Samenvatting - Inleiding in de filosofie met inbegrip van wetenschapsleer (GESLAAGD!)

Inleiding in de filosofie
Inleiding
Preliminaria = zaken die je moet weten voor je een drempel over gaat
Alegorie = verhaal met diepere betekenis

Filosofie:
 Theoretische filosofie:
o Metafysica = studie v. onveranderlijke immateriële principe
o Epistemologie = studie v. hoe we kennen
o Wetenschapsfilosofie
o logica
 Praktische filosofie:
o Ethiek = studie v. moraal
o Politieke & sociale filosofie
o Kunstfilosofie
Plato’s grot:
 Beeld je mensen vastgeketend in een grot voor met het gezicht nr muur voor lange tijd.
Achter hen is een groot vuur dat schaduwen creëert op hun muur. Wnr men aan mensen
vraagt wat realiteit is dan zeggen ze schaduwen en dus wat ze kunnen zien/aanraken. 1 v.d.
gevangene wordt met geweld bevrijdt uit grot en mag buitenwereld waarnemen. Hierna
word hij terug bij andere in grot geplaatst. Gevangene aan buitenwereld blootgesteld vertelt
andere dat schaduwen nt realiteit zijn. Andere gevangene verklaren hem gek & wr
gewelddadig. Gevangene die andere probeert te overtuigen staat symbool voor een filosoof.
 Filosofie vertrekt vanuit verwondering
 Filosofie kan actief & passief zoeken nr verwondering
 Voorwerp v. verwondering = alles
 Wereld = vooraf geordende structuur
 2de natuur wr voorwerp v. kritische realiteit
 Wrm? Drm! Vs. Visie van een kind
Bv. Zizek: mens = nt geboren in de realiteit, werkelijkheid = structuur aangebracht over realiteit  werkelijkheid =
symbolische orde. Realiteit kan wel nr boven komen = moment v. betekenis verlies.

Filosofie = wetenschappelijke discipline die berust op argumentatie
 Argumentatie
 Technisch vocabularium
 Stelling poneren
 Verwondering blijft in het spel
o Filosofie stelt zich open = kwetsbare discipline
o Ruimte voor kritiek & vragen
<-> ideologie:
 Definitieve zekerheden
 Conservatief
 Gn twijfel
 Gn ruimte voor verwondering
 ‘verfijning’

,Historiciteit v.d. filosofie
 Spatio-temporele context
o Vragen & antwoorden veranderen voortdurend (hangen af v. historische context)
 Filosofie = historisch
o Heeft voor sommige filosofen belang
o Gn revolutionaire theorie = zeggen dat een object bepaald is door historische context
o Revolutionair = betekenis afgeleid uit historische context  betekenis v. object =
onveranderlijk
 Ook interpretatie = historisch bepaald
 Historisch object & subject
o Gn objectieve maatstaf
o Nt alles is historisch
o Mens = historisch  invloed op hoe we een object beschrijven

Historische context  wereldbeeld = bestaanshorizon waarin we zijn ‘geworpen’
 Bepaald groot deel v. ons leven
 Voor ons gekozen
 Slechts gedeeltelijk expliciteerbaar
 Veranderlijk:
o Revoluties
o Avant-garde = mensen vooruit op hun tijd
o Breuken
 Wijsbegeerte <-> wereldbeeld
o Conservatief-legitimerend
o Kritisch-progressief

Canon
 Maatstaf
 Historisch bepaald & legitiem
 Zelfkritisch vs. canoniek
o Zelfkritisch = kritiek geven op voorganger
 Kritiek
o Inhoudelijk
o Formeel
 verleden hoeft nt afgewezen te wr

Lotgevallen Filosofische rationaliteit
Oudheid
Van Mythos naar Logos:
 Mythos = verhaal
o Grond-leggende gebeurtenis
o Nt kritisch
o Normatief & legitimerend
o Verklaart wrm iets is (eenduidige verklaring)
Bv. Persefone = dochter v. godin v.d. vruchtbaarheid  Hades rooft haar en de godin v.d. vruchtbaarheid rouwt  er
bloeit niks meer  onderhandeling v. Zeus  helft v.d. tijd terug in bovenwerld/onderwereld

