PSYCHOLOGIE
Academiejaar: 2025-2026
Universiteit Antwerpen
Samenvatting & Inzichten – Psychologie
Docent: Ann DeSmedt
Bachelor 1
© 2025 Helina Haile. Alle rechten voorbehouden.
,Inhoudsopgave
Les 1: introductie en onderzoeksmethoden ...................................................................... 6
1.2 Hedendaags: biopsychosociaal model ..................................................................... 6
Impliciete en expliciete gedrag: ................................................................................ 6
1.3 Wat is psychologie?............................................................................................... 7
1.4 Gedrag ................................................................................................................ 8
1.4 Sociale psychologie ............................................................................................... 9
Stanford Prison experiment ......................................................................................... 9
Multilevel analyse .................................................................................................... 10
1.5 Persoonlijkheidspsychologie................................................................................. 10
Interactionisme........................................................................................................ 10
LES 2: deel 2 onderzoeksmethoden en sociale zelf........................................................... 12
2.1 De ontwikkeling van hypothesen: ......................................................................... 13
2.1.2 Primaire bronnen ......................................................................................... 13
2.1.3 Secundaire bronnen ..................................................................................... 13
2.1.4 Operationele variabele .................................................................................. 13
2.1.5 Begripsvaliditeit............................................................................................ 14
2.2 Klassieke conditionering ...................................................................................... 14
2.3 Operante conditionering ..................................................................................... 15
2.4 Zelfbeschrijving .................................................................................................. 16
2.4.1 Interne consistentie ...................................................................................... 16
2.4.2 Sociale wenselijkheidsvertekening .................................................................. 16
2.4.3 Inwilligingstendens ....................................................................................... 16
2.5Gedragsobservatie ............................................................................................... 17
2.5.1 Interbeoordelaars-betrouwbaarheid ............................................................... 17
2.6 Ideeën testen: onderzoeksplannen ....................................................................... 17
2.6.1Correlationeel onderzoek: de relatie tussen variabelen ...................................... 17
2.7 Voor en- nadeel van correlationeel onderzoek ....................................................... 19
2.7.1 Longitudinaal correlationeel onderzoek .......................................................... 19
2.8 Experimenteel onderzoek .................................................................................... 21
Voordelen ........................................................................................................... 21
Nadelen .............................................................................................................. 21
1
, 2.9 At Random toewijzing ......................................................................................... 22
2.9.1 Interne en Externe Validiteit .......................................................................... 22
2.9.2 Meta-Analyse ............................................................................................... 23
2.9.3 Ethiek en waarden ........................................................................................ 23
Les 3: Vervolg sociale zelf - Psychologie ........................................................................... 25
3.1 Zelfregulatie: ...................................................................................................... 25
3.2 Zelfdiscrepantietheorie: ................................................................................. 25
3.3 Zelfbewustzijnstheorie: .................................................................................. 25
3.4 Gedrag veranderen? ...................................................................................... 26
Oorzaken en gevolgen van zelfbewustzijn ........................................................... 26
Oorzaken van zelfbewustzijn: ...................................................................... 26
Gevolgen van zelfbewustzijn: ...................................................................... 27
Wat is zelfconcept? ........................................................................................... 27
Wat is zelfperceptietheorie? .............................................................................. 27
3.5 Strack Onderzoek .......................................................................................... 28
3.6 Schachter en Singer (1962) ............................................................................. 28
3.7 Zelfperceptie van motivatie ............................................................................ 28
Overrechtvaardigingseffect .................................................................................... 28
Studie van Lepper, Greene & Nisbett (1973) ............................................................ 29
Resultaat: ............................................................................................................ 29
Invloed van anderen ................................................................................................. 29
Onderzoek van Klein (1997) ................................................................................... 29
Vergelijkingscriteria .............................................................................................. 29
Structuur ......................................................................................................... 30
3.8 Zelfwaardering .............................................................................................. 30
Voorbeeld:........................................................................................................... 30
De Nood aan Zelfwaardering .......................................................................... 30
Belang ...................................................................................................... 30
Voorbeeld:........................................................................................................... 30
