Privaat recht Academiejaar 2022-2023
Privaat recht
Online les 1: Categorieën van personen en de rechtspersoon
1. Personenrecht
In deze les gaan we van start met een onderdeel van het burgerlijk recht; het
personen- & familierecht. Personenrecht is het onderdeel van het burgerlijk recht dat
in het algemeen bepaald wie een persoon is & welke zijn/haar rechten en plichten
zijn als enkeling, en de bescherming van die personen ook regelt. Het familierecht
regelt het statuut van de verhoudingen die enerzijds gebaseerd zijn op afstemming &
anderzijds op de gebleven gemeenschap tussen volwassenen. Beide worden vaak in
één adem genoemd, omdat er heel veel relaties zijn tussen personen- en familierecht
(recht op onderhoud, recht op opvoeding, …).
Wie of wat is nu eigenlijk een persoon? Een persoon wordt algemeen gedefinieerd
als elke entiteit die drager kan zijn van rechten en plichten. Maar wie zijn die
personen die drager zijn van rechten en plichten? Wie willen wij betrekken in het
rechtsverkeer? Stel dat we intelligentie als criterium nemen, mogen dat dan ook
intelligentie dieren zijn? Mogen wij deze dieren dan ook als een persoon in ons
personenrecht gaan aanduiden? Naast intelligentie wezens hebben we ook nog
kunstmatige intelligentie. Als we gaan focussen op de mens als persoon, hoe ver
moet je dan gaan? Wat als de mens mechanische elementen zou bevatten? Er is
uitzonderlijk besloten om de grens duidelijk te stellen op het ‘echte’ mens zijn, de
natuurlijke persoon.
Maar dat is niet altijd zo geweest. Een aantal eeuwen geleden maakten we een
onderscheidt op basis van mensen die wel en niet aan het juridisch leven konden
deelnemen. Wij hadden zelfs de figuur van de burgerlijke dood, de rechter kon u al
uw rechten ontnemen waardoor je eigenlijk geen mens meer was. Dat was in de
middeleeuwen zo dat je als straf vogelvrij verklaart werd, juridisch ben je dan geen
mens meer, maar wordt je als een ding beschouwd. En dan kon iemand u gewoon
op straat neerslaan of beroven, daders werden niet bestraft. Intussen is die
burgerlijke dood afgeschaft en hebben we dat in het kader van de mensenrechten in
de grondwet volledig onmogelijk gemaakt. Eigenlijk is het afgeschaft door een
doorslaggevende discussie met de VS in de 19 e eeuw. In de 19e eeuw kwam er
goedkoop textiel overgevlogen, dat was zo goedkoop omdat slaven deze maakten.
Dat heeft geleidt tot een handelsconflict. De Amerikanen begrepen niet wat het
probleem was, omdat wij de burgerlijke dood toen hadden. En dat begon moreel
lastig te worden, daardoor is de burgerlijke dood afgeschaft.
Onze visie tegenover dieren is in de loop van de tijd ook verandert. Momenteel
kennen wij dieren geen rechten toe, maar dat is ooit anders geweest. In de
middeleeuwen waren dierenprocessen geen uitzonderingen. De hond werd
gearresteerd en belandde in de cel, hij moest wachten op een proces. Nu worden de
baasjes bestraft van de dieren. Een ander voorbeeld is dat een rijke vrouw haar
fortuin naliet aan haar honden, dit kan nu niet meer. Bij ons is een dier een zaak.
1
,Privaat recht Academiejaar 2022-2023
In de 19e eeuw komt de industriële revolutie, om deze fabrieken te kunnen
financieren was er veel geld nodig. Er waren maar weinig mensen die veel geld
hadden om dat te doen, daarom moesten sommigen creatief zijn. Men probeerde dat
samen met vrienden op te richten. Plots krijgen de vrienden ruzie en wou die geen
zaken meer doen met de andere. Om dat te vermijden heeft men de mogelijkheid
gemaakt om grote organisaties te maken, vennootschappen met aandelen. Door
aandelen te kopen kocht je eigenlijk een virtueel deel van de totaliteit. Als iemand
ruzie kreeg dan kocht je gewoon de ander zijn aandeel over. Maar de fabriek viel niet
stil, enkel het aandeelhouderschap veranderde.
