Lecture 1: Filosofie van de wetenschap
(deel 1)
Verdeling van wetenschappelijke disciplines
Kunst = Studeert aspecten van cultuur (geschiedenis, rechten).
Wetenschappen = onderverdeelt in natuurlijke wetenschappen, sociale
wetenschappen en formele wetenschappen: verklaren natuurlijke
verschijnselen.
Beide disciplines gebruiken de wetenschappelijke methode.
Empirisch vs formeel
- Empirische wetenschappen: biologie, psychologie
- Formele wetenschappen: wiskunde, computerwetenschap
Empirische uitspraken: collecteren nieuwe data (feiten). Conclusies worden
gebaseerd op systematische observaties (gebruik maken van zintuigen).
Dit is de meest betrouwbare vorm van onderzoek.
Formele uitspraken: logisch redeneren gebaseerd op bestaande data of
door andere feiten te combineren.
Bronnen van kennis
Wetenschappelijk onacceptabel: kennis gebaseerd op
- Volharding: foute overtuigingen (ik geloof dit omdat ik het altijd heb
geloofd)
- Intuïtie
- Autoriteit
Wetenschappelijk acceptabel (cruciaal): kennis gebaseerd op
- Empirisme: zelf op een systematische manier observeren.
- Rationalisme: logisch redeneren om tot een conclusie te komen
(gebruik van het verstand).
Een korte geschiedenis van wetenschap
Waarom? Om er bewust van te zijn in welke traditie we leven en om te
begrijpen dat we moeten koesteren wat wij hebben.
1600 – 1700 = Eeuw van de wetenschappelijke revolutie
- Ouderwets: ze geloofde in magie, hekserij en dat de aarde het
middelpunt van ons zonnestelsel is.
, - Kennis gebaseerd op autoriteit (vaak Bijbel of Aristoteles)
1700 – nu:
- Modern: de zon staat in het midden van ons zonnestelsel.
- Kennis gebaseerd op wetenschappelijke methode waardoor veel
ontdekkingen werden gedaan.
- John Locke, Isaac Newton
Plato (427-347 BC)
- Gelooft dat mensen aangeboren kennis hebben. Hij wees observaties
af en vond dat kennis vergaard moest worden aan de hand van de
kennis die men al had.
- Kennis opdoen door logisch redeneren; voorstander van
rationalisme, geen empirisme
- Logica en geometrie
Aristoteles (384 – 322 BC) -> leerling van Plato
- Kennis komt voort uit eigen ideeën, maar ook uit observaties.
- Legt natuurlijke fenomenen uit
- Sterk rationalisme, maar een beetje empirisme is toegestaan
Twee vormen van redeneren:
Deductie = conclusies trekken op basis van algemene waarheden
(premissen), dit leidt tot nieuwe kennis. Dit is met 100% zekerheid.
Inductie = conclusies trekken op basis van observaties. Dit is onzekerder,
want generalisatie kan fout zijn.
Hellenisme
- Alexander de Grote veroverde verschillende gebieden in Azië en
Egypte.
- Hellenisme = het spreiden van de Griekse cultuur over deze
gebieden.
- Alexander stichtte Alexandrië -> deze stad was het knooppunt voor
politiek, cultuur, wetenschap en handel.
De Gouden Eeuw van Alexander
- Een nieuw centrum van de wetenschap.
- Focus op astronomie en aardrijkskunde
- Observaties waren belangrijk; geen focus op uitleg (theorie).
- Sterk empirisme; weinig rationalisme.
,Ptolemaeus: Zon en planeten draaien om de aarde in perfecte cirkels ->
observaties van de planeten kwamen niet overeen met dit model -> epi
cirkels.
De Islamitische Gouden Eeuw
- Verspreiden en uitbreiden van kennis van Athene en Alexander over
de mediterranen. Dit leidde tot nieuwe bevindingen.
- 0 was een nieuw getal -> Khwarizmi -> Algebra ontstond.
Middeleeuwen
- Vroege middeleeuwen: kennis gebaseerd op de bijbel
- Late middeleeuwen: herontdekking van Aristoteles
- Thomas Aquinas probeerde de ideeën van Aristoteles en de Bijbel
samen te voegen.
Wetenschappelijke revolutie
Rond 1600 kwamen er veranderingen in de wetenschap:
- Herwaardering van natuurlijke filosofie (Athene) -> vooral
theoretisch
- Observatie wordt belangrijk (Alexander)
- Wiskunde werd toegepast om de werkelijkheid beter te begrijpen
(algebra)
- Microscopen, telescopen zorgen voor betere observaties en
boekdrukkunst voor een makkelijkere verspreiding van kennis ->
oorzaak van de wetenschappelijke revolutie.
Nicolaus Copernicus -> heliocentrisch zonnestelsel
Johannes Kepler droeg hieraan bij-> De planeten draaien in ellipsen
rond de zon.