Als je jezelf waardeert, ben je meer geneigd om uitdagingen aan te gaan, zoals het
proberen van een nieuwe hobby of het spreken in het openbaar, omdat je gelooft dat je
2
, het kunt. Bij lage zelfwaardering kunnen mensen terughoudender zijn en minder risico's
durven nemen, uit angst om te falen. ..................................................................... 30
De Self- serving bias .......................................................................................... 31
Zelf- handicapering ........................................................................................... 31
3.9 Zich koesteren aan het succes van anderen ........................................................... 31
Neerwaartse sociale vergelijkingen ..................................................................... 32
Positieve illusies ................................................................................................ 32
Negatieve effecten van positieve illusies ....................................................... 32
Strategische zelfpresentatie ............................................................................... 32
Wat is het schijnwerpereffect? ............................................................................... 33
“Get along” en “Get ahead” ............................................................................... 33
Zelfverificatie.................................................................................................... 33
Individuele verschillen ....................................................................................... 33
Socio-economische verschillen in self- enhancement bias...................................... 34
Les 4: Sociale perceptie ................................................................................................ 34
4. Observatie (eerste indruk) ..................................................................................... 34
4.1 Attributie (van gedrag naar eigenschappen) ........................................................... 37
4.1.2 Attributietheorieën ....................................................................................... 37
Zelfdienende attributie (self-serving bias) ................................................................ 38
4.2 Integratie (van eigenschappen naar totaalbeeld) .................................................... 39
4.3 Confirmatievertekeningen (van impressie naar ‘realiteit’) ........................................ 40
Les 5: Sociale beïnvloeding ........................................................................................... 42
5. Automatische sociale invloed ............................................................................. 42
Imitatie bij pasgeborenen ..................................................................................... 42
5.1 Mirroring: .............................................................................................................. 43
Factoren die mirroring beïnvloeden: ...................................................................... 43
“Mirroring kan aantrekkelijkheid verhogen”.............................................................. 43
5.2 Conformiteit:.......................................................................................................... 44
Conformiteit= Conformiteit is het proces waarbij individuen hun gedrag, gedachten of
attitudes aanpassen om overeen te komen met de normen of verwachtingen van een
groep. ................................................................................................................. 44
Structuur ................................................................................................................ 44
3
,Uitkomst van Conformiteit ..................................................................................... 45
1. Private Conformiteit........................................................................................... 45
2. Publieke Conformiteit ........................................................................................ 45
Wanneer conformeren we aan informationele invloed? ................................................ 45
Wanneer gebeurt dit? .......................................................................................... 45
Waarom conformeert men? .............................................................................. 46
1. Normatieve invloed ........................................................................................... 46
2. Informatieve invloed .......................................................................................... 46
Uitkomst van Conformiteit .............................................................................. 47
1. Private Conformiteit .................................................................................... 47
2. Publieke Conformiteit ................................................................................. 47
Wanneer conformeren we aan informationele invloed? ................................. 47
Wanneer gebeurt dit? ........................................................................................ 47
Meerderheidsinvloed ............................................................................................. 48
Belang groepsgrootte: De.................................................................................. 48
Minderheidsinvloed ............................................................................................... 48
Kenmerken ........................................................................................................ 48
Voorbeeld .......................................................................................................... 48
Stel je eens voor- conditie ..................................................................................... 49
Instemmingstechniek ......................................................................................... 49
Hoe het werkt .................................................................................................... 49
Voorbeeld ......................................................................................................... 49
Deur-Tegen-De-Neus (voorbeeld) ......................................................................... 50
Hoe het werkt? .................................................................................................. 50
Voorbeeld .......................................................................................................... 50
Samenvatting .................................................................................................... 50
Gehoorzaamheid .................................................................................................. 51
Gehoorzaamheid aan Autoriteit ......................................................................... 51
Belangrijke Kenmerken ..................................................................................... 51
Invloed trotseren Soms verzet men zich tegen de bevelen van een autoriteit.
