Grondwettelijk recht S, samenvatting:
DEEL 1: algemene inleiding
Hoofdstuk 1: basisbegrippen en centrale thema’s
1.1. Functies van de grondwet
= 2 functies, Locke en Montesquie belangrijkste constitutionele auteurs
- Eerste: democratische organisatie overheidsmacht (positieve functie)
o Rechtsmacht juridisch legitimeren door staatsapparaat te maken en bevoegdheden geven
o De primaire rechtsbron binnen rechtssysteem, bv: staat in hoe wetten gemaakt worden, zorgt
voor juridische legitimatie van macht
o Politieke gemeenschap rechtsgemeenschap maken
o Organiseren van overheidsmacht op democratische wijze (instemming der geregeerden) =
volkssoevereiniteit + procedures opzetten
- Tweede: beperken van de overheidsmacht (negatieve functie)
= Beschermen burger tegen willekeur van (tirannieke) overheid
o Door enerzijds horizontale en verticale machtenscheiding
Horizontaal:
= taken en functies overheid opdelen tussen 3 machten (trias politica, Montesquie = WM,
UM, RM) deze 3 functies verschillende machten geven, geen centralisatie macht in 1
macht (=absolute machtenscheiding) + machten controleren elkaar (=checks and balances 1)
Vb: grondwettelijkheidscontrole door GWhof
Andere functies: arbeidsspecialisatie (rechter speciaal opgeleid), en onafhankelijkheid
waarborgen
Verticaal:
= opdelen in een gelaagde rechtsorde = constitutioneel pluralisme, houdt in dat als ene
overheid geen standhoudt de andere nog altijd kan coördineren, (VN = hoogste naar
gemeenten = laagste) met principes als decentralisatie (=overheid geeft taken aan
ondergeschikte overheden) en federalisme (=spreiding bevoegdheden tussen autonome
rechtsordes)
!!! subsidiariteitsbeginsel wat op een lager niveau behandeld kan worden met niet naar
hoger niveau verschuiven, om zo persoonlijke impact te vergroten = democratisch reden
o Anderzijds verankeren van fundamentele rechten en vrijheden
= historische evolutie van verschillende documenten van fundamentele rechten, de
Amerikaans GW van 1787 ontbreekt wel, in deze GW waren geen grondrechten opgenomen
omdat men ze als VANZELFSPREKEND hielden (citaat Jefferson), zijn wel later
toegevoegd in de 10 amendementen o.a. 1st amendement = freedom of
speech, toegevoegd om macht federale staat in te perken
+++ In Belgische GW titel 2: Belgen en hun rechten + EVRM/UVRM
Opm: klassieke grondrechten maar ook sociaaleconomische GR verplichten
OH iets te doen, bv: inrichten van kosteloos onderwijs
!!! spanning twee functies, want tweede functie zal die organisatie overheidsmacht inperken
Conclusie: GW vormt een maatschappelijk contract, contract vrije burgers, vrijheid af te staan aan
overheid (krijgen WM en geweldsmonopolie, staat moet onze individuele vrijheid respecteren en en
macht niet misbruiken) omdat natuurstaat kan zorgen voor anarchie (contractdenkers, o.a. Hobbes &
Locke) om de natuurstaat te beëindigen
!!! GW hebben is niet direct democratie zijn, Nazi-Duitsland = façade GW
overigens nog andere functies: natie- en staatsvorming en de programmatorische
functie(=doelstellingen nastreven
1
Term van James Madison (federalist) door inspiratie van Montesquie
1
,1.2. Grondwet in materiële en formele zin
- GW materiële zin: geheel van fundamentele regels over organisatie en beperking van
overheidsgezag
- GW formele zin: verwijst naar specifieke tekst die we de grondwet noemen en die bijzonder
gezag heeft
o GW kan slechts op bijzondere wijze worden gewijzigd
