Hoofdstuk 6: immuniteiten
6.1. Introductie (Introduction)
Zoals we reeds zagen in hoofdstuk 5 heeft een staat een volledige en absolute jurisdictie in zijn eigen
territorium. Echt zien we dat in sommige omstandigheden de territoriale staat zich moet onthouden van zijn
eigen jurisdictie uit te oefenen. Onder de principes van de soevereine immuniteit hebben een staat en zijn
representatieve het recht op bepaalde immuniteiten tegen de uitoefening van jurisdictie door andere staten
en een schending van deze immuniteit kan leiden tot internationale aansprakelijkheid.
- het volstaat om te weten wat in art. 105 VN Charter staat (B2)
- Hoofdkwartier verdrag: Verenigde Naties zijn vooral gevestigd in Genève (Zwitserland) en hebben
dus een verdrag om ter plaatse te kunnen doen wat ze doen
6.2. De staten (State immunity)
1.Staat en eigendom
- De immuniteit van een staat is een principe van internationaal gewoonterecht: dit is statenpraktijk
en opinio iuris
- 2 bronnen (conventies) reguleren de immuniteit van een staat:
● Europese Conventie Staatsimmuniteit (1972) die van kracht ging in 1976- complex regime,
daarom hebben op heden maar 8 staten het geratificeerd.
● UN verdrag juridictionele immuniteiten van staten en hun eigendom (2004) - nog niet van
kracht, velen van zijn provisions weerspiegelen het internationale gewoonterecht→ staat
niet in boek dus niet echt kennen
In de praktijk betekent de immuniteit van een staat van adjunction dat een staat niet kan worden
aangeklaagd voor een buitenlandse rechtbank, behalve als het toestemt. Artikel 6 van de UN convention van
2004 bepaalt dat een nationale rechtbank zelf moet bepalen op hun eigen initiatief of een buitenlandse staat
het recht heeft op immuniteit.
- Onderscheid tussen
● Adjudicerende jurisdictie (‘adjudicative jurisdiction’)
○ = het recht van nationale rechtbanken om zaken te berechten
○ Immuniteit wordt van rechtswege door rechter beoordeeld (dit geeft de rechter
veel speelruimte)
○ 1 van de vele manieren waarop adjudicerende jurisdictie wordt afgegeven door
rechter
● Afdwingingsjurisdictie (‘enforcing jurisdiction')
○ = respect voor het recht fysiek te handhaven
Wanneer moet immuniteit van ‘een staat’ beoordeeld worden? Wat is een staat?
- Dit moet onderscheiden worden van immuniteit van 'vertegenwoordigers'
- In principe: eender wie soevereine autoriteit uitoefent (bv. Medewerker onderwijsdienst VS leger in
VK → zaak in Engeland waarbij een onderwijsmedewerker op een militaire basis van de US in de
, VK werd gezien als een deel van de staat. De onderwijsmedewerker werd aangeklaagd door een
professor op de campus en die had immuniteit omdat de VS dit zelf had ingeroepen)
- Nationale rechtbanken volgen vaak de regering bij bepaling
1 Adjudicerende jurisdictie
Normaal mag je een staat voor een rechter niet brengen in een ander land behalve in de volgende vier
gevallen (adjudicerende jurisdiction)
1. Indien een staat daarin toestemt
● Dit noemen we een ‘waiver’ = ‘ja doe het maar’
2. Het gaat om ‘echte’ eigendom
● Beslaat o.m. private eigendommen van diplomatieke missies (bv. Ambassade heeft
immuniteit, maar je kan ook een buitenverblijf hebben met een zwembad en dit heeft geen
immuniteit)
● Kan zelfs gaan om eigendomstitels van diplomatieke missies
● Maar geen verdere 'interference' met diplomatie van een andere staat
3. Jure gestionis = ‘commerciële transacties’
Vandaag de dag is het aanvaard dat een buitenlandse staat enkel immuniteit geniet van een
territoriale staat zijn uitoefening van adjunctive jurisdiction voor soevereine handelingen (acts iure
imperii) en niet voor commerciële transacties (acts iure gestionis). De reden hiervoor is duidelijk:
wanneer een staat engageert in commerciële transacties en concureert met private actoren dan moet
het worden behandeling als zijn concurrenten en niet immuun zijn voor de toetsing door de
rechtbanken van de staat waarin deze concurreert. Hoe kunnen we dit onderscheiden? Door naar
de doeleinden te kijken! Een benadering richt zich op het doel van de handeling en dicteert dat een
handeling 'soeverein' is en dus immuun als deze wordt uitgevoerd voor publieke
overheidsdoeleinden. Maar aangezien staten over het algemeen handelen voor publieke doeleinden,
sluit de benadering een zeer breed scala aan adjunction uit. Daarom vereist in de praktijk het
onderscheid tussen een contextuele benadering die rekening houdt met zowel het doel als de aard
van de handeling. Volgens artikel 2(2) UN Convention moet men daarvoor kijken naar ‘primair de
aard van het contract of de transactie’.