1 rebel volstaat doorgaans om een deelnemer niet te laten gehoorzamen. ...... 52
Waarom en wie helpen we? ........................................................................ 52
Kosten en Baten van Hulpgedrag ......................................................................... 52
4
, Baten van Hulpgedrag ....................................................................................... 52
Kosten van Hulpgedrag ..................................................................................... 52
Altruïsme of Egoïsme ............................................................................................ 54
Het Bystander effect.............................................................................................. 54
Voorbeeld: Kitty Genovese ................................................................................ 54
Altruïstische Persoonlijkheid ................................................................................. 55
Invloed van Ouders en Familie: ......................................................................... 55
Rolmodellen en Sociale Normen: ...................................................................... 55
Les 6: Vervolg van les 5 anderen helpen ......................................................................... 56
De psychologische afstand ........................................................................................ 56
Les 7: attitudes ............................................................................................................ 56
Welke verschillen zijn er in attitudes? ........................................................................ 56
5
,Les 1: introductie en onderzoeksmethoden
Aristoteles- 'De mens is een sociaal dier, hij is niet gemaakt om alleen
te leven. '
1.2 Hedendaags: biopsychosociaal model
Het biopsychosociale model zegt dat ons gedrag, gezondheid en welzijn worden beïnvloed
door drie dingen:
1. Biologisch: Onze genen, hersenen en lichamelijke processen.
2. Psychologisch: Onze gedachten, emoties en gedrag.
3. Sociaal: De invloed van anderen, zoals familie, vrienden en de maatschappij.
Dit model kijkt dus naar hoe deze drie factoren samen zorgen voor wie we zijn en hoe we ons
voelen. Bijvoorbeeld, stress kan komen door een lichamelijke oorzaak (biologisch), negatieve
gedachten (psychologisch) of sociale druk (sociaal).
Impliciete en expliciete gedrag:
- Impliciet gedrag: Onbewust gedrag dat automatisch
gebeurt, zonder dat je erover nadenkt. Voorbeeld: blozen
als je je schaamt.
- Expliciet gedrag: Bewust gedrag dat je met opzet doet.
Voorbeeld: je hand opsteken om een vraag te stellen.
6
,1.3 Wat is psychologie?
Psychologie= Wetenschappelijke studie van menselijk gedrag gaat over het begrijpen van
hoe mensen zich gedragen en welke interne processen (zoals gedachten en emoties) dit
gedrag beïnvloeden.
Dit gebeurt met behulp van methoden uit de exacte wetenschappen, zoals experimenten en
observaties. Omdat menselijk gedrag complex is, is het moeilijk om alles precies te
voorspellen of meten.
Methodologie van onderzoek: Bijvoorbeeld, als we willen
begrijpen hoe werkloosheid invloed heeft op depressie, volgt een
onderzoek vaak deze stappen:
1. Observatie of beschrijving: Eerst kijken we naar wat er
gebeurt, bijvoorbeeld mensen die werkloos zijn en
symptomen van depressie vertonen.
2. Stellen van hypothesen: We bedenken mogelijke
verklaringen, zoals "Werkloosheid leidt tot meer
depressieve gevoelens."
3. Onderzoeksplan: We kiezen de beste manier om het onderzoek uit te voeren,
bijvoorbeeld door te besluiten of we interviews of testen gebruiken om depressie te
meten.
4. Dataverzameling en -verwerking: We verzamelen gegevens, bijvoorbeeld door
enquêtes af te nemen of door psychologische tests.
5. Interpretatie en hypothesen voor verder onderzoek: We kijken naar de resultaten en
bedenken nieuwe vragen of onderzoeken.
7
,1.4 Gedrag
Overt gedrag: Dit is gedrag dat we kunnen zien, zoals iemand die lacht of
huilt.
