Syllabus en les wetenschappelijke vaardigheden
A. Syllabus wetenschappelijke vaardigheden
0. Inleiding
1. De zon = bron van alle leven
Zonder de energie van de zon is leven op aarde niet mogelijk
Preditoren: dieren dat andere dieren als prooi eten als energiebron voor
leven.
Producenten: planten voeden zich niet met andere organismen, ze doen
aan fotosynthese:
De planten hebben voor fotosynthese 3 stoffen nodig:
- Licht
- Water
- CO2
De glucose dat de plant afgeeft word omgezet in cellulose en zetmeel.
Deze stoffen zijn voedsel of brandstoffen. De energie om dit proces uit te
voeren komt uit lichtenergie dat ze opnemen met chlorofyl
(bladgroen). => komt uit chloroplasten (bladgroenkorrels). Dit zorgt
voor de groene kleur van planten.
2. Het weer en het klimaat
Weer: beschrijving van fenomeen dat we op een bepaalde plaats en een
bepaald moment kunnen ondergaan bv: neerslag, wind
Weerkundigen kunnen een paar dagen op voorhand voorspellen
veranderd wel snel
Klimaat: gemiddelde toestand van weer berekend over groot gebied
voor lange periode (min. 30 jaar)
Sommige factoren kunnen het klimaat beïnvloeden:
- Afstand tot evenaar
- Afstand tot zon
- Windrichting
Klimaat schommelt constant op onze bol, wetenschappers denken dat
dit komt door de baan rond de zon
Het klimaat op een stuk van de aarde word bepaald door de ligging van de
plaats tod zon.
Pagina 1 van 44
,Syllabus en les wetenschappelijke vaardigheden
verschillende
zones
Temperatuur op de aarde (denk aan de lamptheorie)
REGEN : Rond de evenaar is er meer regen omdat er meer zon is: warme
lucht bevat ook meer vocht dus regen. Op de Polen van de aarde is er
koude ijzige wind dat amper vocht bevat
Pagina 2 van 44
,Syllabus en les wetenschappelijke vaardigheden
3. Broeikaseffect
CO² : C koolstof & ² di & O: oxide (zuurstof)
Naast CO² komt ook methaan vrij ook een broeikasgas
Te verwachten rampen door het constante stijgen van de opwarming
- Zware stormen en overstromingen
- Verstoring van de waterkringloop, sommige plaatsen drogen uit
anderen overstromen
- Door temperatuurstijging komt er een risico voor hart- en
vaatziektes en tropische ziekten
- Armere landen gaan extreme gevolgen dragen
- Biodiversiteit staat onder druk
4. De mens op aarde
“afdruk” verwijst naar “oppervlakte” , het aardoppervlakte kunnen we
verdelen in 2 onderdelen:
- Biologische productieve oppervlakte: de delen dat we
gebruiken om aan onze behoeften te voorzien (bv: weilanden,
bossen…)
- Delen dat we niet gebruiken voor onze behoeften (bv:
bodem zee, woestijn..)
Biocapaciteit: de totale biologische proctiecapaciteit van een
biologisch productiece oppervlakte voor een jaar, dit kan worden
hernieuwd en het volgend jaar opnieuw gebruiken
Uitgedrukt in globale hectare of planeten
5. Energie (- productie en -verbruik)
Pagina 3 van 44
, Syllabus en les wetenschappelijke vaardigheden
5.1Energie
Energiebron: elk voorwerp of materie dat energie kan geven. Dat kan in
elke energievorm omgezet worden. Er gaat geen energie verloren, je kunt
er geen bijmaken of laten verdwijnen.
5.2energieproductie: nieuwe technologieën onze toekomst
fossiele brandstoffen: steenkool, aardolie en aardgas (90% van de
verbruikte energie)
sinds de industriële revolutie is de vraag naar energie gestegen.
Nadelen fossiele brandstof:
- niet hernieuwbaar er is maar een beperkte hoeveelheid
- bij verbranding komt CO² vrij en versterkt broeikaseffect
ontstaan: afzetting van organisch materiaal 100en jaren geleden.
- Steenkool: resultaat van afbraak landplanten
- Aardolie en aardgas zijn afkomstig van afbraak mariene
organismen
Kernenergie: gebruikt om elektriciteit op te wekken, opgewekt door
kernreacties
Kernreactie: de kern van atomen veranderd door de splijting van het
atoom of versmelting met een andere atoom. Door de warmte komt
veel energie vrij dat word omgezet in elektriciteit
Kerncentrales nadelen:
- Gevaar milieu en gezondheid
- Radioactief afval
- Risico komende generaties door straling
5.3hernieuwbare energie
energiebronnen zijn hernieuwbaar wnr we ze gebruiken zonder dat we ze
uitputten (bv: wind, water..)
bij hernieuwbare bronnen moet er rekening gehouden worden met de
capaciteit en herstelvermogen van de bron
soorten energiebronnen:
- windenergie
- zonne-energie
- biomassa
- waterkracht
- geometrische energie
5.3.1 windenergie
De energie van de wind doet de wieken van een molen draaien. Die
mechanische energie wordt via een generator omgezet in elektriciteit. De
grootte en de vorm van de wieken is ontworpen met het oog op maximale
energielevering.