o GW hiërarchisch hoogste rechtsregel binnen rechtssysteem
!!! 2 vormen GW vallen niet altijd samen, niet alle fundamentele regels hebben plaats in een formele
GW (soms in andere geschreven bronnen, of ook gewoonteregels)
Vb: VK, heeft materiële GW maar geen formele geschreven GW
1.3. Belangrijke classificaties
A. Democratievormen
- Directe democratie
= volk kiest direct, maakt zelf wetten en nemen rechtstreeks deel aan politieke besluitvorming
Vb: volksvergaderingen Oude Griekenland, town meetings VS, nationale referenda
- Representatieve/indirecte democratie
= volk kiest vertegenwoordigers, zij vertegenwoordigen het volk, is praktisch veel meer mogelijk
!!! bestuur in handen kleine groep, betrokkenheid burger dreigt te verdwijnen
- Participatieve democratie
= aanvullen van de representatieve democratie met volksraadpleging/referenda/petitierecht
- Deliberatieve democratie
= echte democratie vloeit voort uit gesprekken, deliberaties, burger samenbrengen die nadat
geïnformeerd te zijn keuzes mogen maken (Bv: G1000), kwaliteit conversatie belangrijker dan
stemmen
- Pacificatiedemocratie vs meerderheidsdemocratie
Info: grond van democratie=meerderheid beslist dus >50%, elke stem dus gelijk, probleem met
2/3 meerderheid want daar weegt een ‘tegen’ stem zwaarder door, geen gelijke stemmen dus
meerderheidsdemocratie is de helft verkrijgen
consensu-/pacificatiedemocratie vormt de tegenhanger, in een maatschappij met grote
breuklijnen, met doel om te vermijden dat bepaalde groepen permanent worden geminoriseerd,
minderheid tegen meerderheid beschermen
B. Regeringsvormen
Parlementair systeem Presidentieel systeem
Regering samengesteld uit of minstens President afzonderlijk verkozen, geen deel van
verantwoording verschuldigd aan meerderheid parlement, en geen verantwoording
in parlement verschuldigd
Minister verantwoording aan parlement Minister verantwoording aan president
Staatshoofd is ceremonieel, is onschendbaar en Staatshoofd is president
onverantwoordelijk, echte leider is 1e minister
Samenhang UM en WM, afhankelijk van elkaar, Striktere scheiding UM en WM, afzonderlijk
regering gevormd uit parlement + samenwerken verkozen, wel sommige checks and balances,
= geen strakke scheiding president kan veto stellen tegen
wetsvoorstellen
!!! bestaan ook hybride regimes (semi-presidentieel), zoals Frankrijk, heeft president en 1 e minister,
kunnen van andere politieke kleur zijn (cohabitation)
2
,C. Staatsvormen
= basis van onderscheid is soevereiniteit (interne soevereiniteit=binnenlands niveau hoogste
gezag, externe soevereiniteit is staat niet afhankelijk is) + de bevoegdheid van de
bevoegdheid=kompetenz-kompetenz (=soevereiniteit houdt in dat men kiezen wie waar
bevoegd)
Bv: België is federatie, deelstaten zelfde niveau als federale staat MAAR bevoegdheidsverdeling
ligt bij federatie dus zij hebben wel de ultieme macht (=kompetenz-kompetenz)
- Eenheidsstaat
=soevereiniteit bij centrale niveau
o Gecentraliseerde: alle overheidsfuncties uitgeoefend door instellingen of organen die
behoren tot een en hetzelfde bestuur
!!! kan wel deconcentratie zijn = overdragen taken van centraal bestuur naar lagere
instanties (GEEN eigen rechtspersoonlijk en staan onder toezicht centrale niveau)
o Gedecentraliseerde: hebben ondergeschikte besturen die GEEN onderdeel vormen met
centrale OH, eigen rechtspersoonlijkheid en minder sterk administratief toezicht, enkel