Covert gedrag: Dit is gedrag dat we niet direct kunnen zien, zoals iemands
gedachten, emoties of meningen.
Individueel gedrag: Het gaat om hoe een persoon zich gedraagt binnen een
sociale context, vaak in kleinere groepen, zoals een gezin of vrienden.
Algemeen en specifiek gedrag:
Algemeen gedrag verwijst naar patronen die we bij veel mensen zien, zoals hoe
mensen zich in bepaalde situaties gedragen.
Specifiek gedrag is uniek voor een persoon of situatie. Gedrag kan dus soms volgens
wetmatigheden plaatsvinden, maar ook variatie tonen, omdat elke persoon en
situatie anders is.
Gedrag wordt bepaald door:
- Cognitieve (denkprocessen)
- Affectieve (emoties)
- Motivationele processen (drijfveren)
Gedrag wordt beïnvloed door drie belangrijke processen:
1. Cognitieve processen (denkprocessen): Dit zijn de gedachten en overtuigingen die
we hebben. Ze bepalen hoe we situaties begrijpen, beslissingen maken en reageren
op onze omgeving. Bijvoorbeeld, als je denkt dat iemand onvriendelijk is, kan dit je
gedrag beïnvloeden door afstand te nemen van die persoon.
2. Affectieve processen (emoties): Emoties spelen een grote rol in gedrag. Hoe we
ons voelen (blij, boos, verdrietig, enz.) kan onze acties sturen. Bijvoorbeeld, als je je
gelukkig voelt, ben je waarschijnlijk socialer en vriendelijker, terwijl je je terugtrekt als
je verdrietig bent.
3. Motivationele processen (drijfveren): Dit zijn de redenen waarom we iets doen.
Motivatie komt voort uit behoeften, verlangens of doelen. Bijvoorbeeld, als je honger
hebt, zal de motivatie om te eten je gedrag sturen.
Kort Samengevat: Cognitief bepaalt hoe we denken, affectief beïnvloedt hoe we ons voelen,
en motivationeel stuurt wat we willen bereiken, en samen zorgen deze processen voor ons
gedrag.
8
, 1.4 Sociale psychologie
De definitie van sociale psychologie benadrukt dat ons gedrag, gevoelens en gedachten. sterk
wordt beïnvloed door de mensen om ons heen. Het gaat
erom hoe we denken, voelen en handelen in interactie met
anderen.
Met andere woorden: hoewel we als individu uniek zijn,
wordt ons gedrag vaak bepaald door de sociale omgeving,
zoals vrienden, familie, cultuur of de maatschappij waarin we
leven. We reageren bijvoorbeeld anders als we in een groep
zijn dan wanneer we alleen zijn, en onze gedachten en
gevoelens worden beïnvloed door wat anderen doen of
verwachten. Sociale psychologie onderzoekt deze invloeden.
Sociaalpsychologen bestuderen hoe mensen hun attitudes vormen
over producten, zoals voetbalschoenen van Adidas of Martini, die
gepromoot worden door beroemdheden zoals Lionel Messi of George
Clooney. Deze beroemdheden beïnvloeden de mening van mensen,
omdat ze als rolmodellen worden gezien. Het onderzoekt dus hoe
sociale invloeden onze voorkeuren en keuzes beïnvloeden.
Stanford Prison experiment
Het Stanford Prison Experiment was een psychologisch
experiment uit 1971, geleid door Philip Zimbardo.
Studenten werden willekeurig ingedeeld als bewakers
of gevangenen in een nagebouwde gevangenis.
Het experiment liet zien hoe snel mensen zich
aanpassen aan macht en rollen: de bewakers werden
steeds strenger en de gevangenen vertoonden tekenen
van stress en angst. Het experiment werd na slechts zes
dagen stopgezet, terwijl het oorspronkelijk twee weken
zou duren, omdat de situatie te extreem werd. Het
toonde aan hoe sociale rollen ons gedrag sterk kunnen beïnvloeden.