Galileo Galilei
- Systematische manipulatie en nauwkeurige observatie
- Paste wiskunde toe om de werkelijkheid te begrijpen
- Objecten van verschillende massa’ s vallen even snel; ideeën van
Aristoteles werden ontkracht.
Eind van de revolutie -> Newton publiceerde Principa
- Gebaseerd op accurate observaties en eerdere inzichten van
Copernicus, Kepler, Galilei.
- Beschrijft een formele theorie waar alle observaties in passen. Liet
op een wiskundige wijze zien hoe zwaartekracht en beweging in zijn
werk gaat.
, - Newton kreeg geen kritiek -> einde van de wetenschappelijke
revolutie.
Albert Einstein -> relativiteitstheorie -> nobelprijs
Moderne wetenschap
Wisselwerking tussen rationalisme en empirisme. Onderzoekers gebruiken
de theorie-data cyclus. Theorieën worden getest door observaties en data.
Een goede theorie wordt bevestigd door data en is falsifieerbaar (te
weerleggen). Hierdoor blijven de sterke theorieën over en de zwakke
verdwijnen -> zelfcorrigerend.
Bijdragen aan wetenschap
1. Een onderwerp kiezen
2. Relevante literatuur bestuderen
3. Een onderzoeksvraag formuleren
4. Een bijpassende methode bedenken
5. Onderzoek uitvoeren
6. De data analyseren
7. De bevindingen presenteren of publiceren
Presenteren bij een conferentie: leren van andere collega’ s en nieuwe
samenwerkingen kunnen gestart worden.
Publiceren in een boek, onderzoeksrapport of een recensieartikel ->
komen tevoorschijn in peer reviewed journals -> de enige artikelen die
geaccepteerd worden als wetenschappelijke bron; experts beoordelen de
artikelen voordat ze gepubliceerd worden -> zorgt voor een minimale
standaard.
Samenvatting lecture 1
Wetenschap accepteert geen informatie op basis van volharding,
intuïtie of autoriteit.
Eerdere tradities benadrukken rationalisme (Athene) of empirisme
(Alexander).
Moderne wetenschap (sinds de wetenschappelijke revolutie):
wisselwerking tussen rationalisme en empirisme: theorie wordt
getest door data en observaties.
Wetenschappers rapporteren hun werk bij conferenties of publiceren
hun werk in peer reviewed journals -> alleen deze reporten tellen als
officiële wetenschappelijke bron.
(deel 1)
Verdeling van wetenschappelijke disciplines
Kunst = Studeert aspecten van cultuur (geschiedenis, rechten).
Wetenschappen = onderverdeelt in natuurlijke wetenschappen, sociale
wetenschappen en formele wetenschappen: verklaren natuurlijke
verschijnselen.
Beide disciplines gebruiken de wetenschappelijke methode.
Empirisch vs formeel
- Empirische wetenschappen: biologie, psychologie
- Formele wetenschappen: wiskunde, computerwetenschap
Empirische uitspraken: collecteren nieuwe data (feiten). Conclusies worden
gebaseerd op systematische observaties (gebruik maken van zintuigen).
Dit is de meest betrouwbare vorm van onderzoek.
Formele uitspraken: logisch redeneren gebaseerd op bestaande data of
door andere feiten te combineren.
Bronnen van kennis
Wetenschappelijk onacceptabel: kennis gebaseerd op
- Volharding: foute overtuigingen (ik geloof dit omdat ik het altijd heb
geloofd)
- Intuïtie
- Autoriteit
Wetenschappelijk acceptabel (cruciaal): kennis gebaseerd op
- Empirisme: zelf op een systematische manier observeren.
- Rationalisme: logisch redeneren om tot een conclusie te komen
(gebruik van het verstand).
Een korte geschiedenis van wetenschap
Waarom? Om er bewust van te zijn in welke traditie we leven en om te
begrijpen dat we moeten koesteren wat wij hebben.
1600 – 1700 = Eeuw van de wetenschappelijke revolutie
- Ouderwets: ze geloofde in magie, hekserij en dat de aarde het
middelpunt van ons zonnestelsel is.
, - Kennis gebaseerd op autoriteit (vaak Bijbel of Aristoteles)
1700 – nu:
- Modern: de zon staat in het midden van ons zonnestelsel.
- Kennis gebaseerd op wetenschappelijke methode waardoor veel
ontdekkingen werden gedaan.
- John Locke, Isaac Newton
Plato (427-347 BC)
- Gelooft dat mensen aangeboren kennis hebben. Hij wees observaties
af en vond dat kennis vergaard moest worden aan de hand van de
kennis die men al had.
- Kennis opdoen door logisch redeneren; voorstander van
rationalisme, geen empirisme
- Logica en geometrie
Aristoteles (384 – 322 BC) -> leerling van Plato
- Kennis komt voort uit eigen ideeën, maar ook uit observaties.
