in de benen
→ veneuze terugkeer daalt → CVD daalt
§ Spieractiviteit
De skeletspierpomp helpt het veneuze bloed terug naar het hart te duwen, vooral in de benen
• Bij spiercontractie worden de aders samengedrukt → bloed wordt omhooggestuwd → tijdelijke stijging van de CVD
-> dit gebeurt bijvoorbeeld normaal automatisch als men gaat recht staan, om syncope te vermijden
Tijdens inademing (inspiratie):
§ Ademhaling
• de intrathoracale druk daalt & de druk in de grote venen en het rechter atrium daalt mee,
waardoor het bloed makkelijker het rechterhart instroomt → CVD daalt tijdelijk
(het rechterhart vult meer, maar de gemeten druk daalt eerst omdat de hele borstholte “onderdruk” creëert)
Tijdens uitademing (expiratie):
• de intrathoracale druk stijgt → veneuze terugkeer wordt even geremd → CVD stijgt tijdelijk
§ Hartdebiet •
•
•
Het hartdebiet (=cardiac output) zegt iets over hoeveel bloed het hart per minuut uitpompt
Als het rechterventrikel minder efficiënt pompt, stapelt bloed zich op in de veneuze circulatie → CVD stijgt
Als het hart sterk en efficiënt pompt, verlaagt dat de veneuze druk → CVD daalt
, Veneuze compliantie
Hoe complianten (elastischer) een bloedvat is, hoe meer volume je kunt toevoegen Verband tussen druk en volume en de veneuze compliantie
vooraleer een bepaalde drukstijging optreedt. -> is afhankelijk van de orthosympathicus
De compliantie kan altijd in twee richtingen bekeken worden:
• Hoeveel volume komt erbij bij een bepaalde drukverhoging De druk neemt niet lineair toe met het volume!
• Of omgekeerd: hoeveel drukverandering ontstaat bij een bepaald volumetoename -> dit komt omdat venen compliant zijn/mee uitrekken
De compliantie wordt beïnvloed door de vaatwand zelf — vooral door de hoeveelheid
ΔPv ≅ ΔVV / CV
gladde spiercellen en de activiteit van het endotheel.
Daarnaast speelt de autonome zenuwstelsel (OS) een rol:
• Sympathische activatie → contractie van de vaatwand → lagere compliantie
• Verminderde OS-activiteit → relaxatie → hogere compliantie
=> de elasticiteit van de vaatwand bepaalt hoeveel het bloedvat kan uitzetten bij
toenemend volume, en dat kan actief geregeld worden door het zenuwstelsel.
>
-
grotecompliantie
Hoe groter de compliantie/rekbaarheid,
hoe groter volume bloed dat erin kan
vooraleer dezelfde druk zal optreden
>
- kleinecompliantie
=> sympathische activatie
-> contractie van de vaatwand
-> verminderd ecompliantie
Veneuze compliantie = uitrekbaarheid:/ flexibiliteit/Omgekeerde van stijfheid
het zegt hoeveel druktoename er gaat zijn bij een bepaalde volumetoename & omgekeerd
Hoe meer volume in ventrikel, hoe groter de druk
-> vanaf bepaald volume beginnen de venen ‘vol’ te geraken en dan pas is er een grotere stijging druk tov volume
-> uiteindelijk bij een bepaald volume is er dan een duidelijke afplatting van de grafiek -> is de vene zodanig vol & kan het niet meer verder uitrekken
=> Volume ~ druk -> “voor eenzefde volume een bepaalde druk” -> foute redenering want curve is niet lineair
=> er is een basale tonus aanwezig (oiv OS-activiteit), die kan toenemen/afnemen en hierdoor de compliantie zal doen afnemen/toenemen