9
Academiejaar: 2025-2026
Universiteit Antwerpen
Samenvatting & Inzichten – Psychologie
Docent: Ann DeSmedt
Bachelor 1
© 2025 Helina Haile. Alle rechten voorbehouden.
,Inhoudsopgave
Les 1: introductie en onderzoeksmethoden ...................................................................... 6
1.2 Hedendaags: biopsychosociaal model ..................................................................... 6
Impliciete en expliciete gedrag: ................................................................................ 6
1.3 Wat is psychologie?............................................................................................... 7
1.4 Gedrag ................................................................................................................ 8
1.4 Sociale psychologie ............................................................................................... 9
Stanford Prison experiment ......................................................................................... 9
Multilevel analyse .................................................................................................... 10
1.5 Persoonlijkheidspsychologie................................................................................. 10
Interactionisme........................................................................................................ 10
LES 2: deel 2 onderzoeksmethoden en sociale zelf........................................................... 12
2.1 De ontwikkeling van hypothesen: ......................................................................... 13
2.1.2 Primaire bronnen ......................................................................................... 13
2.1.3 Secundaire bronnen ..................................................................................... 13
2.1.4 Operationele variabele .................................................................................. 13
2.1.5 Begripsvaliditeit............................................................................................ 14
2.2 Klassieke conditionering ...................................................................................... 14
2.3 Operante conditionering ..................................................................................... 15
2.4 Zelfbeschrijving .................................................................................................. 16
2.4.1 Interne consistentie ...................................................................................... 16
2.4.2 Sociale wenselijkheidsvertekening .................................................................. 16
2.4.3 Inwilligingstendens ....................................................................................... 16
2.5Gedragsobservatie ............................................................................................... 17
2.5.1 Interbeoordelaars-betrouwbaarheid ............................................................... 17
2.6 Ideeën testen: onderzoeksplannen ....................................................................... 17
2.6.1Correlationeel onderzoek: de relatie tussen variabelen ...................................... 17
2.7 Voor en- nadeel van correlationeel onderzoek ....................................................... 19
2.7.1 Longitudinaal correlationeel onderzoek .......................................................... 19
2.8 Experimenteel onderzoek .................................................................................... 21
Voordelen ........................................................................................................... 21
Nadelen .............................................................................................................. 21
1
, 2.9 At Random toewijzing ......................................................................................... 22
2.9.1 Interne en Externe Validiteit .......................................................................... 22
2.9.2 Meta-Analyse ............................................................................................... 23
2.9.3 Ethiek en waarden ........................................................................................ 23
Les 3: Vervolg sociale zelf - Psychologie ........................................................................... 25
3.1 Zelfregulatie: ...................................................................................................... 25
3.2 Zelfdiscrepantietheorie: ................................................................................. 25
3.3 Zelfbewustzijnstheorie: .................................................................................. 25
3.4 Gedrag veranderen? ...................................................................................... 26
Oorzaken en gevolgen van zelfbewustzijn ........................................................... 26
Oorzaken van zelfbewustzijn: ...................................................................... 26
Gevolgen van zelfbewustzijn: ...................................................................... 27
Wat is zelfconcept? ........................................................................................... 27
Wat is zelfperceptietheorie? .............................................................................. 27
3.5 Strack Onderzoek .......................................................................................... 28
3.6 Schachter en Singer (1962) ............................................................................. 28
3.7 Zelfperceptie van motivatie ............................................................................ 28
Overrechtvaardigingseffect .................................................................................... 28
Studie van Lepper, Greene & Nisbett (1973) ............................................................ 29
Resultaat: ............................................................................................................ 29
Invloed van anderen ................................................................................................. 29
Onderzoek van Klein (1997) ................................................................................... 29
Vergelijkingscriteria .............................................................................................. 29
Structuur ......................................................................................................... 30
3.8 Zelfwaardering .............................................................................................. 30
Voorbeeld:........................................................................................................... 30
De Nood aan Zelfwaardering .......................................................................... 30
Belang ...................................................................................................... 30
Voorbeeld:........................................................................................................... 30
