samenvatting VOEDING & MONDGEZONDHEID

VOEDING EN MONDGEZONDHEID

______________________________DEEL 1: Algemene voedingsleer:

voedingsstoffen en hun functies:
1.​ Inleidende begrippen:
​ → voedingsstoffen
​ ​ ⤷ essentieel voor: groei, instandhouding en functioneren lichaam
​ → voedingsmiddelen
​ ​ ⤷ opgebouwd uit voedingsstoffen
​ ​ ⤷ ook niet-essentiële stoffen in verwerkt
​ ​ vb. smaakstoffen, contaminanten, additieven, …
​ → voeding
​ ​ ⤷ voedingsmiddelen verwerkt in maaltijd

2.​ Basisregels van evenwichtige voeding:
① voeding moet dagelijks alle energie en voedingsstoffen aanbrengen
​ ⤷ alleen de essentiële stoffen
② voeding moet de energiebalans in evenwicht houden
​ ⤷ in gezonde situatie
​ ⤷ bij afvallen of verzwaren: onevenwicht
③ voeding moet een goede verhouding aan macronutriënten bevatten
​ • 50 - 55% v/d energie ⇒ koolhydraten (Kh)
• 30 - 35% v/d energie ⇒ vetten (V)
• 10 - 15% v/d energie ⇒ eiwitten (E)

3.​ Indeling voedingsstoffen:
●​ indeling obv grootte / behoefte
○​ macronutriënten
​ → leveren energie
​ → behoefte aan grote hoeveelheden
​ ​ → voorbeelden: koolhydraten, vetten, eiwitten, alcohol* en water*
​ ​ ​ ⤷ alcohol: niet noodzakelijk, maar levert wel energie nl. calorieën
water: levert geen energie, maar wel noodzakelijk


○​ micronutriënten
→ zorgen voor functioneren lichaam
​ ​ → behoefte aan kleine hoeveelheden
​ ​ → voorbeelden: vitaminen, mineralen en spoorelementen

○​ bioactieve stoffen en voedingsvezels
→ lichaam niet nodig om te overleven
​ ​ → hebben positieve invloed op functioneren lichaam
​ ​ → voorbeelden: voedingsvezels en bioactieve stoffen*
​ ​ ​ ​ ⤷ bioactieve stoffen: - carotenoïden - flavonoïden
- glucosinolaten - indolen


1

, ●​ indeling obv functie
○​ energieleverende stoffen
​ ​ → behoefte in kJ of kcal/dag
​ ​ → afhankelijk van gewicht, leeftijd, lengte, geslacht, …
​ ​ → voorbeelden: koolhydraten, vetten, eiwitten
​ ​ → energiebalans van belang:
​ ​ ​ ⤷ evenveel energie (voeding) in als energie uit (bewegen, verbranding)
​ ​ ​ ⤷ kan ook in onevenwicht zijn:
-​ positieve balans: meer inname, minder verbruik
-​ negatieve balans: minder inname, meer verbruik
​ ​ ​ ⤷ schematische voorstelling:




​ ​ → energieleverende stoffen:
■​ koolhydraten
​ ⤷ snelste en belangrijkste energieleverancier
​ ⤷ 1g Kh ⇒ 4 kcal
■​ vetten
​ ⤷ ‘trage’ energiereserve, bescherming / isolatie
​ ⤷ 1g V ⇒ 9 kcal
■​ eiwitten
​ ⤷ bouwstoffen
​ ⤷ 1g E ⇒ 4 kcal
■​ alcohol
​ ⤷ lege energiebron
​ ⤷ 1g alcohol ⇒ 7 kcal
​
○​ bouwstoffen
​ ​ → groei en aanmaak van weefsels, cellen, opbouw skelet, …
​ ​ → voorbeelden: eiwitten, mineralen en water

○​ beschermende stoffen
​ ​ → lichaamsprocessen en hulpstoffen
​ ​ → voorbeelden: vitaminen en mineralen