nagaan of lager bestuur de HDN niet schaadt
territoriale decentralisatie: aantal algemeen omschreven bevoegdheden toegekend aan
overheden bevoegd voor bepaald grondgebied, zoals gemeenten
functionele decentralisatie: centrale niveau kent specifieke bevoegdheden toe aan
overheidsdiensten die in een bepaald domein over expertise beschikken
- Federalisme
= tegenhanger unitaire staat, uitgangspunt is het toekennen van autonome bevoegdheden aan
deelgebieden
o Federale staat
= centrale federale niveau + deelstaten, zijn autonoom, kunnen wetten maken en geen
toezicht van federale niveau, autonoom maar NIET soeverein, kompetenz-kompetenz bij
centrale niveau, Vb: Canada, Duitsland, VS
o Confederatie
= is geen staat, is een internationaal samenwerkingsverband tussen onafhankelijke staten,
basis is geen GW maar een verdrag, de kompetenz-kompetenz berust bij de verdragsstaten +
secessie mogelijk (staat beslist om geen deel uit te maken van confederatie) Vb: EU
o Federatie of unie van staten
= tussenvorm die kenmerken van bovenstaanden samenvoegt, moeilijk vaststellen welk
niveau over ultieme beslissingsmogelijkheid gaat, soevereiniteit eerder gedeeld tussen
lidstaten
Spanningen in federale structuren:
- Democratische principe vs federale principe
DP: beslissingen bij gewone meerderheid, iedere burger gelijk, elke stem even zwaar
FP: rechten kleinere deelgebieden beschermen tegen overmacht van grotere staten, oplossen
vaak met bicameralisme, 1e kamer vertegenwoordigt bevolking (proportioneel samengesteld, en
2e kamer=senaat is 1 stem per staat (gelijkheid van staten)
- Centripetaal vs centrifugaal federalisme
= Centripetaal (veelheid naar eenheid, willen samenkomen) vs centrifugaal (eenheid naar
veelheid, willen meer autonomie aan deelstaat)
- Symmetrisch vs assymetrisch federalisme
= Symmetrisch (elke deelstaat heeft gelijke mate van autonomie) vs asymmetrisch (sommige
deelstaten meer bevoegdheden dan anderen)
- Duaal vs coöperatief federalisme
3
, = Duaal (exclusieve bevoegdheden, 1 bevoegdheid EXCLUSIEF voor 1 bevoegdheid),
concurrerende bevoegdheden (verschillende niveaus bevoegd voor zelfde bevoegdheid
1.4. Centrale thema’s publiekrecht
- Verankering grondwet
= adhv 2/3 democratie, geen gewone meerderheid + gemaakt door mensen waarmee we geen
band meer hebben (200j geleden) vraag luidt of het democratisch is, is constitutionalisme wel
democratisch, vaak zegt men NEE
Counter majoritarian difficulty: in democratie beslissen bij gewone meerderheid (=elke stem
gelijk) een GW in ons land pas bij 2/3 meerderheid, dus kunnen we deze tekst niet op
democratische wijze wijzigen, want stem tegen meer waard dan stem voor
Aanpak probleem:
= het simpel toegeven dat het ondemocratisch is of de democratie verfijnen, om
meerderheidsbesluit mogelijk te maken heb je bepaalde spelregels nodig om democratisch
proces überhaupt mogelijk te maken
Collectieve vs individuele vrijheid:
o Collectieve vrijheid: van volk om zichzelf te besturen (volkssoevereiiteit)
!!! veronderstelt individuele vrijheid, want elke burger gelijk recht op inspraak geven, niet
vooraf onderworpen aan publiek gezag
o Individuele vrijheid: van elke burger om vorm te geven aan eigen leven zonder externe
inmenging of dwang
!!! veronderstelt dat burger individueel kan oordelen over specifieke zaken heen, voor het
algemene belang
