PALIMPSEST
3. PALIMPSEST
• Hergebruikt manuscript van perkament waar eerdere teksten op verwijderd zijn om nieuwe op te
kunnen schrijven
o Vaak in Middeleeuwen toen schrijfmateriaal schaars en duur was
o Oorspronkelijke tekst vaak nog deels zichtbaar of kan met moderne technieken worden
achterhaald, waardoor palimpsesten waardevolle historische en literaire bronnen zijn
RODOLFO MACHADO (!!)
• Tekst werd gepubliceerd in PA progressieve architecture waarbij elk tijdschrift een thema had
o Zijn tekst was een inleiding in het tijdschrift, ook foto’s waren belangrijk
• Wie is Machado?
o Argentijns Amerikaans
o Architect en academicus
o Studeerde in Buenos aires en UC Berkeley
o Architecten bureau Machado Silvetti
• Zijn tekst was vrij revolutionair in die tijd
o Wou een soort oproep/introductie doen in het hergebruik en herbestemming van gebouwen
en meer gaan zien als essentieel onderdeel
o Tot die tijd ging architectuurtheorie vooral over nieuwe architectuur
• Verkiest term remodeling boven architectural recycling, environmental retrieval, adaptive reuse,
retrofitting,… termen zijn te oppervlakkig en verwijzen niet naar kern van de zaak
o In tegenstelling tot wat deze nieuwe termen lijken te suggereren is deze praktijk is niet
nieuw; het aanpassen van bestaande gebouwen is wellicht even oud als architectuur zelf
• Appartement - Atelier Le Corbusier, Parijs, is een verbouwing van een bestaande ruimte
o In een appartementsgebouw zijn eigen ruimte gaan creëren met de dingen die al bestonden
• Santa Maria Novella, Florence. Alberti
o Verbouwing gotische kerk met renaissance gevel
• In order to build a theory of remodeling it would be useful to consider a series of metaphors, … These metaphors
are borrowed from literary criticism, which is a discipline with a well-developed tradition for discussing matters of
sense, such as architecture, at a general level. (Machado, 1976, p. 46)
o Als we kijken naar literatuurwetenschappen => zijn ook bezig met het beschrijven van nieuwe
zinsconstructies etc. die methodes kunnen ook interessant zijn om toe te passen op
architectuur
o Metafoor van palimpsest kan op 2 manieren gebruikt worden
Als architectuurtekening
• Vroeger werd er altijd op kalk de presentatietekeningen gemaakt en als je
foutje maakte kon je het eraf krabben maar het bleef altijd zichtbaar
Het gebouw zelf waarbij we vaak de verschillende lagen van de geschiedenis kunnen
aflezen
It is not only the architectural drawings that can be regarded as palimpsest, but also the
remodeled architectural work itself, since it can be seen as a text of a special kind that is
characterized by the juxtaposition and co-presence of other texts. If an original building is
considered as a first discourse that conditions future formal discourses to be inscribed upon it,
then remodeling can be conceived as rewriting. (Machado, 1976, p. 46)
• Je kan alle lagen zien door naar het gebouw te kijken
• bv. Theatro Marcello, Rome (13e eeuw v.C.)
