Leerpad 1: België
1) Scheiding der machten
Je kan de drie machten geven.
Scheiding der machten
Macht Instelling Bevoegdheid
o Parlement o Maakt wetten
Wetgevende macht
o Koning o Controleert uitvoerende macht
o Koning
o Bestuurt het land
o Zijn regering van
Uitvoerende macht o Wetten in concrete gevallen worden
ministers en
toegepast + nageleefd
staatssecretarissen
o Hoven (opendebare o Doet uitspraken over geschillen
Rechterlijke macht ministerie) o Controleert wettelijkheid van daden
o rechtbanken van uitvoerende macht
Je legt uit wat scheiding der machten betekent.
- Macht = verdeeld over verschillende instellingen
® Iedereen controleert iedereen
Je kan uitleggen wat essen)eel is bij de scheiding der machten.
- Moet al)jd evenwicht zijn tussen alle machten
® Wederzijdse controle tussen alle machten om te verhinderen dat 1 macht te groot wordt
® Principe = checks and balances
- Iedere macht moet 2 andere controleren + zelf ook gecontroleerd worden (macht + tegenmacht)
Je kan uitleggen wat een autoritair regime is en een voorbeeld geven.
Alle macht is in de handen van 1 persoon (dictator), familie, kleine groep mensen, een par)j of
militairen.
Bv. Noord-Korea, Iran
Je kan uitleggen aan de hand van 3 kenmerken uit waarom een land een autoritair regime is.
o Geen scheiding der machten
o Weinig burgerlijke vrijheden en rechten
o Verkiezingen niet zuiver, vaak sprake van fraude, manipula)e en geweld
El Mousa) Hafsa 1
, Je kan uitleggen wat wordt bedoeld met de ‘vierde macht’.
- Soms spreken we ook van een vierde macht = pers en de media
- Taak:
o Informa)e geven
o Opinie vormen
o Spreekbuis zijn van bevolking
o Controle uitoefenen op poli)eke wereld
- Allemaal belangrijke func)es voor een democra)e
- Basisvoorwaarde voor democra)e = persvrijheid + vrijheid voor hebben en uiten van je mening,
het recht op vrijemeningsui)ng.
2) Representa4eve en parlementaire democra4e
Je kan uitleggen wat het woord ‘democra)e’ betekent.
Democra)e komt van het Grieks: demos = volk en kratein = heersen à volksheerschappij
Je kan uitleggen wat een representa)eve democra)e is.
Bestuursvorm waarbij bevolking de vertegenwoordigers kiest om in hun plaats over kwes)es te
beslissen, om in hun plaats de macht uit te oefenen. De representa)eve democra)e is hierdoor
onderscheiden van de directe, waarin leden van de bevolking zelf poli)eke besluiten nemen.
Je kan uitleggen welke evolu)e hee\ plaatsgevonden wat betre\ de lee\ijd van het stemrecht.
•Cijnkiesrecht = enkel de rijke Belgen die een bepaalde cijns (belasting) betaalden konden
1831 stemmen
•Algemeen meervoudig stemrecht = elke man van min. 25 jaar stemt 1x, sommige die een
1893 bepaalde belasting/diploma hebben krijgen 2 of 3 stemmen
•Algemeen enkelvoudig stemrecht = elke man van min. 21 krijgt 1 stem
1919
•Stemrecht voor vrouwen
1948
•Elke burger van min. 18 jaar heeft recht op 1 stem op voorwaarde dat hij Belg is
1981
El Mousa) Hafsa 2
, Je kan uitleggen in welke 2 basismodellen je de representa)eve democra)e terugvindt en legt dit uit.
o Presiden)ële democra)e:
Zij houden 2 soorten verkiezingen. Eén van deze verkiezingen is om te bepalen wie de president
wordt. De president stelt vervolgens zijn eigen regering samen die niet afankelijk is van een
meerderheid in het parlement. De andere verkiezing is om te bepalen wat de verhoudingen in
het Huis van Afgevaardigden en de Senaat worden. Deze 2 vormen de wetgevende macht. De
scheiding der machten in een presiden)eel stelsel is dus strikter.
De president wordt rechtstreeks verkozen. Hij verwerkt daardoor een eigen legitimering met eigen
bevoegdheden maar tegelijkertijd is er ook het verkozen parlement met een senaat en een kamer om zo het
nodige tegengewicht te bieden.
o Parlementaire democra)e:
Er wordt geen president of eerste minister rechtstreeks verkozen, enkel een parlement. De
regering haalt dus haar bevoegdheid uit het vertrouwen dat dat parlement haar gee\. Ze wordt
niet rechtstreeks verkozen.
3) Rechtsstaat
Je kan uitleggen wat een rechtsstaat is.
- Staat waar machthebbers de regels moeten respecteren
® Regels die democra)sch ontworpen werden, waarbij fundamentele rechten + vrijheden van
mens gerespecteerd worden
® Fundamenteel: waar mogelijkheid bestaat om betwis)ngen over toepassingen van die regels
door een onafankelijke rechtbank te beslechten.
Je kan uitleggen wat de fundamentele rechten en vrijheden zijn.
- Er zijn 7 fundamentele rechten:
o Het recht op een eerbiedige, correcte behandeling
o Het recht om informa)e te krijgen
o Het recht om informa)e te geven
o Het recht op juridische bijstand en rechtsbijstand
o Het recht op financieel herstel
o Het recht op hulp
o Het recht op bescherming en respect voor het privéleven
- Rechten die ieder mens hee\ + die grondslag zijn voor alle rechten die door wet en gewoonte
worden bepaald
- 4 vrijheden in Europese Unie = vrije verkeer van personen, goederen, diensten en kapitaal.
