FINANCIEEL BOEKHOUDEN – EY
DEEL 1: Het boekhoudkundig proces
1. Boekhouden: definitie en situering
Boekhouden Proces van het meten, registreren en verwerken van economische transacties van
een entiteit en het samenvatten ervan tot financiële informatie.
DOEL: creëren en verschaffen van (financiële) informatie over de entiteit voor
intern gebruik of voor extern gebruik (stakeholders).
• Interne beslissingsnemers: managers. Zij gebruiken de informatie voor plannings- en
controleactiviteiten. Bv.: productieplanning, kostenbeheer, samenstelling van kosten, …
→ Het accountingsysteem dat deze gegevens aanreikt aan het management is beleidsboekhouden of
management accounting. Management accounting concentreert zich op informatie voor interne
beslissingsprocessen.
• Externe beslissingsnemers: kredietverschaffers, aandeelhouders, de overheid, leveranciers,
concurrenten, klanten, werknemers,…
→ Externe gebruikers beschikken niet over interne informatie van de onderneming, er is dus een
informatie asymmetrie. Daarom is de correctheid en betrouwbaarheid van financiële informatie die
door het management wordt vrijgegeven belangrijk (belang van audit).
→ Het accountingsysteem dat informatie verschaft aan externe gebruikers is financieel boekhouden of
financial accounting.
Financieel boekhouden vs. beleidsboekhouden
Beleidsboekhouden Financieel boekhouden
Doelgroep Interne beslissingsnemers Externe belangenpartijen
Beslissingsvrijheid Minder beperkingen: Beperkt:
Enkel rekening houden met afwegen van Getrouwheid en objectiviteit van informatie
de kost van informatieverzameling t.o.v. moet worden bewaakt
de baten
Volgens GAAP
Tijdskader Toekomstelement Gericht op verleden
Maandelijks rapporteren Rapporteren over vaste perioden
(kwartaal, 6 maand, 1 jaar)
Rapportering Gedetailleerde rapporten Samenvattende rapporten
1
, 1.2. Wetgevend kader
Generally accepted accounting principles (GAAP) Algemeen aanvaarde regels, gewoonten en
procedures die gebruikt worden bij het opstellen
van de jaarrekeningen.
Er bestaan verschillende nationale wetgevingen (USGAAP, UKGAAP, Belgian GAAP)… dus de invulling
ervan leidt niet altijd tot dezelfde resultaten. GAAP-bepalingen zijn van toepassing op de
ondernemingen in de desbetreffende landen.
International financial reporting standards (IFRS) Een uniform accountingkader dat ervoor zorgt
dat accountingstandaarden dezelfde zijn in
verschillende landen.
IFRS zorgt voor: - uniform accountingkader
- meer transparantie in de rapportering over verschillende landen
- financiële informatie kan beter vergeleken worden over verschillende landen
European companies, listed on the European stock exchange need to use the IFRS in their consolidated
financial statements since 2005. Before 2005 the European countries still applied their local GAAP. A
whole list of other countries also apply the IFRS.
Wie past IFRS toe?
Europese beursgenoteerde bedrijven moeten IFRS gebruiken voor hun geconsolideerde financial
statements.
IN BELGIË:
Geconsolideerd FSs Statutory FSs
Beursgenoteerd IFRS verplicht Verboden IFRS te gebruiken2
Niet beursgenoteerd IFRS mag maar moet niet1 Verboden IFRS te gebruiken2
EXCEPTIONS:
1
niet-beursgenoteerde bedrijven die actief zijn in de financiële sector zijn verplicht IFRS te gebruiken
voor hun geconsolideerde jaarrekeningen.
2
closed-end real estate funds mogen ook IFRS gebruiken
1.3. Boekhoudprincipes
De basisprincipes kunnen ingedeeld worden in twee grote groepen:
• Principes m.b.t. de fundamenten van boekhouden
• Principes die iets zeggen over de manier waarop gewaardeerd moet worden
2
, Principes m.b.t. de fundamenten van boekhouding
• DE BOEKHOUDKUNDIGE ENTITEIT: boekhoudkundige gegevens moeten beperkt worden tot de
activiteiten van de organisatie zelf. Privéactiviteiten van individuen die de organisatie bezitten
of leiden moeten uitgesloten worden.