CONCLUSIE: beeld van Odysseus (voorkant boek), GW moet maatschappij vastbinden om zo de
maatschappij te weerhouden van haar eigen fundamenten onderuit te halen, samenleving
beschermt zich door GW tegen zichzelf
- Rechterlijke controle op wetgevende en uitvoerende macht
= Is bevoegd om te kijken of parlement en regering regels grondwet respecteren, rechter
controleert bestuur en wetgeving (denk aan HDN)
blijft moeilijke kwestie door democratiebeginsel, rechter niet verkozen, dus niet democratisch
dat ze die zou controleren/kunnen vernietigen, is dus geen absolute scheiding der machten maar
een relatieve met checks and balances
Arrest 1: Marbury vs Madison, hooggerechtshof zelf nagaan of ze bevoegd is, men redeneneert
dat (1) GW hoogste norm is, (2) wet strijdig met GW vernietigbaar is, (3) rechter mag wet toetsen
aan GW en die dan nietig verklaren, foute redenering want zitten nergens argumenten in dat dit
rol van rechter is
Arrest 2: Roe vs Wade, hooggerechtshof oordeelde dat verbod abortus in strijd was met
amendement of Privacy, Dobbs vs Jackson Women’s Health Organization draaide dit terug in 2022
Arrest 3: omgekeerde Roe vs Wade, Pools GWH werd een liberale abortuswetgeving
teruggedraaid
Discussiepunt: hoe ver mag rechterlijke controle gaan
Pro rechterlijke controle op wetgever:
o Onafhankelijkheid, specialisatie en expertise
= rechters onafhankelijkheid van volk en van politiek
o Bescherming minderheid tegen de tirannie van de meerderheid
Bv: verbod op onverdoofd slachten rechter kan hier rechten van religieuze minderheden
beschermen van de meerderheid
Contra rechterlijke controle op wetgever
o Ondemocratisch
o Gebrek aan kennis/informatie, kunnen geen economische, medische knopen doorhakken
Extra onderscheid:
4
DEEL 1: algemene inleiding
Hoofdstuk 1: basisbegrippen en centrale thema’s
1.1. Functies van de grondwet
= 2 functies, Locke en Montesquie belangrijkste constitutionele auteurs
- Eerste: democratische organisatie overheidsmacht (positieve functie)
o Rechtsmacht juridisch legitimeren door staatsapparaat te maken en bevoegdheden geven
o De primaire rechtsbron binnen rechtssysteem, bv: staat in hoe wetten gemaakt worden, zorgt
voor juridische legitimatie van macht
o Politieke gemeenschap rechtsgemeenschap maken
o Organiseren van overheidsmacht op democratische wijze (instemming der geregeerden) =
volkssoevereiniteit + procedures opzetten
- Tweede: beperken van de overheidsmacht (negatieve functie)
= Beschermen burger tegen willekeur van (tirannieke) overheid
o Door enerzijds horizontale en verticale machtenscheiding
Horizontaal:
= taken en functies overheid opdelen tussen 3 machten (trias politica, Montesquie = WM,
UM, RM) deze 3 functies verschillende machten geven, geen centralisatie macht in 1
macht (=absolute machtenscheiding) + machten controleren elkaar (=checks and balances 1)
Vb: grondwettelijkheidscontrole door GWhof
Andere functies: arbeidsspecialisatie (rechter speciaal opgeleid), en onafhankelijkheid
waarborgen
Verticaal:
= opdelen in een gelaagde rechtsorde = constitutioneel pluralisme, houdt in dat als ene
overheid geen standhoudt de andere nog altijd kan coördineren, (VN = hoogste naar
gemeenten = laagste) met principes als decentralisatie (=overheid geeft taken aan
ondergeschikte overheden) en federalisme (=spreiding bevoegdheden tussen autonome
rechtsordes)
!!! subsidiariteitsbeginsel wat op een lager niveau behandeld kan worden met niet naar