○​ voedingsvezels
​ ​ → zorgen voor gunstige gezondheidseffecten


2

, 4.​ Oefening:
Een volwassene heeft een gemiddelde energiebehoefte van 2000 kcal per dag.
Bereken hoeveel gram koolhydraten, vetten, en eiwitten de voeding van deze
persoon ongeveer moet bevatten.

koolhydraten:
→ 100% = 2000 kcal
50% = 1000 kcal
→ 1000 kcal = 250g Kh (delen door 4 want 1g Kh is 4 kcal)
4
→ antwoord: 250g koolhydraten

vetten:
→ 100% = 2000 kcal
30% = 600 kcal (30/100 x 2000 = 600)
→ 600 kcal = 67g V
9
→ antwoord: 67g vetten

eiwitten:
→ 100% = 2000 kcal
10% = 200 kcal
→ 200 kcal = 50g E
4
→ antwoord: 50g eiwitten


Een langdurig of ernstig tekort aan een bepaalde voedingsstof kan leiden tot
deficiëntieverschijnselen en -ziekten tot gevolg. Geef een voorbeeld.

Bij calciumtekort kan dit op lange termijn leiden tot osteoporose.
Bij een ijzertekort kan dit leiden tot anemie / bloedarmoede.


Een overmaat aan een bepaalde voedingsstof kan de gezondheid van de mens in
gedrang brengen. Geef een voorbeeld.

Te veel aan suiker kan leiden tot diabetes / suikerziekte.


5.​ Spijsvertering:
​ → voedingsstoffen moeten worden verteerd om de energie eruit te gebruiken
​ ​ ⤷ gebeurt in spijsverteringskanaal
​ → macronutriënten afgebroken tot kleinere moleculen en dan opgenomen
​ micronutriënten geen afbraak nodig, worden direct opgenomen in bloed
​ → proces verteren:
​ ​ ⬇ afbraak voedingsstoffen​ ​ ⇒ verteren
​ ​ ⬇ opname voedingsstoffen​ ​ ⇒ absorberen
​ ​ ⬇ verwerking voedingsstoffen​ ​ ⇒ gebruiken
​ ​ ⬇ uitscheiding afvalstoffen ​ ​ ⇒ excretie
​ → voorbeeld:
​ ​ ⤷ boterham ⇒ complexe koolhydraten, zetmeel ⇒ glucose ⇒ energie




3

, koolhydraten: aka sachariden
1.​ Chemische structuur:
​ → elementen: koolstof (C), waterstof (H) en zuurstof (O)
​ ​ ⤷ chemische verbinding (CH2O)n
​ → koolhydraten bestaan uit hexosen
​ ​ ⤷ ringstructuren met 6 koolstofatomen
​ → chemische structuur niet kunnen tekenen

2.​ Indeling van koolhydraten:
●​ monosachariden
​ → enkelvoudige suikers
​ → 1 monosacharide-molecule
​ → 3 soorten:
-​ glucose​ vb. druivensuiker
-​ fructose​ vb. suiker in fruit
-​ galactose​ vb. deel van melksuiker

●​ disachariden
​ → tweevoudige suikers
​ → 2 monosacharide-moleculen
​ → 3 soorten:
-​ sacharose​ ⇒ glucose + fructose​ ​ vb. in koekjes, frisdrank
-​ lactose​ ⇒ glucose + galactose​ vb. in melkproducten
-​ maltose​ ⇒ glucose + glucose​ ​ vb.in bier

●​ oligosachariden
​ → meerdere monosacharide-moleculen
​ → grote ketens, zit in niet veel voedingsmiddelen
​ → voorbeeld
-​ malto-dextrine (poeder afvalproduct)

●​ polysachariden
​ → meervoudige koolhydraten
​ → duizenden monosacharide-moleculen
​ → reserve koolhydraten
​ → voorbeeld:
-​ zetmeel​ ⇒ in planten
-​ glycogeen​ ⇒ in lever en spieren

​ → mono- en disachariden
​ ​ = enkelvoudige koolhydraten
​ ​ ⇒ ‘suikers’
​ → polysachariden
​ ​ = meervoudige / complexe koolhydraten
​ ​ ⇒ ‘granen, volkoren’




4