• PERIODICITEIT: rapporten moeten opgemaakt worden op het einde van een vooraf
gedefinieerde tijdsperiode. Er wordt gerapporteerd op vaste tijdstippen over een even lange
periode (meestal over de voorbije 12 maanden).
• CONTINUITEIT (GOING CONCERN): ervan uitgaan dat de entiteit minstens in het komende
boekjaar blijft voortbestaan.
• KWANTITATIEF: alleen gegevens die op objectieve wijze kwantificeerbaar zijn worden
opgenomen.
• GETROUW BEELD (TRUE & FAIR VIEW): de jaarrekening dient een getrouw beeld te geven van
het vermogen, de financiële positie en het resultaat van de onderneming. Dit is het belangrijkste
principe en is steeds doorslaggevend in geval van twijfel!
Principes m.b.t. de waarderingsregels
• MONEY MEASUREMENT: gegevens moeten in monetaire termen worden uitgedrukt (bv. niet het
aantal stuks in een voorraad maar de monetaire waarde ervan).
• HISTORISCHE KOST: activa worden gewaardeerd aan hun oorspronkelijke aanschaffingsprijs.
• REALISATIE: een opbrengst kan pas worden geboekt wanneer het goed of de dienst geleverd is
m.a.w. op het moment dat de rechten van de ene partij op de andere partij overgaan.
• OVEREENSTEMMINGSPRINCIPE (MATCHING): er moet overeenstemming zijn tussen de aan de
periode toegekende opbrengsten en de kosten die ermee verband houden. Als een opbrengst
in een bepaald jaar wordt geboekt dan moeten alle kosten die daaraan verbonden zijn in
hetzelfde jaar geboekt worden.
• MATERIALITEIT: waarderingsregels moeten worden toegepast op alle niet-verwaarloosbare
posten. Het gaat om relatieve belangrijkheid, een onderneming hoeft geen informatie te
verstrekken die voor de oordeelsvorming en besluitvorming van gebruikers niet van belang zijn.
• VOORZICHTIGHEID: een getrouw beeld van de realiteit moet worden gegeven, d.w.z. met alle
mogelijke kosten moet met rekening houden. Kosten worden geboekt van zodra ze voldoende
vast staan.
3
, • CONSISTENTIE: boekhoudkundige keuzes mogen niet veranderd worden tenzij er een
fundamentele verandering is in de omstandigheden (bv als de jaarrekening niet meer beantwoord
aan het getrouw beeld).
• VOLLEDIGHEID: alle verrichtingen van de onderneming moeten geregistreerd worden.
• OBJECTIVITEIT: boeken van kosten en opbrengsten gebeurt o.b.v. bewijsstukken.
2. Basisaspecten van financieel boekhouden: dubbel
boekhouden, balans en resultantenrekening
2.1. Balans
Balans Geeft de financiële toestand van een onderneming weer op een bepaald tijdstip.
Alle bezittingen en schulden van de onderneming op een bepaald tijdstip worden
opgenomen en gewaardeerd.
• BEZITTINGEN = activa
• SCHULDEN = passiva: t.o.v. derden (Sd) en t.o.v. eigenaars/aandeelhouders (Se).
→ Strikt genomen zijn aandeelhouders geen schuldeisers want de onderneming is niet verplicht
om het geld dat ze in de onderneming geïnvesteerd hebben terug te betalen.
Bezittingen (B) = schulden t.a.v. derden (Sd) + schulden t.o.v. eigenaars (Se)
Activa = passiva
Aanwending van middelen/vermogen = Bronnen van middelen/vermogen
De balans wordt ook wel de vermogensstaat van de onderneming genoemd omdat ze een weergave is
van de ondernemingsmiddelen of het ondernemingsvermogen.
Activa
Activa Vermogensbestanddelen waarvan de onderneming eigenaar is (bv gebouwen,
vorderingen, … )
• Vaste activa: er wordt niet verwacht dat ze binnen het jaar omgezet worden in liquide middelen
(m.a.w. gerealiseerd worden), ze zijn duurzaam in de onderneming. Ze worden meestal ingezet
bij de productie van goederen of diensten. Vaste activa kunnen materiaal of immaterieel zijn.
• Vlottende activa: er kan verwacht worden dat deze binnen de 12 maanden verkocht, verbruikt
of gerealiseerd in geld zullen worden.