Als je jezelf waardeert, ben je meer geneigd om uitdagingen aan te gaan, zoals het
proberen van een nieuwe hobby of het spreken in het openbaar, omdat je gelooft dat je
2
, het kunt. Bij lage zelfwaardering kunnen mensen terughoudender zijn en minder risico's
durven nemen, uit angst om te falen. ..................................................................... 30
De Self- serving bias .......................................................................................... 31
Zelf- handicapering ........................................................................................... 31
3.9 Zich koesteren aan het succes van anderen ........................................................... 31
Neerwaartse sociale vergelijkingen ..................................................................... 32
Positieve illusies ................................................................................................ 32
Negatieve effecten van positieve illusies ....................................................... 32
Strategische zelfpresentatie ............................................................................... 32
Wat is het schijnwerpereffect? ............................................................................... 33
“Get along” en “Get ahead” ............................................................................... 33
Zelfverificatie.................................................................................................... 33
Individuele verschillen ....................................................................................... 33
Socio-economische verschillen in self- enhancement bias...................................... 34
Les 4: Sociale perceptie ................................................................................................ 34
4. Observatie (eerste indruk) ..................................................................................... 34
4.1 Attributie (van gedrag naar eigenschappen) ........................................................... 37
4.1.2 Attributietheorieën ....................................................................................... 37
Zelfdienende attributie (self-serving bias) ................................................................ 38
4.2 Integratie (van eigenschappen naar totaalbeeld) .................................................... 39
4.3 Confirmatievertekeningen (van impressie naar ‘realiteit’) ........................................ 40
Les 5: Sociale beïnvloeding ........................................................................................... 42
5. Automatische sociale invloed ............................................................................. 42
Imitatie bij pasgeborenen ..................................................................................... 42
5.1 Mirroring: .............................................................................................................. 43
Factoren die mirroring beïnvloeden: ...................................................................... 43
“Mirroring kan aantrekkelijkheid verhogen”.............................................................. 43
5.2 Conformiteit:.......................................................................................................... 44
Conformiteit= Conformiteit is het proces waarbij individuen hun gedrag, gedachten of
attitudes aanpassen om overeen te komen met de normen of verwachtingen van een
groep. ................................................................................................................. 44
Structuur ................................................................................................................ 44
3
,Uitkomst van Conformiteit ..................................................................................... 45
1. Private Conformiteit........................................................................................... 45
2. Publieke Conformiteit ........................................................................................ 45
Wanneer conformeren we aan informationele invloed? ................................................ 45
Wanneer gebeurt dit? .......................................................................................... 45
Waarom conformeert men? .............................................................................. 46
1. Normatieve invloed ........................................................................................... 46
2. Informatieve invloed .......................................................................................... 46
Uitkomst van Conformiteit .............................................................................. 47
1. Private Conformiteit .................................................................................... 47
2. Publieke Conformiteit ................................................................................. 47
Wanneer conformeren we aan informationele invloed? ................................. 47
Wanneer gebeurt dit? ........................................................................................ 47
Meerderheidsinvloed ............................................................................................. 48
Belang groepsgrootte: De.................................................................................. 48
Minderheidsinvloed ............................................................................................... 48
Kenmerken ........................................................................................................ 48
Voorbeeld .......................................................................................................... 48
Stel je eens voor- conditie ..................................................................................... 49
Instemmingstechniek ......................................................................................... 49
Hoe het werkt .................................................................................................... 49
Voorbeeld ......................................................................................................... 49
Deur-Tegen-De-Neus (voorbeeld) ......................................................................... 50
Hoe het werkt? .................................................................................................. 50
Voorbeeld .......................................................................................................... 50
Samenvatting .................................................................................................... 50
Gehoorzaamheid .................................................................................................. 51
Gehoorzaamheid aan Autoriteit ......................................................................... 51
Belangrijke Kenmerken ..................................................................................... 51
Invloed trotseren Soms verzet men zich tegen de bevelen van een autoriteit.