hoger niveau verschuiven, om zo persoonlijke impact te vergroten = democratisch reden
o Anderzijds verankeren van fundamentele rechten en vrijheden
= historische evolutie van verschillende documenten van fundamentele rechten, de
Amerikaans GW van 1787 ontbreekt wel, in deze GW waren geen grondrechten opgenomen
omdat men ze als VANZELFSPREKEND hielden (citaat Jefferson), zijn wel later
toegevoegd in de 10 amendementen o.a. 1st amendement = freedom of
speech, toegevoegd om macht federale staat in te perken
+++ In Belgische GW titel 2: Belgen en hun rechten + EVRM/UVRM
Opm: klassieke grondrechten maar ook sociaaleconomische GR verplichten
OH iets te doen, bv: inrichten van kosteloos onderwijs
!!! spanning twee functies, want tweede functie zal die organisatie overheidsmacht inperken
Conclusie: GW vormt een maatschappelijk contract, contract vrije burgers, vrijheid af te staan aan
overheid (krijgen WM en geweldsmonopolie, staat moet onze individuele vrijheid respecteren en en
macht niet misbruiken) omdat natuurstaat kan zorgen voor anarchie (contractdenkers, o.a. Hobbes &
Locke) om de natuurstaat te beëindigen
!!! GW hebben is niet direct democratie zijn, Nazi-Duitsland = façade GW
overigens nog andere functies: natie- en staatsvorming en de programmatorische
functie(=doelstellingen nastreven
1
Term van James Madison (federalist) door inspiratie van Montesquie
1
,1.2. Grondwet in materiële en formele zin
- GW materiële zin: geheel van fundamentele regels over organisatie en beperking van
overheidsgezag
- GW formele zin: verwijst naar specifieke tekst die we de grondwet noemen en die bijzonder
gezag heeft
o GW kan slechts op bijzondere wijze worden gewijzigd
o GW hiërarchisch hoogste rechtsregel binnen rechtssysteem
!!! 2 vormen GW vallen niet altijd samen, niet alle fundamentele regels hebben plaats in een formele
GW (soms in andere geschreven bronnen, of ook gewoonteregels)
Vb: VK, heeft materiële GW maar geen formele geschreven GW
1.3. Belangrijke classificaties
A. Democratievormen
- Directe democratie
= volk kiest direct, maakt zelf wetten en nemen rechtstreeks deel aan politieke besluitvorming
Vb: volksvergaderingen Oude Griekenland, town meetings VS, nationale referenda
- Representatieve/indirecte democratie
= volk kiest vertegenwoordigers, zij vertegenwoordigen het volk, is praktisch veel meer mogelijk
!!! bestuur in handen kleine groep, betrokkenheid burger dreigt te verdwijnen
- Participatieve democratie
= aanvullen van de representatieve democratie met volksraadpleging/referenda/petitierecht
- Deliberatieve democratie
= echte democratie vloeit voort uit gesprekken, deliberaties, burger samenbrengen die nadat
geïnformeerd te zijn keuzes mogen maken (Bv: G1000), kwaliteit conversatie belangrijker dan
stemmen
- Pacificatiedemocratie vs meerderheidsdemocratie
Info: grond van democratie=meerderheid beslist dus >50%, elke stem dus gelijk, probleem met
2/3 meerderheid want daar weegt een ‘tegen’ stem zwaarder door, geen gelijke stemmen dus
meerderheidsdemocratie is de helft verkrijgen
consensu-/pacificatiedemocratie vormt de tegenhanger, in een maatschappij met grote
breuklijnen, met doel om te vermijden dat bepaalde groepen permanent worden geminoriseerd,
minderheid tegen meerderheid beschermen
B. Regeringsvormen
Parlementair systeem Presidentieel systeem
Regering samengesteld uit of minstens President afzonderlijk verkozen, geen deel van
