Samenvatting Godsdienst
Godsdienst= een religie (levensbeschouwing) gericht op het geloven in
een bepaalde God/goden; datgene waarmee men zich ‘verbindt’ noemt
met God. (Islam/Christendom)
Geloof= religie= een geheel van leerstelligheden en plechtigheden
Religie= een levensbeschouwing waarin het zoeken van verbondenheid,
verdieping en spiritualiteit centraal staat. We gaan uit van een verhouding
tot het ‘heilige’. Hierbij spelen rituele, affectieve, gedragsmatige en
sociale aspecten een grote rol. (Boeddhisme)
Religieus/spiritualiteit: ‘iets speciaals’: alle godsdienstige mensen zijn
religieus, maar niet alle religieus ingestelde mensen zijn godsdienstig.
Godsdienst en religies zijn dus aanduidingen van geïnstitutionaliseerde
zingevingsactiviteiten van de mens met betrekking tot zijn bestaan als
mens in de wereld in het licht van het transcendente (het overstijgende,
het goddelijke)
Levensbeschouwing= een activiteit, een meer of minder gereflecteerde
visie (beschouwing) op het zelf, het bestaan en de wereld. Al dan niet
georiënteerd op een levensbeschouwelijke traditie. Levensbeschouwing is
overkoepelend; religieuze en godsdienstige oriëntaties maar ook seculiere
zingevingssystemen.
Activiteit= beschouwen van het leven; menselijke bezigheid met waarden,
moraal, identiteit, relatie, samenleven, zingeving, … etc.
Levensbeschouwing is afhankelijk van waar je wieg stond, cultuur, familie,
land, werelddeel, ..
Opgroeien van ik (egocentrische) naar het leren kennen van de andere
(vreemde).
Door pluraliteit ontstaat wrijving, identiteit.
Perspectiefwisseling is essentieel om te kunnen leven met/in diversiteit.
De morele ontwikkeling
Opvoeders vragen; waartoe opvoeden? Welke toekomst is er? Zullen ze
sterk genoeg zijn? In aanraking komen met conflicten?
Opvoeders willen ‘het goede leven’ voor hun kind(eren). Dat iedereen
gelukkig is.
Ouders/leerkrachten/opvoeders willen het beste voor de kinderen.
In opvoeding en onderwijs worden waarden en normen overgedragen.
Ontwikkelingspsychologie: morele ontwikkeling (extra boek Groot Worden)
Morele ontwikkeling peuter: Vanaf 2,5j: Morele regels enkel van toepassing
wanneer mama of papa in de buurt zijn. Daarna gaan ze het toch doen en
zichzelf straffen of de schuld op iemand anders steken.
Morele ontwikkeling kleuter: Ontwikkeling spiegelgeweten (imiteren zonder
begrijpen)
Morele ontwikkeling volgens Kohlberg: 6 Stadia: (Kohlberg: Heinz
Dilemma)
- Preconventioneel: peuter/kleuter:
o Strafvermijdend
, o Beloning (prettig ervaren)
- Conventioneel: lagereschoolkind: (normen zijn gekend)
o Directe omgeving
o Grotere omgeving
- Post conventioneel: volwassene
o Abstracte morele principes (universele menselijke rechten)
o Realisatie eigen verantwoordelijk
Morele ontwikkeling stimuleren in de kleuterklas: Leren onderscheid
tussen goed en kwaad en het juiste gedrag hierbij.
Morele opvoeding: respectvol leren omgaan met veelvormigheid van
waarden en normen (in iedere cultuur, Godsdienst anders). Adhv
Waardeverhalen
In een pluralistische samenleving is het des te belangrijker om doorheen
de morele vraag verder te zoeken en te peilen naar de godsdienstige en
levensbeschouwelijke achtergrond van waaruit kinderen omgaan met de
vraag wat goed en wat kwaad is.
We gaan niet meer uit van 1 levensbeschouwing.
Tot de jaren 60 was de kerk degene die besliste wat goed of slecht was.
Belangrijk was de 2e wereldoorlog: elke eensgezindheid over het waarom
van opvoeding en vooral welke waarden en normen belangrijk waren, zijn
verdwenen.