1
, PALIMPSEST
• … remodeling can be seen as writing over, as underling, as partially erasing, as interstitial writing (writing between
the lines), as a way of qualifying, accentuating,quoting, commenting upon, as digression, interlude, or interval, as
a way of writing parenthetically, of setting off by punctuation, as a new form for an old story. … On another level,
it is possible to discuss remodeling as rewriting when the alterations in the building’s content (the re-
semanticization) are of such a type that the building’s original or latest function is changed; than the building is
refunctionalized, a different story is born, a new plot is composed out of the old words, a new interpretation has
taken place. (Machado, 1976, p. 18
o Tweede metafoor = rewriting, kan op 2 situaties toegepast worden
voor gebouwen waarbij de aanpassing louter vormelijk is omdat de functie dezelfde
blijft
voor gebouwen waarbij de functie (en daardoor ook het verhaal) wijzigt
• volgens modernistisch denken gevel = uitdrukking interieur gebouw
o enige tijd uitgedaagd door ingrepen in het bestaande
o tegenwoordig zijn er verschillende ontwerpbenaderingen voor interactie tussen binnen en
buiten
onder andere dubbele gevels, overgangsruimtes tussen de stad en het interieur, en
aanpassing van het interieur volgens de gevels
o bv. Mortsel Town Hall before conversion
ritmiek in de gevel gebruikt om grondplan van het interieur te gaan creëren
o bv. Christalleries Planell Civic Center, H Arquitectes (Barcelona 2006)
hebben nieuw gebouw binnen bestaande schil opgebouwd wat een interessante
dieptewerking creëert tussen eerste en tweede gevel
ook kwa ventilatie en comfort heb je in de winter een warme omgeving en in de
zomer een koudere
• The uses of metaphor are thick and richly layered because they expand the awareness of possibilities; let them
explode, and with them liberating images of exhausted vocabularies and uncommon rhetorical manners will
appear, and perhaps some invention. (Machado, 1976)
o doet oproep in zijn tekst om niet alleen zijn metaforen te gebruiken maar ook op zoek gaan
naar nieuwe metaforen om anders te gaan kijken naar het bestaande
o Machado is niet de enigste die metaforen gebruikt op architecturale principes te duiden (zie
Venturi, Aldo Rossi, Christopher Alexander,…
• Ook nieuwe architectuur bestaat niet uit het niets Venturi spreekt over het ontwikkelen van nieuwe
architecuur met inspiratie op oudere architectuur, net zoals bij Lina Bo Bardi
o Architectuur (in de zin van nieuwbouw) bouwt altijd voort of de kennis en ervaringen uit het
verleden. In het geval van remodeling is de band met de geschiedenis echter anders volgend
Machado:
o In the process of remodeling, however, the past takes on a greater significance because it, itself, is the
material to be altered and reshaped. The past provides the already-written, the marked “canvas” on
which each successive remodeling will find its own place. Thus, the past becomes a “package of sense,”
of build-up meaning to be accepted (maintained), transformed, or suppressed (refused). (Machado,
1976, p. 49)
• Volgens machado kunnen we bestaande gebouwen in 2 categorieën onderverdelen
o 1. Monumenten en gebouwen van de rijken
o 2. Ordinary buildings
• Monumenten worden vandaag misschien als ‘onaantastbaar’ gezien, maar de visie op wat een
monument is verandert snel.
2
3. PALIMPSEST
• Hergebruikt manuscript van perkament waar eerdere teksten op verwijderd zijn om nieuwe op te
kunnen schrijven
o Vaak in Middeleeuwen toen schrijfmateriaal schaars en duur was
o Oorspronkelijke tekst vaak nog deels zichtbaar of kan met moderne technieken worden
achterhaald, waardoor palimpsesten waardevolle historische en literaire bronnen zijn
RODOLFO MACHADO (!!)
• Tekst werd gepubliceerd in PA progressieve architecture waarbij elk tijdschrift een thema had
o Zijn tekst was een inleiding in het tijdschrift, ook foto’s waren belangrijk
• Wie is Machado?
o Argentijns Amerikaans
o Architect en academicus
o Studeerde in Buenos aires en UC Berkeley
o Architecten bureau Machado Silvetti
• Zijn tekst was vrij revolutionair in die tijd
o Wou een soort oproep/introductie doen in het hergebruik en herbestemming van gebouwen
en meer gaan zien als essentieel onderdeel
o Tot die tijd ging architectuurtheorie vooral over nieuwe architectuur
• Verkiest term remodeling boven architectural recycling, environmental retrieval, adaptive reuse,
retrofitting,… termen zijn te oppervlakkig en verwijzen niet naar kern van de zaak
o In tegenstelling tot wat deze nieuwe termen lijken te suggereren is deze praktijk is niet
nieuw; het aanpassen van bestaande gebouwen is wellicht even oud als architectuur zelf
• Appartement - Atelier Le Corbusier, Parijs, is een verbouwing van een bestaande ruimte
o In een appartementsgebouw zijn eigen ruimte gaan creëren met de dingen die al bestonden
• Santa Maria Novella, Florence. Alberti
o Verbouwing gotische kerk met renaissance gevel
• In order to build a theory of remodeling it would be useful to consider a series of metaphors, … These metaphors
are borrowed from literary criticism, which is a discipline with a well-developed tradition for discussing matters of
sense, such as architecture, at a general level. (Machado, 1976, p. 46)
o Als we kijken naar literatuurwetenschappen => zijn ook bezig met het beschrijven van nieuwe
zinsconstructies etc. die methodes kunnen ook interessant zijn om toe te passen op
architectuur
o Metafoor van palimpsest kan op 2 manieren gebruikt worden
Als architectuurtekening
• Vroeger werd er altijd op kalk de presentatietekeningen gemaakt en als je
foutje maakte kon je het eraf krabben maar het bleef altijd zichtbaar
Het gebouw zelf waarbij we vaak de verschillende lagen van de geschiedenis kunnen
aflezen
It is not only the architectural drawings that can be regarded as palimpsest, but also the
remodeled architectural work itself, since it can be seen as a text of a special kind that is
characterized by the juxtaposition and co-presence of other texts. If an original building is
considered as a first discourse that conditions future formal discourses to be inscribed upon it,
then remodeling can be conceived as rewriting. (Machado, 1976, p. 46)
• Je kan alle lagen zien door naar het gebouw te kijken
• bv. Theatro Marcello, Rome (13e eeuw v.C.)
