Volledige samenvatting antropologische thema's

Samenvatting Filosofie 2024-
2025
Hoofdstuk 1: Wat is filosofie?
Betekenis Filosofie
 Kijken in een woordenboek
o Beschreven als:
 Mening of denkwijze
 Levens- of wereldbeschouwing
 Studie van algemene beginselen
o Niet te beschrijven als 1 van de 3
o Meest overeenstemmend met de laatste, voor ons
 Kijken naar de etymologie
o “verlangen naar wijsheid”
o Filosofie is een kritische reflectie
 Zich ergens vragen over stellen en deze willen
beantwoorden

Ontstaan filosofie
 Plato en Aristoteles
o Niet eens met elkaar over verschillende dingen
o Wel met elkaar eens over wat een filosoof is
 Begint met verwondering
 Is begin en beginsel van de filosofie
 Vb. Hegel
 Uil begint vlucht pas in de avond
 Kan tegengesproken worden, of goedgepraat



3 aspecten van filosofie
 Attitude
o Kritisch denken
o Kunnen we onze eigen zintuigen vertrouwen?
 Müller-Lyer illusie
o Kritiek is niet het einddoel van filosofie
 Niet om kritiek maar om aan te tonen dat je niet zomaar
zintuigen kan geloven
o Wetenschap is ook kritisch

,  Methodologie
o Zijn er methoden die alleen filosofen gebruiken en niet
wetenschappers? Of omgekeerd
o Filosofen gebruiken verschillende methoden, maar geen uniek
voor de filosofie
1. Intuïties
 Vanzelfsprekend: verwijzen naar kennis die onmiddellijk wordt
verkregen
 Spontaan: gezonde verstand
 Is variabel  niet alleen hierop baseren
2. Conceptuele analyses
 Belangrijke begrippen ontleden in eenvoudigere (vb. Liefde)
 Kijken of het een noodzakelijke/voldoende voorwaarde is om
ergens van te kunnen spreken
3. Gedachte-experimenten
 Verbeelding gebruiken om nieuwe info te verkrijgen zonder
empirische data te gebruiken
 Vb. Brain in a vat
o Inbeelden dat onze hersenen eigenlijk bestuurd worden
door een dolgedraaide wetenschapper, die er ook voor
zorgt dat je niet weet dat je bestuurd wordt
o Hieruit af te leiden dat onze ‘zekerheden’ geen
fundamentele zijn
 Domein
o Filosofie heeft te maken met de aard van de vragen en
problemen
o Vaak eigenaardige en abstracte vragen
 Vb. Wat is tijd?

Wetenschap en Filosofie
 Wanneer je begint met vragen stellen over een normale taak,
belemmert dit de uitvoering van deze taak
 Wetenschappers weten hoe methoden werken, filosofen stellen zich
hierover vragen

Vooruitgang binnen de filosofie
 Lijkt alsof filosofie geen vooruitgang boekt t.o.v. wetenschap
o Vooruitgang in wetenschap is toch ook niet evident
 Ook vooruitgang in filosofie
 Wetenschap bouwt verder op filosofie
o Vb. Isaac Newton
 Philosophiae naturalis principia mathematica

,4 Deeldomeinen van filosofie
Is iets filosofisch?  nagaan of het behoort tot 1 van de 4 domeinen 
vraag alleen maar verplaats, betekenis van deeldomeinen is ook niet
eenduidig

1. Metafysica
o = zijnsleer
o Wat betekent het dat iets bestaat?
2. Logica
o = redeneerkunde
o Kijken naar wat geldige redeneringen zijn
3. Epistemologie
o = kennisleer
o Wat is kennis?
o Brain in a vat is voorbeeld van epistemologisch experiment
4. Ethiek
o = zedenleer
o Wat is moraal? Wat is goed of juist handelen?

Geschiedenis van de filosofie
Historische evolutie

 In de Oudheid
o Onderscheid zich van de mythologie
 Vb. aardbeving verklaren door natuurbeginselen ipv
goden
 In de Middeleeuwen
o Onderscheid zich van de religie
 In de Moderniteit
o Onderscheid zich van de wetenschap



Bewegingen sinds de moderniteit

1. Oude filosofische problemen oplossen via nieuwe wetenschappelijke
methoden
2. Ontstaan nieuwe filosofische problemen
 Wetenschappers vaak alleen oog voor originele problemen
o Blind voor wat filosofen kunnen = sciëntisme
 Uitgangspunt dat het enkel wetenschap is dat de ware
aard van de werkelijkheid kan doen niet inzien en niet
vb. filosofie

, Besluit
 Filosofie heeft zich al vaak moeten heruitvinden
 Geen definitief of finaal antwoord over wat filosofie is


Hoofdstuk 2: Mechanisering en
doelgerichtheid
Mechanisering van het wereldbeeld
Denken doorheen de geschiedenis

 Bertrand Russell: “in 1700 was de mentaliteit modern, in 1600
Middeleeuws”
 Wetenschappelijke revolutie
o Kentering bij denken van oudheid-Middeleeuwen naar
Moderniteit
o Aangedreven door de opkomst van de natuurwetenschappen
o Wiskundige methode
 Gebruikt binnen de wetenschappen
 Filosofen en fysici beide fan hiervan, daarom zo populair
o Mechanische oorzaken
 Fysische principes ergens achter zoeken zonder de vraag
te stellen waarom iets gebeurt (geen doeloorzaken)
 Wet van Galilei = Traagheidswet
 “Als iets in beweging is, kan het alleen tot stilstand
gebracht door het inwerken van krachten”
 Voor de revolutie  voorwerp kan alleen bewegen als
het bezield is
 Mechanisering van het wereldbeeld = het systematisch vervangen
van doeloorzaken naar mechanische oorzaken



Doeloorzaken VS mechanische oorzaken

 Aristoteles (oud)
o Vieroorzakenleer:
 Formele oorzaak
 Materiële oorzaak  waarvan is het gemaakt?
 Bewerkstelligende oorzaak  wie heeft het
gemaakt/veroorzaakt?
 Finale oorzaak  waarom is het gemaakt?
o Doeloorzaak centraal = finale oorzaak
 Kijken naar de toekomst