Vandaag: in tijden van terreur en radicalisering is opvoeding een belangrijk
(het belangrijkst?) middel om de strijd aan te gaan.
Levensbeschouwelijke en religieuze groei bij kleuters
De kleuter in ontwikkeling: identiteitsvorming: taal, motorisch,
levensbeschouwelijk. Elke kleuter heeft een andere achtergrond
(thuismilieu, ervaringen). Als KO aanvoelen en proberen differentiëren.
Levensbeschouwelijke en religieuze groei: Stimuleren ontwikkeling,
aanbod moet dicht bij de wereld van de kleuters aansluiten. (verwonderen,
bewonderen, blij zijn voor iemand, bewust worden, verbondenheid voelen,
groep voelen, stil zijn boos worden voor onrecht, proberen goed doen,
eventueel herkennen in een verhaal, leren bidden, …)
Als KO: verbonden zijn met kleuters, nabijheid, veiligheid, vertrouwen
bieden, ..
Belangrijk om hier taal aan te koppelen. Verwoorden van gevoelens en
ervaringen.
Componenten van levensbeschouwelijke en religieuze groei:
Kleuters moeten kunnen participeren om te ervaren (bijv. aan rituelen,
maar ook aan de vertrouwensband tussen KO en kleuters). Kleuters
hebben beelden en autonomie nodig.
A. Fundamentele A1. Vertrouwen
bestaanscondities A2. Mogelijkheden en beperkingen
B. Verbondenheid B1. Met zichzelf
B2. Met anderen
B3. Met gemeenschappen
B4. Met natuur en cultuur
, C. Groeien in gevoeligheid voor goed en kwaad
D. Verkennen van geloofstaal
A. Fundamentele bestaanscondities
A1. Vertrouwen: basisvertrouwen ontwikkelen, vertrouwen op stabiliteit en
goede gerichtheid van de buitenwereld. Vertrouwen in zichzelf en
vertrouwen op hun invloed op de wereld.
A2. Mogelijkheden en beperkingen: eigen mogelijkheden ontdekken,
botsen tegen grenzen en beperkingen. Evenwicht tussen mogelijkheden
en beperkingen zal hun helpen vertrouwen te vinden in zichzelf en de
wereld. (positief zelfbeeld, kleuters willen alles zelf kunnen). De dood als
laatste grens kunnen ze niet vatten.
B. Verbondenheid
B1. Met zichzelf: zichzelf ontdekken, ervaringskansen en verhalen
aanbieden om bewust te worden van zichzelf. (moeilijk, kleuters zijn
egocentrisch) Zowel uiterlijke aspecten als innerlijke belevingen.
B2. Met anderen: evolutie van egocentrisme naar aandacht voor anderen.
Al spelend rekening houden met elkaar, oudste kleuters maken
vriendschappen (verbondenheid)
B3. Met gemeenschappen: identificeren met gezin en familie, de klas.
Werken als groep.
B4. Met natuur en cultuur: door exploratiedrang onder de indruk zijn,
mysterie onderzoeken en bewust worden van natuur en cultuur.
C. Groeien in gevoeligheid voor goed en kwaad: essentieel is het
onderscheidingsvermogen voor goed en kwaad. Imiteren op moreel vlak
de volwassene. Oudste kleuters oordelen op uiterlijk gedrag, nog niet op
intentie.
D. Verkennen van geloofstaal en groeien in symboolgevoeligheid: pas
open staan voor het religieuze/godsdienstige als ze ook leren spreken in
geloofstaal. Vooral verkennen en meebeleven in verhalen, rituelen en
vieringen. Symboliek begrijpen ze nog niet.
Levensbeschouwelijke en religieuze groei vraagt communicatie.