Pagina 4 van 44
A. Syllabus wetenschappelijke vaardigheden
0. Inleiding
1. De zon = bron van alle leven
Zonder de energie van de zon is leven op aarde niet mogelijk
Preditoren: dieren dat andere dieren als prooi eten als energiebron voor
leven.
Producenten: planten voeden zich niet met andere organismen, ze doen
aan fotosynthese:
De planten hebben voor fotosynthese 3 stoffen nodig:
- Licht
- Water
- CO2
De glucose dat de plant afgeeft word omgezet in cellulose en zetmeel.
Deze stoffen zijn voedsel of brandstoffen. De energie om dit proces uit te
voeren komt uit lichtenergie dat ze opnemen met chlorofyl
(bladgroen). => komt uit chloroplasten (bladgroenkorrels). Dit zorgt
voor de groene kleur van planten.
2. Het weer en het klimaat
Weer: beschrijving van fenomeen dat we op een bepaalde plaats en een
bepaald moment kunnen ondergaan bv: neerslag, wind
Weerkundigen kunnen een paar dagen op voorhand voorspellen
veranderd wel snel
Klimaat: gemiddelde toestand van weer berekend over groot gebied
voor lange periode (min. 30 jaar)
Sommige factoren kunnen het klimaat beïnvloeden:
- Afstand tot evenaar
- Afstand tot zon
- Windrichting
Klimaat schommelt constant op onze bol, wetenschappers denken dat
dit komt door de baan rond de zon
Het klimaat op een stuk van de aarde word bepaald door de ligging van de
plaats tod zon.
Pagina 1 van 44
,Syllabus en les wetenschappelijke vaardigheden
verschillende
zones
Temperatuur op de aarde (denk aan de lamptheorie)
REGEN : Rond de evenaar is er meer regen omdat er meer zon is: warme
lucht bevat ook meer vocht dus regen. Op de Polen van de aarde is er
koude ijzige wind dat amper vocht bevat
Pagina 2 van 44
,Syllabus en les wetenschappelijke vaardigheden
3. Broeikaseffect
CO² : C koolstof & ² di & O: oxide (zuurstof)
Naast CO² komt ook methaan vrij ook een broeikasgas
Te verwachten rampen door het constante stijgen van de opwarming
- Zware stormen en overstromingen
- Verstoring van de waterkringloop, sommige plaatsen drogen uit
anderen overstromen
- Door temperatuurstijging komt er een risico voor hart- en
vaatziektes en tropische ziekten
- Armere landen gaan extreme gevolgen dragen
- Biodiversiteit staat onder druk
4. De mens op aarde
“afdruk” verwijst naar “oppervlakte” , het aardoppervlakte kunnen we
verdelen in 2 onderdelen:
- Biologische productieve oppervlakte: de delen dat we
gebruiken om aan onze behoeften te voorzien (bv: weilanden,
bossen…)
- Delen dat we niet gebruiken voor onze behoeften (bv:
bodem zee, woestijn..)
Biocapaciteit: de totale biologische proctiecapaciteit van een
biologisch productiece oppervlakte voor een jaar, dit kan worden
hernieuwd en het volgend jaar opnieuw gebruiken
Uitgedrukt in globale hectare of planeten
5. Energie (- productie en -verbruik)
Pagina 3 van 44
, Syllabus en les wetenschappelijke vaardigheden
5.1Energie
Energiebron: elk voorwerp of materie dat energie kan geven. Dat kan in
elke energievorm omgezet worden. Er gaat geen energie verloren, je kunt
er geen bijmaken of laten verdwijnen.
5.2energieproductie: nieuwe technologieën onze toekomst
fossiele brandstoffen: steenkool, aardolie en aardgas (90% van de
verbruikte energie)
sinds de industriële revolutie is de vraag naar energie gestegen.
Nadelen fossiele brandstof:
- niet hernieuwbaar er is maar een beperkte hoeveelheid
- bij verbranding komt CO² vrij en versterkt broeikaseffect
ontstaan: afzetting van organisch materiaal 100en jaren geleden.
- Steenkool: resultaat van afbraak landplanten
- Aardolie en aardgas zijn afkomstig van afbraak mariene
organismen
Kernenergie: gebruikt om elektriciteit op te wekken, opgewekt door
kernreacties
Kernreactie: de kern van atomen veranderd door de splijting van het
atoom of versmelting met een andere atoom. Door de warmte komt
veel energie vrij dat word omgezet in elektriciteit
Kerncentrales nadelen:
- Gevaar milieu en gezondheid
- Radioactief afval
- Risico komende generaties door straling
5.3hernieuwbare energie
energiebronnen zijn hernieuwbaar wnr we ze gebruiken zonder dat we ze
uitputten (bv: wind, water..)
bij hernieuwbare bronnen moet er rekening gehouden worden met de
capaciteit en herstelvermogen van de bron
soorten energiebronnen:
- windenergie
- zonne-energie
- biomassa
- waterkracht
- geometrische energie
5.3.1 windenergie
De energie van de wind doet de wieken van een molen draaien. Die
mechanische energie wordt via een generator omgezet in elektriciteit. De
grootte en de vorm van de wieken is ontworpen met het oog op maximale
energielevering.
Pagina 4 van 44