,  Cultuurschok 6de eeuw
o Contact vreemde volkeren
o Mondelinge  schriftelijke cultuur
 kritiek op mythes
 Logos = rede & uitleg (gedachtegang)
 Mythos  mytho-logie  logos
o Kritiek op mythe & rationalisering
o Onderscheiden v. Grieken a.d.h.v. theoria = v. op afstand nr iets kijken
o Desacralisering v.d. natuur
 ‘Griekse wonder’
Bv. Griekse godsdienst ontstaat als natuurgodsdienst  geloven dat bliksem god is  Bliksem is atribuut v. Zeus 
goddelijke verdwijnt uit natuur = desacralisering


Natuurfilosofen:
 Filosofie ontstaat als natuurfilosofie
 Gedesacraliseerde natuur als phusis  natuur = iets dat groeit
o Phusis = de manier waarop werkelijkheid is
 Natuur = organisme
 Kosmos (~het mooie), sieraad, opsmuk  kosmo-logie = schoonheid ligt in de redelijkheid
o Geloof dat persoonlijke redelijkheid parallel is met deze van de natuur  ik kan de
natuur begrijpen = filosofisch realisme
 Materialisme: oer-stof = materieel principe
o Beginsel
o 1ste element
 Heraclitus:
o Bijnaam: de duistere
 Moeilijk te begrijpen
 Somber
 Neerkijkend op massa
o Gn originele teksten
 Wel fragmenten = spreuken = Aforismen
 Via mondelinge overdracht
 Moeilijk om theorie te ontwikkelen binnen gedachtelijn
o Vraag: Wat is de realiteit?
 Plato: Niet wat u ziet
 Heraclitus:
 essentie/wezen v. werkelijkheid = verandering/transformatie 
zintuigen zijn vertrouwbaar = permanente flux
= Eenheid der stabiliteit der tegengestelden
o 1. Complementair
 gn licht zn donker
 gn dag zn nacht
o 2. Overgaanbaarheid
 wat jong is wordt oud
 nat wordt droog
o 3. Ambiguïteit
 dubbelzinnigheid v. dingen
Bv. voor de ene levend gevend voor de andere dodelijk

, o Conflict tss tegengestelden = constitutief
 Bestaat nt zolang het nt benoemd wordt
 “alles vloeit, niets blijft gelijk”
o Nts in de werkelijkheid is stabiel/oneindig/onvergaanbaar
 Vuur = materiele basis v. alles
o Alles ontstaat/vergaat in vuur
 Oorlog = vader v. alle dingen
o Strijd = oorsprong v. alles wat is
o Letterlijke (~fysiek) & metaforische (~spanning tss
tegengestelden) zin
 Iemand kan nooit 2x exact dezelfde rivier afvaren
o Door constante verandering
 Parmenides:
o Gn originele werken
 Wel 111 verzen (~poëzie) verzameld 10 eeuwen na zijn leven
o Gelooft nt in kosmologie maar schrijft er wel 1
o Mythos zit nog mee in logos
o Vraag: Is het of is het niet?
 Is = al waarover kan gesproken/gedacht wr
1. Datgene waarover ik kan denken is & is nt
 Onmogelijk
 Dat het is, en dat het onmogelijk is dat het nt is
 Kan nt tegelijk a en nt a zijn
Bv. onmogelijk tegelijk dood & levend
2. Het is nt en het is noodzakelijk dat het nt is
= het is nt en het is onmogelijk dat het is
 Onmogelijk
 Waarover we kunnen spreken/denken moet bestaan
 Nt bestaat  nt gedacht/besproken wr
 <-> spreken/denken over het nt bestaand/zijnde
 nt het nt-bestaande/zijnde
3. Denken/spreken bevat object
 Object = noodzakelijk bestaan (gn onderscheid tss (im-)materieel)
 Niet-zijnde kan je niet kennen  onbereikbaar/onuitspreekbaar
 Het zijnde is, het niet-zijnde is niet
 Niet zijn valt weg & zijn blijft
 Zijnde:
o kan nt ontstaan/vergaan, anders zeg je dat er nt-zijnde was/komt
o ondeelbaar
o onbeweeglijk & begrensd
o volmaakt