Verschillende niveaus van communicatie: het niveau van ervaring,
betekenisverlening en van reflectie. (woord van God – woord van KO –
woord van …)
3 impulsen:
Ervaren en beleven stiltespel, waardenverhaal vertellen
Geloofsverhalen en beelden (enkel bij katholieke school) Jezusbeeld
bespreken, bijbelverhaal vertellen, een getuigenis van een gelovigen
Rituelen en feesten paasfeest vieren
Verkennen meestal ervaren en beleven
Ik verken WAT (de component of specifiek vanuit je waarom)
IN (activiteit)
Godsdienst= een religie (levensbeschouwing) gericht op het geloven in
een bepaalde God/goden; datgene waarmee men zich ‘verbindt’ noemt
met God. (Islam/Christendom)
Geloof= religie= een geheel van leerstelligheden en plechtigheden
Religie= een levensbeschouwing waarin het zoeken van verbondenheid,
verdieping en spiritualiteit centraal staat. We gaan uit van een verhouding
tot het ‘heilige’. Hierbij spelen rituele, affectieve, gedragsmatige en
sociale aspecten een grote rol. (Boeddhisme)
Religieus/spiritualiteit: ‘iets speciaals’: alle godsdienstige mensen zijn
religieus, maar niet alle religieus ingestelde mensen zijn godsdienstig.
Godsdienst en religies zijn dus aanduidingen van geïnstitutionaliseerde
zingevingsactiviteiten van de mens met betrekking tot zijn bestaan als
mens in de wereld in het licht van het transcendente (het overstijgende,
het goddelijke)
Levensbeschouwing= een activiteit, een meer of minder gereflecteerde
visie (beschouwing) op het zelf, het bestaan en de wereld. Al dan niet
georiënteerd op een levensbeschouwelijke traditie. Levensbeschouwing is
overkoepelend; religieuze en godsdienstige oriëntaties maar ook seculiere
zingevingssystemen.
Activiteit= beschouwen van het leven; menselijke bezigheid met waarden,
moraal, identiteit, relatie, samenleven, zingeving, … etc.
Levensbeschouwing is afhankelijk van waar je wieg stond, cultuur, familie,
land, werelddeel, ..
Opgroeien van ik (egocentrische) naar het leren kennen van de andere
(vreemde).
Door pluraliteit ontstaat wrijving, identiteit.
Perspectiefwisseling is essentieel om te kunnen leven met/in diversiteit.
De morele ontwikkeling
Opvoeders vragen; waartoe opvoeden? Welke toekomst is er? Zullen ze
sterk genoeg zijn? In aanraking komen met conflicten?
Opvoeders willen ‘het goede leven’ voor hun kind(eren). Dat iedereen
gelukkig is.
Ouders/leerkrachten/opvoeders willen het beste voor de kinderen.
In opvoeding en onderwijs worden waarden en normen overgedragen.
Ontwikkelingspsychologie: morele ontwikkeling (extra boek Groot Worden)
Morele ontwikkeling peuter: Vanaf 2,5j: Morele regels enkel van toepassing
wanneer mama of papa in de buurt zijn. Daarna gaan ze het toch doen en
zichzelf straffen of de schuld op iemand anders steken.
Morele ontwikkeling kleuter: Ontwikkeling spiegelgeweten (imiteren zonder
begrijpen)
Morele ontwikkeling volgens Kohlberg: 6 Stadia: (Kohlberg: Heinz
Dilemma)
- Preconventioneel: peuter/kleuter:
o Strafvermijdend
, o Beloning (prettig ervaren)
- Conventioneel: lagereschoolkind: (normen zijn gekend)
o Directe omgeving
o Grotere omgeving
- Post conventioneel: volwassene
o Abstracte morele principes (universele menselijke rechten)
o Realisatie eigen verantwoordelijk
Morele ontwikkeling stimuleren in de kleuterklas: Leren onderscheid
tussen goed en kwaad en het juiste gedrag hierbij.
Morele opvoeding: respectvol leren omgaan met veelvormigheid van
waarden en normen (in iedere cultuur, Godsdienst anders). Adhv
Waardeverhalen
In een pluralistische samenleving is het des te belangrijker om doorheen
de morele vraag verder te zoeken en te peilen naar de godsdienstige en
levensbeschouwelijke achtergrond van waaruit kinderen omgaan met de
vraag wat goed en wat kwaad is.
We gaan niet meer uit van 1 levensbeschouwing.
Tot de jaren 60 was de kerk degene die besliste wat goed of slecht was.
Belangrijk was de 2e wereldoorlog: elke eensgezindheid over het waarom
van opvoeding en vooral welke waarden en normen belangrijk waren, zijn
verdwenen.
