Theaterwetenschappen: grondslagen
Inhoud
Theatraliteit – Bart Verschaffel .................................................................................................. 2
Centraal perspectief ............................................................................................................ 4
Ambulant theater ................................................................................................................ 4
Postdrama en landschapstheater ......................................................................................... 5
Vernieuwingen in 19e -eeuwse theater ............................................................................... 5
Ritualiteit .................................................................................................................................... 6
The golden Bough .............................................................................................................. 7
Wat zijn rituelen vandaag? ................................................................................................. 7
zeven factoren van de rite ................................................................................................... 8
Dionysos ............................................................................................................................. 9
Re-enactment en performance .................................................................................................. 10
Performance studies ......................................................................................................... 10
re-enactment ..................................................................................................................... 11
De opkomst van ‘performance art’ ................................................................................... 12
Posities performance art tov andere tradities ................................................................... 12
De liminale ervaring ......................................................................................................... 13
Re-enactment in relatie tot performancekunst ................................................................. 14
Filoketes ................................................................................................................................... 14
Griekse tragedie................................................................................................................ 15
Lichamelijkheid ........................................................................................................................ 15
Cindy Sherman ................................................................................................................. 16
Emblematiek van het lichaam .......................................................................................... 17
Postdrama ................................................................................................................................. 19
Postdramatisch theater: van logos naar landschap ........................................................... 19
Postdramatische theater van Lehmann ............................................................................. 22
Artrauds postdramatische theater ..................................................................................... 22
Veranderend statuut van de tekst ...................................................................................... 23
Verschil klassieke drama en postdramatische esthetiek ................................................... 23
Van muziektheater tot regietheater ........................................................................................... 24
Dramaturgie in benadering tot muziektheater .................................................................. 24
Opera ................................................................................................................................ 24
,Intermedialiteit in theater en performance ............................................................................... 25
Volgens ‘Wolf’ ................................................................................................................. 25
/Intermedialiteit ................................................................................................................ 25
Intramedialiteit ................................................................................................................. 26
Transmedialiteit ................................................................................................................ 26
Het postdocumentaire theater van Rabih Mroué .............................................................. 26
Theater vs. Performance ........................................................................................................... 27
Theatraliteit – Bart Verschaffel
Aristoteles als vertrekpunt: drang om Grieks romeins theater te reproduceren +
decentralisering van de mens
Aristoteles met Poëtica is het oudste geschrift over poëzie en drama met structurerende
principe van de tragedie: belangrijkheid van tekst bij de tragedie → vormt een
betekenissensamenhang die zijn oorsprong kent in mythe
Drama volgens Aristoteles:
➔ geen voorstelling die gezien wordt, maar een samenhang van betekenissen die
begrepen moeten worden
➔ totaal van geheel van houdingen, gebaren, woorden
belang van ruimte als fundering van het theater
onderscheidt tussen
• tijd van het alledaagse
• tijd van de fictie
hangt samen met burgerlijke cultuur
‘de lege ruimte’
Theater herleid tot 3 elementen: acteur, toeschouwer en ruimte
➔ uitvoeringen van menselijke beweging in de theatrale ruimte
➔ creëren van een kunstmatige ruimte die tot stand komt door transformatie van de
feitelijke ruimte
➔ toneelruimte wordt getransformeerd in andere ruimte
In Italië
, Opstellen van het centraal perspectief -> blik van publiek gericht vanuit één standpunt naar
één ander standpunt (soevereine perspectief)
Belang van de ruimte als fundering van het theater
Ruimte =
• de plaats die het verschilt maakt (aangezien theater plaats vindt in het hier en nu)
• onderscheidt de tijd van het alledaagse + tijd van de fictie
renaissance: reconstructie van antieke thema zoals Griekse tragedies. Ruimte en architectuur
wordt afgemeten op de mens
sinds 15e eeuw: opvoeren van lectuur van Vitruvius
Sinds 16e eeuw: teksten van oudheid opvoeren + bouwen van specifieke theaters bvb Theatro
Olimpico in Vicenza
→ een nieuwe en moderne definitie van theatraliteit die de antieke theateridee
transformeert (het nieuwe theater is een blik). Er is geen geprivilegieerde zijde. Het
publiek neemt geen toeschouwerspostitie in maar is bij en in het spektakel (publiek zit
rond of tussen de podia) → het spektakel wordt niet vanuit een gezichtspunt
geconstrueerd)
17e eeuw: theater tijdens barokcultuur -> ontstaan van hofcultuur in theater
- alles draait om centrale positie van soeverein + theatrale codes
- vorst aan ideale gezichtspunt met koninklijke blik
- centraal perspectief is zeer belangrijk