El Mousa) Hafsa 3
1) Scheiding der machten
Je kan de drie machten geven.
Scheiding der machten
Macht Instelling Bevoegdheid
o Parlement o Maakt wetten
Wetgevende macht
o Koning o Controleert uitvoerende macht
o Koning
o Bestuurt het land
o Zijn regering van
Uitvoerende macht o Wetten in concrete gevallen worden
ministers en
toegepast + nageleefd
staatssecretarissen
o Hoven (opendebare o Doet uitspraken over geschillen
Rechterlijke macht ministerie) o Controleert wettelijkheid van daden
o rechtbanken van uitvoerende macht
Je legt uit wat scheiding der machten betekent.
- Macht = verdeeld over verschillende instellingen
® Iedereen controleert iedereen
Je kan uitleggen wat essen)eel is bij de scheiding der machten.
- Moet al)jd evenwicht zijn tussen alle machten
® Wederzijdse controle tussen alle machten om te verhinderen dat 1 macht te groot wordt
® Principe = checks and balances
- Iedere macht moet 2 andere controleren + zelf ook gecontroleerd worden (macht + tegenmacht)
Je kan uitleggen wat een autoritair regime is en een voorbeeld geven.
Alle macht is in de handen van 1 persoon (dictator), familie, kleine groep mensen, een par)j of
militairen.
Bv. Noord-Korea, Iran
Je kan uitleggen aan de hand van 3 kenmerken uit waarom een land een autoritair regime is.
o Geen scheiding der machten
o Weinig burgerlijke vrijheden en rechten
o Verkiezingen niet zuiver, vaak sprake van fraude, manipula)e en geweld
El Mousa) Hafsa 1
, Je kan uitleggen wat wordt bedoeld met de ‘vierde macht’.
- Soms spreken we ook van een vierde macht = pers en de media
- Taak:
o Informa)e geven
o Opinie vormen
o Spreekbuis zijn van bevolking
o Controle uitoefenen op poli)eke wereld
- Allemaal belangrijke func)es voor een democra)e
- Basisvoorwaarde voor democra)e = persvrijheid + vrijheid voor hebben en uiten van je mening,
het recht op vrijemeningsui)ng.
2) Representa4eve en parlementaire democra4e
Je kan uitleggen wat het woord ‘democra)e’ betekent.
Democra)e komt van het Grieks: demos = volk en kratein = heersen à volksheerschappij
Je kan uitleggen wat een representa)eve democra)e is.
Bestuursvorm waarbij bevolking de vertegenwoordigers kiest om in hun plaats over kwes)es te
beslissen, om in hun plaats de macht uit te oefenen. De representa)eve democra)e is hierdoor
onderscheiden van de directe, waarin leden van de bevolking zelf poli)eke besluiten nemen.
Je kan uitleggen welke evolu)e hee\ plaatsgevonden wat betre\ de lee\ijd van het stemrecht.
•Cijnkiesrecht = enkel de rijke Belgen die een bepaalde cijns (belasting) betaalden konden
1831 stemmen
•Algemeen meervoudig stemrecht = elke man van min. 25 jaar stemt 1x, sommige die een
1893 bepaalde belasting/diploma hebben krijgen 2 of 3 stemmen
•Algemeen enkelvoudig stemrecht = elke man van min. 21 krijgt 1 stem
1919
•Stemrecht voor vrouwen
1948
•Elke burger van min. 18 jaar heeft recht op 1 stem op voorwaarde dat hij Belg is
1981
El Mousa) Hafsa 2
, Je kan uitleggen in welke 2 basismodellen je de representa)eve democra)e terugvindt en legt dit uit.
o Presiden)ële democra)e:
Zij houden 2 soorten verkiezingen. Eén van deze verkiezingen is om te bepalen wie de president
wordt. De president stelt vervolgens zijn eigen regering samen die niet afankelijk is van een
meerderheid in het parlement. De andere verkiezing is om te bepalen wat de verhoudingen in
het Huis van Afgevaardigden en de Senaat worden. Deze 2 vormen de wetgevende macht. De
scheiding der machten in een presiden)eel stelsel is dus strikter.
De president wordt rechtstreeks verkozen. Hij verwerkt daardoor een eigen legitimering met eigen
bevoegdheden maar tegelijkertijd is er ook het verkozen parlement met een senaat en een kamer om zo het
nodige tegengewicht te bieden.
o Parlementaire democra)e:
Er wordt geen president of eerste minister rechtstreeks verkozen, enkel een parlement. De
regering haalt dus haar bevoegdheid uit het vertrouwen dat dat parlement haar gee\. Ze wordt
niet rechtstreeks verkozen.
3) Rechtsstaat
Je kan uitleggen wat een rechtsstaat is.
- Staat waar machthebbers de regels moeten respecteren
® Regels die democra)sch ontworpen werden, waarbij fundamentele rechten + vrijheden van
mens gerespecteerd worden
® Fundamenteel: waar mogelijkheid bestaat om betwis)ngen over toepassingen van die regels
door een onafankelijke rechtbank te beslechten.
Je kan uitleggen wat de fundamentele rechten en vrijheden zijn.
- Er zijn 7 fundamentele rechten:
o Het recht op een eerbiedige, correcte behandeling
o Het recht om informa)e te krijgen
o Het recht om informa)e te geven
o Het recht op juridische bijstand en rechtsbijstand
o Het recht op financieel herstel
o Het recht op hulp
o Het recht op bescherming en respect voor het privéleven
- Rechten die ieder mens hee\ + die grondslag zijn voor alle rechten die door wet en gewoonte
worden bepaald
- 4 vrijheden in Europese Unie = vrije verkeer van personen, goederen, diensten en kapitaal.
El Mousa) Hafsa 3