Vandaag: in tijden van terreur en radicalisering is opvoeding een belangrijk
(het belangrijkst?) middel om de strijd aan te gaan.
Levensbeschouwelijke en religieuze groei bij kleuters
De kleuter in ontwikkeling: identiteitsvorming: taal, motorisch,
levensbeschouwelijk. Elke kleuter heeft een andere achtergrond
(thuismilieu, ervaringen). Als KO aanvoelen en proberen differentiëren.
Levensbeschouwelijke en religieuze groei: Stimuleren ontwikkeling,
aanbod moet dicht bij de wereld van de kleuters aansluiten. (verwonderen,
bewonderen, blij zijn voor iemand, bewust worden, verbondenheid voelen,
groep voelen, stil zijn boos worden voor onrecht, proberen goed doen,
eventueel herkennen in een verhaal, leren bidden, …)
Als KO: verbonden zijn met kleuters, nabijheid, veiligheid, vertrouwen
bieden, ..
Belangrijk om hier taal aan te koppelen. Verwoorden van gevoelens en
ervaringen.
Componenten van levensbeschouwelijke en religieuze groei:
Kleuters moeten kunnen participeren om te ervaren (bijv. aan rituelen,
maar ook aan de vertrouwensband tussen KO en kleuters). Kleuters
hebben beelden en autonomie nodig.
A. Fundamentele A1. Vertrouwen
bestaanscondities A2. Mogelijkheden en beperkingen
B. Verbondenheid B1. Met zichzelf
B2. Met anderen
B3. Met gemeenschappen
B4. Met natuur en cultuur
, C. Groeien in gevoeligheid voor goed en kwaad
D. Verkennen van geloofstaal
A. Fundamentele bestaanscondities
A1. Vertrouwen: basisvertrouwen ontwikkelen, vertrouwen op stabiliteit en
goede gerichtheid van de buitenwereld. Vertrouwen in zichzelf en
vertrouwen op hun invloed op de wereld.
A2. Mogelijkheden en beperkingen: eigen mogelijkheden ontdekken,
botsen tegen grenzen en beperkingen. Evenwicht tussen mogelijkheden
en beperkingen zal hun helpen vertrouwen te vinden in zichzelf en de
wereld. (positief zelfbeeld, kleuters willen alles zelf kunnen). De dood als
laatste grens kunnen ze niet vatten.
B. Verbondenheid
B1. Met zichzelf: zichzelf ontdekken, ervaringskansen en verhalen
aanbieden om bewust te worden van zichzelf. (moeilijk, kleuters zijn
egocentrisch) Zowel uiterlijke aspecten als innerlijke belevingen.
B2. Met anderen: evolutie van egocentrisme naar aandacht voor anderen.
Al spelend rekening houden met elkaar, oudste kleuters maken
vriendschappen (verbondenheid)
B3. Met gemeenschappen: identificeren met gezin en familie, de klas.
Werken als groep.
B4. Met natuur en cultuur: door exploratiedrang onder de indruk zijn,
mysterie onderzoeken en bewust worden van natuur en cultuur.
C. Groeien in gevoeligheid voor goed en kwaad: essentieel is het
onderscheidingsvermogen voor goed en kwaad. Imiteren op moreel vlak
de volwassene. Oudste kleuters oordelen op uiterlijk gedrag, nog niet op
intentie.
D. Verkennen van geloofstaal en groeien in symboolgevoeligheid: pas
open staan voor het religieuze/godsdienstige als ze ook leren spreken in
geloofstaal. Vooral verkennen en meebeleven in verhalen, rituelen en
vieringen. Symboliek begrijpen ze nog niet.
Levensbeschouwelijke en religieuze groei vraagt communicatie.
Verschillende niveaus van communicatie: het niveau van ervaring,
betekenisverlening en van reflectie. (woord van God – woord van KO –
woord van …)
3 impulsen:
Ervaren en beleven stiltespel, waardenverhaal vertellen
Geloofsverhalen en beelden (enkel bij katholieke school) Jezusbeeld
bespreken, bijbelverhaal vertellen, een getuigenis van een gelovigen
Rituelen en feesten paasfeest vieren
Verkennen meestal ervaren en beleven
Ik verken WAT (de component of specifiek vanuit je waarom)
IN (activiteit)