4
DEEL 1: Het boekhoudkundig proces
1. Boekhouden: definitie en situering
Boekhouden Proces van het meten, registreren en verwerken van economische transacties van
een entiteit en het samenvatten ervan tot financiële informatie.
DOEL: creëren en verschaffen van (financiële) informatie over de entiteit voor
intern gebruik of voor extern gebruik (stakeholders).
• Interne beslissingsnemers: managers. Zij gebruiken de informatie voor plannings- en
controleactiviteiten. Bv.: productieplanning, kostenbeheer, samenstelling van kosten, …
→ Het accountingsysteem dat deze gegevens aanreikt aan het management is beleidsboekhouden of
management accounting. Management accounting concentreert zich op informatie voor interne
beslissingsprocessen.
• Externe beslissingsnemers: kredietverschaffers, aandeelhouders, de overheid, leveranciers,
concurrenten, klanten, werknemers,…
→ Externe gebruikers beschikken niet over interne informatie van de onderneming, er is dus een
informatie asymmetrie. Daarom is de correctheid en betrouwbaarheid van financiële informatie die
door het management wordt vrijgegeven belangrijk (belang van audit).
→ Het accountingsysteem dat informatie verschaft aan externe gebruikers is financieel boekhouden of
financial accounting.
Financieel boekhouden vs. beleidsboekhouden
Beleidsboekhouden Financieel boekhouden
Doelgroep Interne beslissingsnemers Externe belangenpartijen
Beslissingsvrijheid Minder beperkingen: Beperkt:
Enkel rekening houden met afwegen van Getrouwheid en objectiviteit van informatie
de kost van informatieverzameling t.o.v. moet worden bewaakt
de baten
Volgens GAAP
Tijdskader Toekomstelement Gericht op verleden
Maandelijks rapporteren Rapporteren over vaste perioden
(kwartaal, 6 maand, 1 jaar)
Rapportering Gedetailleerde rapporten Samenvattende rapporten
1
, 1.2. Wetgevend kader
Generally accepted accounting principles (GAAP) Algemeen aanvaarde regels, gewoonten en
procedures die gebruikt worden bij het opstellen
van de jaarrekeningen.
Er bestaan verschillende nationale wetgevingen (USGAAP, UKGAAP, Belgian GAAP)… dus de invulling
ervan leidt niet altijd tot dezelfde resultaten. GAAP-bepalingen zijn van toepassing op de
ondernemingen in de desbetreffende landen.
International financial reporting standards (IFRS) Een uniform accountingkader dat ervoor zorgt
dat accountingstandaarden dezelfde zijn in
verschillende landen.
IFRS zorgt voor: - uniform accountingkader
- meer transparantie in de rapportering over verschillende landen
- financiële informatie kan beter vergeleken worden over verschillende landen
European companies, listed on the European stock exchange need to use the IFRS in their consolidated
financial statements since 2005. Before 2005 the European countries still applied their local GAAP. A
whole list of other countries also apply the IFRS.
Wie past IFRS toe?
Europese beursgenoteerde bedrijven moeten IFRS gebruiken voor hun geconsolideerde financial
statements.
IN BELGIË:
Geconsolideerd FSs Statutory FSs
Beursgenoteerd IFRS verplicht Verboden IFRS te gebruiken2
Niet beursgenoteerd IFRS mag maar moet niet1 Verboden IFRS te gebruiken2
EXCEPTIONS:
1
niet-beursgenoteerde bedrijven die actief zijn in de financiële sector zijn verplicht IFRS te gebruiken
voor hun geconsolideerde jaarrekeningen.
2
closed-end real estate funds mogen ook IFRS gebruiken
1.3. Boekhoudprincipes
De basisprincipes kunnen ingedeeld worden in twee grote groepen:
• Principes m.b.t. de fundamenten van boekhouden
• Principes die iets zeggen over de manier waarop gewaardeerd moet worden
2
, Principes m.b.t. de fundamenten van boekhouding
• DE BOEKHOUDKUNDIGE ENTITEIT: boekhoudkundige gegevens moeten beperkt worden tot de
activiteiten van de organisatie zelf. Privéactiviteiten van individuen die de organisatie bezitten
of leiden moeten uitgesloten worden.