1 rebel volstaat doorgaans om een deelnemer niet te laten gehoorzamen. ...... 52
Waarom en wie helpen we? ........................................................................ 52
Kosten en Baten van Hulpgedrag ......................................................................... 52
4
, Baten van Hulpgedrag ....................................................................................... 52
Kosten van Hulpgedrag ..................................................................................... 52
Altruïsme of Egoïsme ............................................................................................ 54
Het Bystander effect.............................................................................................. 54
Voorbeeld: Kitty Genovese ................................................................................ 54
Altruïstische Persoonlijkheid ................................................................................. 55
Invloed van Ouders en Familie: ......................................................................... 55
Rolmodellen en Sociale Normen: ...................................................................... 55
Les 6: Vervolg van les 5 anderen helpen ......................................................................... 56
De psychologische afstand ........................................................................................ 56
Les 7: attitudes ............................................................................................................ 56
Welke verschillen zijn er in attitudes? ........................................................................ 56
5
,Les 1: introductie en onderzoeksmethoden
Aristoteles- 'De mens is een sociaal dier, hij is niet gemaakt om alleen
te leven. '
1.2 Hedendaags: biopsychosociaal model
Het biopsychosociale model zegt dat ons gedrag, gezondheid en welzijn worden beïnvloed
door drie dingen:
1. Biologisch: Onze genen, hersenen en lichamelijke processen.
2. Psychologisch: Onze gedachten, emoties en gedrag.
3. Sociaal: De invloed van anderen, zoals familie, vrienden en de maatschappij.
Dit model kijkt dus naar hoe deze drie factoren samen zorgen voor wie we zijn en hoe we ons
voelen. Bijvoorbeeld, stress kan komen door een lichamelijke oorzaak (biologisch), negatieve
gedachten (psychologisch) of sociale druk (sociaal).
Impliciete en expliciete gedrag:
- Impliciet gedrag: Onbewust gedrag dat automatisch
gebeurt, zonder dat je erover nadenkt. Voorbeeld: blozen
als je je schaamt.
- Expliciet gedrag: Bewust gedrag dat je met opzet doet.
Voorbeeld: je hand opsteken om een vraag te stellen.
6
,1.3 Wat is psychologie?
Psychologie= Wetenschappelijke studie van menselijk gedrag gaat over het begrijpen van
hoe mensen zich gedragen en welke interne processen (zoals gedachten en emoties) dit
gedrag beïnvloeden.
Dit gebeurt met behulp van methoden uit de exacte wetenschappen, zoals experimenten en
observaties. Omdat menselijk gedrag complex is, is het moeilijk om alles precies te
voorspellen of meten.
Methodologie van onderzoek: Bijvoorbeeld, als we willen
begrijpen hoe werkloosheid invloed heeft op depressie, volgt een
onderzoek vaak deze stappen:
1. Observatie of beschrijving: Eerst kijken we naar wat er
gebeurt, bijvoorbeeld mensen die werkloos zijn en
symptomen van depressie vertonen.
2. Stellen van hypothesen: We bedenken mogelijke
verklaringen, zoals "Werkloosheid leidt tot meer
depressieve gevoelens."
3. Onderzoeksplan: We kiezen de beste manier om het onderzoek uit te voeren,
bijvoorbeeld door te besluiten of we interviews of testen gebruiken om depressie te
meten.
4. Dataverzameling en -verwerking: We verzamelen gegevens, bijvoorbeeld door
enquêtes af te nemen of door psychologische tests.
5. Interpretatie en hypothesen voor verder onderzoek: We kijken naar de resultaten en
bedenken nieuwe vragen of onderzoeken.
7
,1.4 Gedrag
Overt gedrag: Dit is gedrag dat we kunnen zien, zoals iemand die lacht of
huilt.