- Legt natuurlijke fenomenen uit
- Sterk rationalisme, maar een beetje empirisme is toegestaan
Twee vormen van redeneren:
Deductie = conclusies trekken op basis van algemene waarheden
(premissen), dit leidt tot nieuwe kennis. Dit is met 100% zekerheid.
Inductie = conclusies trekken op basis van observaties. Dit is onzekerder,
want generalisatie kan fout zijn.
Hellenisme
- Alexander de Grote veroverde verschillende gebieden in Azië en
Egypte.
- Hellenisme = het spreiden van de Griekse cultuur over deze
gebieden.
- Alexander stichtte Alexandrië -> deze stad was het knooppunt voor
politiek, cultuur, wetenschap en handel.
De Gouden Eeuw van Alexander
- Een nieuw centrum van de wetenschap.
- Focus op astronomie en aardrijkskunde
- Observaties waren belangrijk; geen focus op uitleg (theorie).
- Sterk empirisme; weinig rationalisme.
,Ptolemaeus: Zon en planeten draaien om de aarde in perfecte cirkels ->
observaties van de planeten kwamen niet overeen met dit model -> epi
cirkels.
De Islamitische Gouden Eeuw
- Verspreiden en uitbreiden van kennis van Athene en Alexander over
de mediterranen. Dit leidde tot nieuwe bevindingen.
- 0 was een nieuw getal -> Khwarizmi -> Algebra ontstond.
Middeleeuwen
- Vroege middeleeuwen: kennis gebaseerd op de bijbel
- Late middeleeuwen: herontdekking van Aristoteles
- Thomas Aquinas probeerde de ideeën van Aristoteles en de Bijbel
samen te voegen.
Wetenschappelijke revolutie
Rond 1600 kwamen er veranderingen in de wetenschap:
- Herwaardering van natuurlijke filosofie (Athene) -> vooral
theoretisch
- Observatie wordt belangrijk (Alexander)
- Wiskunde werd toegepast om de werkelijkheid beter te begrijpen
(algebra)
- Microscopen, telescopen zorgen voor betere observaties en
boekdrukkunst voor een makkelijkere verspreiding van kennis ->
oorzaak van de wetenschappelijke revolutie.
Nicolaus Copernicus -> heliocentrisch zonnestelsel
Johannes Kepler droeg hieraan bij-> De planeten draaien in ellipsen
rond de zon.
Galileo Galilei
- Systematische manipulatie en nauwkeurige observatie
- Paste wiskunde toe om de werkelijkheid te begrijpen
- Objecten van verschillende massa’ s vallen even snel; ideeën van
Aristoteles werden ontkracht.
Eind van de revolutie -> Newton publiceerde Principa
- Gebaseerd op accurate observaties en eerdere inzichten van
Copernicus, Kepler, Galilei.
- Beschrijft een formele theorie waar alle observaties in passen. Liet
op een wiskundige wijze zien hoe zwaartekracht en beweging in zijn
werk gaat.
, - Newton kreeg geen kritiek -> einde van de wetenschappelijke
revolutie.
Albert Einstein -> relativiteitstheorie -> nobelprijs
Moderne wetenschap
Wisselwerking tussen rationalisme en empirisme. Onderzoekers gebruiken
de theorie-data cyclus. Theorieën worden getest door observaties en data.
Een goede theorie wordt bevestigd door data en is falsifieerbaar (te
weerleggen). Hierdoor blijven de sterke theorieën over en de zwakke
verdwijnen -> zelfcorrigerend.
Bijdragen aan wetenschap
1. Een onderwerp kiezen
2. Relevante literatuur bestuderen
3. Een onderzoeksvraag formuleren
4. Een bijpassende methode bedenken
5. Onderzoek uitvoeren
6. De data analyseren
7. De bevindingen presenteren of publiceren
Presenteren bij een conferentie: leren van andere collega’ s en nieuwe
samenwerkingen kunnen gestart worden.
Publiceren in een boek, onderzoeksrapport of een recensieartikel ->
komen tevoorschijn in peer reviewed journals -> de enige artikelen die
geaccepteerd worden als wetenschappelijke bron; experts beoordelen de
artikelen voordat ze gepubliceerd worden -> zorgt voor een minimale
standaard.
Samenvatting lecture 1
Wetenschap accepteert geen informatie op basis van volharding,
intuïtie of autoriteit.
Eerdere tradities benadrukken rationalisme (Athene) of empirisme
(Alexander).
Moderne wetenschap (sinds de wetenschappelijke revolutie):
wisselwerking tussen rationalisme en empirisme: theorie wordt
getest door data en observaties.
Wetenschappers rapporteren hun werk bij conferenties of publiceren
hun werk in peer reviewed journals -> alleen deze reporten tellen als
officiële wetenschappelijke bron.