● Wat is dit nu? Een rechtbank zei eens lang geleden in Duitsland dat ze gaan kijken of het
een actie betreft die een privaat individu ook kan stellen en als dat het geval is dan is de
immuniteit niet van toepassing. Dit is zeer problematisch geweest in het verleden, want bv.
Alle grote Chinese bedrijven zijn staatsbedrijven en dan kunnen we stellen dat we
jurisdictie erover kunnen vellen als die iets in het buitenland misdoen en China was hier
niet meer akkoord: nl. wordt de actie voor publieke doeleinden gesteld. → het eerste gaat te
breed zijn wat betreft immuniteit en vaak immuniteit vak wegnemen en het tweede gaat te
beperkt zijn en veel te vaak immuniteit laten gelden. Dit zijn twee verschillende
interpretaties en het zal uiteindelijk aan de rechter zijn om dit te beoordelen dus in de
praktijk zal de rechter de context in rekening houden en alles een beetje mixen.
6.1. Introductie (Introduction)
Zoals we reeds zagen in hoofdstuk 5 heeft een staat een volledige en absolute jurisdictie in zijn eigen
territorium. Echt zien we dat in sommige omstandigheden de territoriale staat zich moet onthouden van zijn
eigen jurisdictie uit te oefenen. Onder de principes van de soevereine immuniteit hebben een staat en zijn
representatieve het recht op bepaalde immuniteiten tegen de uitoefening van jurisdictie door andere staten
en een schending van deze immuniteit kan leiden tot internationale aansprakelijkheid.
- het volstaat om te weten wat in art. 105 VN Charter staat (B2)
- Hoofdkwartier verdrag: Verenigde Naties zijn vooral gevestigd in Genève (Zwitserland) en hebben
dus een verdrag om ter plaatse te kunnen doen wat ze doen
6.2. De staten (State immunity)
1.Staat en eigendom
- De immuniteit van een staat is een principe van internationaal gewoonterecht: dit is statenpraktijk
en opinio iuris
- 2 bronnen (conventies) reguleren de immuniteit van een staat:
● Europese Conventie Staatsimmuniteit (1972) die van kracht ging in 1976- complex regime,
daarom hebben op heden maar 8 staten het geratificeerd.
● UN verdrag juridictionele immuniteiten van staten en hun eigendom (2004) - nog niet van
kracht, velen van zijn provisions weerspiegelen het internationale gewoonterecht→ staat
niet in boek dus niet echt kennen
In de praktijk betekent de immuniteit van een staat van adjunction dat een staat niet kan worden
aangeklaagd voor een buitenlandse rechtbank, behalve als het toestemt. Artikel 6 van de UN convention van
2004 bepaalt dat een nationale rechtbank zelf moet bepalen op hun eigen initiatief of een buitenlandse staat
het recht heeft op immuniteit.