verantwoording verschuldigd aan meerderheid parlement, en geen verantwoording
in parlement verschuldigd
Minister verantwoording aan parlement Minister verantwoording aan president
Staatshoofd is ceremonieel, is onschendbaar en Staatshoofd is president
onverantwoordelijk, echte leider is 1e minister
Samenhang UM en WM, afhankelijk van elkaar, Striktere scheiding UM en WM, afzonderlijk
regering gevormd uit parlement + samenwerken verkozen, wel sommige checks and balances,
= geen strakke scheiding president kan veto stellen tegen
wetsvoorstellen
!!! bestaan ook hybride regimes (semi-presidentieel), zoals Frankrijk, heeft president en 1 e minister,
kunnen van andere politieke kleur zijn (cohabitation)
2
,C. Staatsvormen
= basis van onderscheid is soevereiniteit (interne soevereiniteit=binnenlands niveau hoogste
gezag, externe soevereiniteit is staat niet afhankelijk is) + de bevoegdheid van de
bevoegdheid=kompetenz-kompetenz (=soevereiniteit houdt in dat men kiezen wie waar
bevoegd)
Bv: België is federatie, deelstaten zelfde niveau als federale staat MAAR bevoegdheidsverdeling
ligt bij federatie dus zij hebben wel de ultieme macht (=kompetenz-kompetenz)
- Eenheidsstaat
=soevereiniteit bij centrale niveau
o Gecentraliseerde: alle overheidsfuncties uitgeoefend door instellingen of organen die
behoren tot een en hetzelfde bestuur
!!! kan wel deconcentratie zijn = overdragen taken van centraal bestuur naar lagere
instanties (GEEN eigen rechtspersoonlijk en staan onder toezicht centrale niveau)
o Gedecentraliseerde: hebben ondergeschikte besturen die GEEN onderdeel vormen met
centrale OH, eigen rechtspersoonlijkheid en minder sterk administratief toezicht, enkel
nagaan of lager bestuur de HDN niet schaadt
territoriale decentralisatie: aantal algemeen omschreven bevoegdheden toegekend aan
overheden bevoegd voor bepaald grondgebied, zoals gemeenten
functionele decentralisatie: centrale niveau kent specifieke bevoegdheden toe aan
overheidsdiensten die in een bepaald domein over expertise beschikken
- Federalisme
= tegenhanger unitaire staat, uitgangspunt is het toekennen van autonome bevoegdheden aan
deelgebieden
o Federale staat
= centrale federale niveau + deelstaten, zijn autonoom, kunnen wetten maken en geen
toezicht van federale niveau, autonoom maar NIET soeverein, kompetenz-kompetenz bij
centrale niveau, Vb: Canada, Duitsland, VS
o Confederatie
= is geen staat, is een internationaal samenwerkingsverband tussen onafhankelijke staten,
basis is geen GW maar een verdrag, de kompetenz-kompetenz berust bij de verdragsstaten +
secessie mogelijk (staat beslist om geen deel uit te maken van confederatie) Vb: EU
o Federatie of unie van staten
= tussenvorm die kenmerken van bovenstaanden samenvoegt, moeilijk vaststellen welk
niveau over ultieme beslissingsmogelijkheid gaat, soevereiniteit eerder gedeeld tussen
lidstaten
Spanningen in federale structuren:
- Democratische principe vs federale principe
DP: beslissingen bij gewone meerderheid, iedere burger gelijk, elke stem even zwaar
FP: rechten kleinere deelgebieden beschermen tegen overmacht van grotere staten, oplossen
vaak met bicameralisme, 1e kamer vertegenwoordigt bevolking (proportioneel samengesteld, en
2e kamer=senaat is 1 stem per staat (gelijkheid van staten)
- Centripetaal vs centrifugaal federalisme
= Centripetaal (veelheid naar eenheid, willen samenkomen) vs centrifugaal (eenheid naar