1
, PALIMPSEST
• … remodeling can be seen as writing over, as underling, as partially erasing, as interstitial writing (writing between
the lines), as a way of qualifying, accentuating,quoting, commenting upon, as digression, interlude, or interval, as
a way of writing parenthetically, of setting off by punctuation, as a new form for an old story. … On another level,
it is possible to discuss remodeling as rewriting when the alterations in the building’s content (the re-
semanticization) are of such a type that the building’s original or latest function is changed; than the building is
refunctionalized, a different story is born, a new plot is composed out of the old words, a new interpretation has
taken place. (Machado, 1976, p. 18
o Tweede metafoor = rewriting, kan op 2 situaties toegepast worden
voor gebouwen waarbij de aanpassing louter vormelijk is omdat de functie dezelfde
blijft
voor gebouwen waarbij de functie (en daardoor ook het verhaal) wijzigt
• volgens modernistisch denken gevel = uitdrukking interieur gebouw
o enige tijd uitgedaagd door ingrepen in het bestaande
o tegenwoordig zijn er verschillende ontwerpbenaderingen voor interactie tussen binnen en
buiten
onder andere dubbele gevels, overgangsruimtes tussen de stad en het interieur, en
aanpassing van het interieur volgens de gevels
o bv. Mortsel Town Hall before conversion
ritmiek in de gevel gebruikt om grondplan van het interieur te gaan creëren
o bv. Christalleries Planell Civic Center, H Arquitectes (Barcelona 2006)
hebben nieuw gebouw binnen bestaande schil opgebouwd wat een interessante
dieptewerking creëert tussen eerste en tweede gevel
ook kwa ventilatie en comfort heb je in de winter een warme omgeving en in de
zomer een koudere
• The uses of metaphor are thick and richly layered because they expand the awareness of possibilities; let them
explode, and with them liberating images of exhausted vocabularies and uncommon rhetorical manners will
appear, and perhaps some invention. (Machado, 1976)
o doet oproep in zijn tekst om niet alleen zijn metaforen te gebruiken maar ook op zoek gaan
naar nieuwe metaforen om anders te gaan kijken naar het bestaande
o Machado is niet de enigste die metaforen gebruikt op architecturale principes te duiden (zie
Venturi, Aldo Rossi, Christopher Alexander,…
• Ook nieuwe architectuur bestaat niet uit het niets Venturi spreekt over het ontwikkelen van nieuwe
architecuur met inspiratie op oudere architectuur, net zoals bij Lina Bo Bardi
o Architectuur (in de zin van nieuwbouw) bouwt altijd voort of de kennis en ervaringen uit het
verleden. In het geval van remodeling is de band met de geschiedenis echter anders volgend
Machado:
o In the process of remodeling, however, the past takes on a greater significance because it, itself, is the
material to be altered and reshaped. The past provides the already-written, the marked “canvas” on
which each successive remodeling will find its own place. Thus, the past becomes a “package of sense,”
of build-up meaning to be accepted (maintained), transformed, or suppressed (refused). (Machado,
1976, p. 49)
• Volgens machado kunnen we bestaande gebouwen in 2 categorieën onderverdelen
o 1. Monumenten en gebouwen van de rijken
o 2. Ordinary buildings
• Monumenten worden vandaag misschien als ‘onaantastbaar’ gezien, maar de visie op wat een
monument is verandert snel.
2