Covert gedrag: Dit is gedrag dat we niet direct kunnen zien, zoals iemands
gedachten, emoties of meningen.
Individueel gedrag: Het gaat om hoe een persoon zich gedraagt binnen een
sociale context, vaak in kleinere groepen, zoals een gezin of vrienden.
Algemeen en specifiek gedrag:
Algemeen gedrag verwijst naar patronen die we bij veel mensen zien, zoals hoe
mensen zich in bepaalde situaties gedragen.
Specifiek gedrag is uniek voor een persoon of situatie. Gedrag kan dus soms volgens
wetmatigheden plaatsvinden, maar ook variatie tonen, omdat elke persoon en
situatie anders is.
Gedrag wordt bepaald door:
- Cognitieve (denkprocessen)
- Affectieve (emoties)
- Motivationele processen (drijfveren)
Gedrag wordt beïnvloed door drie belangrijke processen:
1. Cognitieve processen (denkprocessen): Dit zijn de gedachten en overtuigingen die
we hebben. Ze bepalen hoe we situaties begrijpen, beslissingen maken en reageren
op onze omgeving. Bijvoorbeeld, als je denkt dat iemand onvriendelijk is, kan dit je
gedrag beïnvloeden door afstand te nemen van die persoon.
2. Affectieve processen (emoties): Emoties spelen een grote rol in gedrag. Hoe we
ons voelen (blij, boos, verdrietig, enz.) kan onze acties sturen. Bijvoorbeeld, als je je
gelukkig voelt, ben je waarschijnlijk socialer en vriendelijker, terwijl je je terugtrekt als
je verdrietig bent.
3. Motivationele processen (drijfveren): Dit zijn de redenen waarom we iets doen.
Motivatie komt voort uit behoeften, verlangens of doelen. Bijvoorbeeld, als je honger
hebt, zal de motivatie om te eten je gedrag sturen.
Kort Samengevat: Cognitief bepaalt hoe we denken, affectief beïnvloedt hoe we ons voelen,
en motivationeel stuurt wat we willen bereiken, en samen zorgen deze processen voor ons
gedrag.
8
, 1.4 Sociale psychologie
De definitie van sociale psychologie benadrukt dat ons gedrag, gevoelens en gedachten. sterk
wordt beïnvloed door de mensen om ons heen. Het gaat
erom hoe we denken, voelen en handelen in interactie met
anderen.
Met andere woorden: hoewel we als individu uniek zijn,
wordt ons gedrag vaak bepaald door de sociale omgeving,
zoals vrienden, familie, cultuur of de maatschappij waarin we
leven. We reageren bijvoorbeeld anders als we in een groep
zijn dan wanneer we alleen zijn, en onze gedachten en
gevoelens worden beïnvloed door wat anderen doen of
verwachten. Sociale psychologie onderzoekt deze invloeden.
Sociaalpsychologen bestuderen hoe mensen hun attitudes vormen
over producten, zoals voetbalschoenen van Adidas of Martini, die
gepromoot worden door beroemdheden zoals Lionel Messi of George
Clooney. Deze beroemdheden beïnvloeden de mening van mensen,
omdat ze als rolmodellen worden gezien. Het onderzoekt dus hoe
sociale invloeden onze voorkeuren en keuzes beïnvloeden.
Stanford Prison experiment
Het Stanford Prison Experiment was een psychologisch
experiment uit 1971, geleid door Philip Zimbardo.
Studenten werden willekeurig ingedeeld als bewakers
of gevangenen in een nagebouwde gevangenis.
Het experiment liet zien hoe snel mensen zich
aanpassen aan macht en rollen: de bewakers werden
steeds strenger en de gevangenen vertoonden tekenen
van stress en angst. Het experiment werd na slechts zes
dagen stopgezet, terwijl het oorspronkelijk twee weken
zou duren, omdat de situatie te extreem werd. Het
toonde aan hoe sociale rollen ons gedrag sterk kunnen beïnvloeden.
9