veelheid, willen meer autonomie aan deelstaat)
- Symmetrisch vs assymetrisch federalisme
= Symmetrisch (elke deelstaat heeft gelijke mate van autonomie) vs asymmetrisch (sommige
deelstaten meer bevoegdheden dan anderen)
- Duaal vs coöperatief federalisme
3
, = Duaal (exclusieve bevoegdheden, 1 bevoegdheid EXCLUSIEF voor 1 bevoegdheid),
concurrerende bevoegdheden (verschillende niveaus bevoegd voor zelfde bevoegdheid
1.4. Centrale thema’s publiekrecht
- Verankering grondwet
= adhv 2/3 democratie, geen gewone meerderheid + gemaakt door mensen waarmee we geen
band meer hebben (200j geleden) vraag luidt of het democratisch is, is constitutionalisme wel
democratisch, vaak zegt men NEE
Counter majoritarian difficulty: in democratie beslissen bij gewone meerderheid (=elke stem
gelijk) een GW in ons land pas bij 2/3 meerderheid, dus kunnen we deze tekst niet op
democratische wijze wijzigen, want stem tegen meer waard dan stem voor
Aanpak probleem:
= het simpel toegeven dat het ondemocratisch is of de democratie verfijnen, om
meerderheidsbesluit mogelijk te maken heb je bepaalde spelregels nodig om democratisch
proces überhaupt mogelijk te maken
Collectieve vs individuele vrijheid:
o Collectieve vrijheid: van volk om zichzelf te besturen (volkssoevereiiteit)
!!! veronderstelt individuele vrijheid, want elke burger gelijk recht op inspraak geven, niet
vooraf onderworpen aan publiek gezag
o Individuele vrijheid: van elke burger om vorm te geven aan eigen leven zonder externe
inmenging of dwang
!!! veronderstelt dat burger individueel kan oordelen over specifieke zaken heen, voor het
algemene belang
CONCLUSIE: beeld van Odysseus (voorkant boek), GW moet maatschappij vastbinden om zo de
maatschappij te weerhouden van haar eigen fundamenten onderuit te halen, samenleving
beschermt zich door GW tegen zichzelf
- Rechterlijke controle op wetgevende en uitvoerende macht
= Is bevoegd om te kijken of parlement en regering regels grondwet respecteren, rechter
controleert bestuur en wetgeving (denk aan HDN)
blijft moeilijke kwestie door democratiebeginsel, rechter niet verkozen, dus niet democratisch
dat ze die zou controleren/kunnen vernietigen, is dus geen absolute scheiding der machten maar
een relatieve met checks and balances
Arrest 1: Marbury vs Madison, hooggerechtshof zelf nagaan of ze bevoegd is, men redeneneert
dat (1) GW hoogste norm is, (2) wet strijdig met GW vernietigbaar is, (3) rechter mag wet toetsen
aan GW en die dan nietig verklaren, foute redenering want zitten nergens argumenten in dat dit
rol van rechter is
Arrest 2: Roe vs Wade, hooggerechtshof oordeelde dat verbod abortus in strijd was met
amendement of Privacy, Dobbs vs Jackson Women’s Health Organization draaide dit terug in 2022
Arrest 3: omgekeerde Roe vs Wade, Pools GWH werd een liberale abortuswetgeving
teruggedraaid
Discussiepunt: hoe ver mag rechterlijke controle gaan
Pro rechterlijke controle op wetgever:
o Onafhankelijkheid, specialisatie en expertise
= rechters onafhankelijkheid van volk en van politiek
o Bescherming minderheid tegen de tirannie van de meerderheid
Bv: verbod op onverdoofd slachten rechter kan hier rechten van religieuze minderheden
beschermen van de meerderheid
Contra rechterlijke controle op wetgever
o Ondemocratisch
o Gebrek aan kennis/informatie, kunnen geen economische, medische knopen doorhakken
Extra onderscheid:
4