• PERIODICITEIT: rapporten moeten opgemaakt worden op het einde van een vooraf
gedefinieerde tijdsperiode. Er wordt gerapporteerd op vaste tijdstippen over een even lange
periode (meestal over de voorbije 12 maanden).
• CONTINUITEIT (GOING CONCERN): ervan uitgaan dat de entiteit minstens in het komende
boekjaar blijft voortbestaan.
• KWANTITATIEF: alleen gegevens die op objectieve wijze kwantificeerbaar zijn worden
opgenomen.
• GETROUW BEELD (TRUE & FAIR VIEW): de jaarrekening dient een getrouw beeld te geven van
het vermogen, de financiële positie en het resultaat van de onderneming. Dit is het belangrijkste
principe en is steeds doorslaggevend in geval van twijfel!
Principes m.b.t. de waarderingsregels
• MONEY MEASUREMENT: gegevens moeten in monetaire termen worden uitgedrukt (bv. niet het
aantal stuks in een voorraad maar de monetaire waarde ervan).
• HISTORISCHE KOST: activa worden gewaardeerd aan hun oorspronkelijke aanschaffingsprijs.
• REALISATIE: een opbrengst kan pas worden geboekt wanneer het goed of de dienst geleverd is
m.a.w. op het moment dat de rechten van de ene partij op de andere partij overgaan.
• OVEREENSTEMMINGSPRINCIPE (MATCHING): er moet overeenstemming zijn tussen de aan de
periode toegekende opbrengsten en de kosten die ermee verband houden. Als een opbrengst
in een bepaald jaar wordt geboekt dan moeten alle kosten die daaraan verbonden zijn in
hetzelfde jaar geboekt worden.
• MATERIALITEIT: waarderingsregels moeten worden toegepast op alle niet-verwaarloosbare
posten. Het gaat om relatieve belangrijkheid, een onderneming hoeft geen informatie te
verstrekken die voor de oordeelsvorming en besluitvorming van gebruikers niet van belang zijn.
• VOORZICHTIGHEID: een getrouw beeld van de realiteit moet worden gegeven, d.w.z. met alle
mogelijke kosten moet met rekening houden. Kosten worden geboekt van zodra ze voldoende
vast staan.
3
, • CONSISTENTIE: boekhoudkundige keuzes mogen niet veranderd worden tenzij er een
fundamentele verandering is in de omstandigheden (bv als de jaarrekening niet meer beantwoord
aan het getrouw beeld).
• VOLLEDIGHEID: alle verrichtingen van de onderneming moeten geregistreerd worden.
• OBJECTIVITEIT: boeken van kosten en opbrengsten gebeurt o.b.v. bewijsstukken.
2. Basisaspecten van financieel boekhouden: dubbel
boekhouden, balans en resultantenrekening
2.1. Balans
Balans Geeft de financiële toestand van een onderneming weer op een bepaald tijdstip.
Alle bezittingen en schulden van de onderneming op een bepaald tijdstip worden
opgenomen en gewaardeerd.
• BEZITTINGEN = activa
• SCHULDEN = passiva: t.o.v. derden (Sd) en t.o.v. eigenaars/aandeelhouders (Se).
→ Strikt genomen zijn aandeelhouders geen schuldeisers want de onderneming is niet verplicht
om het geld dat ze in de onderneming geïnvesteerd hebben terug te betalen.
Bezittingen (B) = schulden t.a.v. derden (Sd) + schulden t.o.v. eigenaars (Se)
Activa = passiva
Aanwending van middelen/vermogen = Bronnen van middelen/vermogen
De balans wordt ook wel de vermogensstaat van de onderneming genoemd omdat ze een weergave is
van de ondernemingsmiddelen of het ondernemingsvermogen.
Activa
Activa Vermogensbestanddelen waarvan de onderneming eigenaar is (bv gebouwen,
vorderingen, … )
• Vaste activa: er wordt niet verwacht dat ze binnen het jaar omgezet worden in liquide middelen
(m.a.w. gerealiseerd worden), ze zijn duurzaam in de onderneming. Ze worden meestal ingezet
bij de productie van goederen of diensten. Vaste activa kunnen materiaal of immaterieel zijn.
• Vlottende activa: er kan verwacht worden dat deze binnen de 12 maanden verkocht, verbruikt
of gerealiseerd in geld zullen worden.
4