Inhoud
Theatraliteit – Bart Verschaffel .................................................................................................. 2
Centraal perspectief ............................................................................................................ 4
Ambulant theater ................................................................................................................ 4
Postdrama en landschapstheater ......................................................................................... 5
Vernieuwingen in 19e -eeuwse theater ............................................................................... 5
Ritualiteit .................................................................................................................................... 6
The golden Bough .............................................................................................................. 7
Wat zijn rituelen vandaag? ................................................................................................. 7
zeven factoren van de rite ................................................................................................... 8
Dionysos ............................................................................................................................. 9
Re-enactment en performance .................................................................................................. 10
Performance studies ......................................................................................................... 10
re-enactment ..................................................................................................................... 11
De opkomst van ‘performance art’ ................................................................................... 12
Posities performance art tov andere tradities ................................................................... 12
De liminale ervaring ......................................................................................................... 13
Re-enactment in relatie tot performancekunst ................................................................. 14
Filoketes ................................................................................................................................... 14
Griekse tragedie................................................................................................................ 15
Lichamelijkheid ........................................................................................................................ 15
Cindy Sherman ................................................................................................................. 16
Emblematiek van het lichaam .......................................................................................... 17
Postdrama ................................................................................................................................. 19
Postdramatisch theater: van logos naar landschap ........................................................... 19
Postdramatische theater van Lehmann ............................................................................. 22
Artrauds postdramatische theater ..................................................................................... 22
Veranderend statuut van de tekst ...................................................................................... 23
Verschil klassieke drama en postdramatische esthetiek ................................................... 23
Van muziektheater tot regietheater ........................................................................................... 24
Dramaturgie in benadering tot muziektheater .................................................................. 24
Opera ................................................................................................................................ 24
,Intermedialiteit in theater en performance ............................................................................... 25
Volgens ‘Wolf’ ................................................................................................................. 25
/Intermedialiteit ................................................................................................................ 25
Intramedialiteit ................................................................................................................. 26
Transmedialiteit ................................................................................................................ 26
Het postdocumentaire theater van Rabih Mroué .............................................................. 26
Theater vs. Performance ........................................................................................................... 27
Theatraliteit – Bart Verschaffel
Aristoteles als vertrekpunt: drang om Grieks romeins theater te reproduceren +
decentralisering van de mens
Aristoteles met Poëtica is het oudste geschrift over poëzie en drama met structurerende
principe van de tragedie: belangrijkheid van tekst bij de tragedie → vormt een
betekenissensamenhang die zijn oorsprong kent in mythe
Drama volgens Aristoteles:
➔ geen voorstelling die gezien wordt, maar een samenhang van betekenissen die
begrepen moeten worden
➔ totaal van geheel van houdingen, gebaren, woorden
belang van ruimte als fundering van het theater
onderscheidt tussen
• tijd van het alledaagse
• tijd van de fictie
hangt samen met burgerlijke cultuur
‘de lege ruimte’
Theater herleid tot 3 elementen: acteur, toeschouwer en ruimte
➔ uitvoeringen van menselijke beweging in de theatrale ruimte
➔ creëren van een kunstmatige ruimte die tot stand komt door transformatie van de
feitelijke ruimte
➔ toneelruimte wordt getransformeerd in andere ruimte
In Italië
, Opstellen van het centraal perspectief -> blik van publiek gericht vanuit één standpunt naar
één ander standpunt (soevereine perspectief)
Belang van de ruimte als fundering van het theater
Ruimte =
• de plaats die het verschilt maakt (aangezien theater plaats vindt in het hier en nu)
• onderscheidt de tijd van het alledaagse + tijd van de fictie
renaissance: reconstructie van antieke thema zoals Griekse tragedies. Ruimte en architectuur
wordt afgemeten op de mens
sinds 15e eeuw: opvoeren van lectuur van Vitruvius
Sinds 16e eeuw: teksten van oudheid opvoeren + bouwen van specifieke theaters bvb Theatro
Olimpico in Vicenza
→ een nieuwe en moderne definitie van theatraliteit die de antieke theateridee
transformeert (het nieuwe theater is een blik). Er is geen geprivilegieerde zijde. Het
publiek neemt geen toeschouwerspostitie in maar is bij en in het spektakel (publiek zit
rond of tussen de podia) → het spektakel wordt niet vanuit een gezichtspunt
geconstrueerd)
17e eeuw: theater tijdens barokcultuur -> ontstaan van hofcultuur in theater
- alles draait om centrale positie van soeverein + theatrale codes
- vorst aan ideale gezichtspunt met koninklijke blik
- centraal perspectief is zeer belangrijk