- Onderscheid tussen
● Adjudicerende jurisdictie (‘adjudicative jurisdiction’)
○ = het recht van nationale rechtbanken om zaken te berechten
○ Immuniteit wordt van rechtswege door rechter beoordeeld (dit geeft de rechter
veel speelruimte)
○ 1 van de vele manieren waarop adjudicerende jurisdictie wordt afgegeven door
rechter
● Afdwingingsjurisdictie (‘enforcing jurisdiction')
○ = respect voor het recht fysiek te handhaven
Wanneer moet immuniteit van ‘een staat’ beoordeeld worden? Wat is een staat?
- Dit moet onderscheiden worden van immuniteit van 'vertegenwoordigers'
- In principe: eender wie soevereine autoriteit uitoefent (bv. Medewerker onderwijsdienst VS leger in
VK → zaak in Engeland waarbij een onderwijsmedewerker op een militaire basis van de US in de
, VK werd gezien als een deel van de staat. De onderwijsmedewerker werd aangeklaagd door een
professor op de campus en die had immuniteit omdat de VS dit zelf had ingeroepen)
- Nationale rechtbanken volgen vaak de regering bij bepaling
1 Adjudicerende jurisdictie
Normaal mag je een staat voor een rechter niet brengen in een ander land behalve in de volgende vier
gevallen (adjudicerende jurisdiction)
1. Indien een staat daarin toestemt
● Dit noemen we een ‘waiver’ = ‘ja doe het maar’
2. Het gaat om ‘echte’ eigendom
● Beslaat o.m. private eigendommen van diplomatieke missies (bv. Ambassade heeft
immuniteit, maar je kan ook een buitenverblijf hebben met een zwembad en dit heeft geen
immuniteit)
● Kan zelfs gaan om eigendomstitels van diplomatieke missies
● Maar geen verdere 'interference' met diplomatie van een andere staat
3. Jure gestionis = ‘commerciële transacties’
Vandaag de dag is het aanvaard dat een buitenlandse staat enkel immuniteit geniet van een
territoriale staat zijn uitoefening van adjunctive jurisdiction voor soevereine handelingen (acts iure
imperii) en niet voor commerciële transacties (acts iure gestionis). De reden hiervoor is duidelijk:
wanneer een staat engageert in commerciële transacties en concureert met private actoren dan moet
het worden behandeling als zijn concurrenten en niet immuun zijn voor de toetsing door de
rechtbanken van de staat waarin deze concurreert. Hoe kunnen we dit onderscheiden? Door naar
de doeleinden te kijken! Een benadering richt zich op het doel van de handeling en dicteert dat een
handeling 'soeverein' is en dus immuun als deze wordt uitgevoerd voor publieke
overheidsdoeleinden. Maar aangezien staten over het algemeen handelen voor publieke doeleinden,
sluit de benadering een zeer breed scala aan adjunction uit. Daarom vereist in de praktijk het
onderscheid tussen een contextuele benadering die rekening houdt met zowel het doel als de aard
van de handeling. Volgens artikel 2(2) UN Convention moet men daarvoor kijken naar ‘primair de
aard van het contract of de transactie’.
● Wat is dit nu? Een rechtbank zei eens lang geleden in Duitsland dat ze gaan kijken of het
een actie betreft die een privaat individu ook kan stellen en als dat het geval is dan is de
immuniteit niet van toepassing. Dit is zeer problematisch geweest in het verleden, want bv.
Alle grote Chinese bedrijven zijn staatsbedrijven en dan kunnen we stellen dat we
jurisdictie erover kunnen vellen als die iets in het buitenland misdoen en China was hier
niet meer akkoord: nl. wordt de actie voor publieke doeleinden gesteld. → het eerste gaat te
breed zijn wat betreft immuniteit en vaak immuniteit vak wegnemen en het tweede gaat te
beperkt zijn en veel te vaak immuniteit laten gelden. Dit zijn twee verschillende
interpretaties en het zal uiteindelijk aan de rechter zijn om dit te beoordelen dus in de
praktijk zal de rechter de context in rekening houden en alles een beetje mixen.