Een ander probleem die men wou oplossen was op vlak van aanspraakbaarheid als
het misging. Een fabriek werd ontploft. De eigenaar van de fabriek was aansprakelijk
en werd verantwoordelijk gesteld voor alle doden en verwonden. Hij moest alle
schadevergoeding betalen. Hij heeft alles wat hij had ten gelde moeten maken en is
geëindigd in grote armoede. Om dat probleem tegemoet te komen hebben
vennootschappen aansprakelijkheidsbeperking, vroegere BVBA’s, nu BV’s. De opzet
van de BV is dat er een vennootschap wordt opgericht waarbij u gelden en goederen
in steekt, die je niet kan kwijtraken, enkel wat je in een vennootschap stak. Zo is men
tot de oprichting van de rechtspersoon gekomen. Het is een combinatie van twee
noden: kapitaal samenbrengen en aansprakelijkheid beperken. Als er iets fout gaat,
dan neemt die fictieve rechtspersoon eigenlijk de val, maar die fysieke personen
worden daar niet door geraakt. Ten hoogste tot een bedrag die ze in die
rechtspersoon gestoken hebben. Je krijgt dus de opkomst van de commerciële
vennootschappen, later ook niet commerciële vennootschappen ontstaan.
Wat kunnen rechtspersonen niet doen? Alles wat te maken heeft met de essentie
van het mens zijn (adoptie/familierecht/…). Alles in de zakelijke context mogen ze
wel doen.
We hebben dus tot twee categorieën personen: een natuurlijk persoon, de mens met
zijn rechten en plichten. En een rechtspersoon, een groepering van personen en/of
middelen die aan het rechtsverkeer kan deelnemen zoals een mens als drager van
subjectieve rechten en plichten.
1.1 De rechtspersoon
Kort samengevat is de rechtspersoon ontstaan in de 19 e eeuw om tegemoet te
komen aan een aantal problemen: nood aan systeem voor kapitaalbouw, nood aan
beperking van aansprakelijkheid.
Belangrijk bij het ontstaan van die vennootschappen is dat men een aparte persoon
is gaan creëren, los van de mens. Men is die rechtspersoon als een abstract persoon
gaan bekijken. Met de tijd is men een onderscheidt gaan maken tussen:
publiekrechtelijke rechtspersonen en privaatrechtelijke rechtspersonen. De
publiekrechtelijke rechtspersonen zijn van een latere datum, het idee is heel lang
geweest dat er aan de kant van de overheid maar 1 rechtspersoon bestond, de
Belgische Staat. Na veel staatshervormingen is men de staat in stukjes gaan
opsplitsen: gemeenschappen, gewesten, lokale besturen, Bpost, Proximus, …
Eigenlijk allemaal overheidsrechtspersonen, maar ze zijn dat niet allemaal in
2
,Privaat recht Academiejaar 2022-2023
dezelfde mate. Publiekrechtelijk betekent dat zij het algemeen belang dienen en
daardoor dingen kunnen doen die private rechtspersonen niet kunnen doen. Ze
kunnen belastingen heffen, bindende reglementen opstellen, onteigenen, … dat zijn
dingen die wij als private personen niet kunnen doen.
Het is belangrijk om dat verschil tussen deze twee te kennen, maar voor sommige
rechtspersonen is dat onduidelijk. Omdat die overheid bij de oprichting van de
publiekrechtelijke rechtspersoon besloten hebben om beroep te doen op externe
expertisen, waardoor ze eigenlijk een publiekrechtelijke rechtspersoon net aandelen
gaan maken. Waarbij sommige van die aandelen aan private investeerders gaat
aanbieden. De algemene regel is dat als de helft plus 1 van de aandelen bij de
overheid zit, dan is het een publiekrechtelijke rechtspersoon/overheidsbedrijf. Is dat
niet het geval, dan is het een privaatonderneming met andere spelregels.
Sommige overheidsbedrijven zijn langzamerhand een privaatbedrijf geworden,
Telenet bijvoorbeeld.
Die privaatrechtelijke rechtspersonen is men lang gaan indelen in commerciële
(Besloten Vennootschap) en niet commerciële rechtspersonen (VZW). Om in het
privaat recht een onderneming op te starten moet je wel wat inspanningen doen:
statuten opmaken en publiceren in Belgisch Staatsblad, een dossier neerleggen op
de handelsrechtbank. Doe je dat niet goed, dan krijgt u organisatie geen
rechtspersoonlijkheid en dan ben je eigenlijk maar een feitelijke vereniging. In een
feitelijke vereniging heb je geen aansprakelijkheidsbeperking, in een feitelijke
vereniging is iedereen persoonlijk verantwoordelijk. Dat kan vergaande gevolgen
hebben. Een onderneming met rechtspersoonlijkheid biedt dus veel betere
bescherming aan haar leden. En toch zijn er een paar organisaties die geen
rechtspersoonlijkheid willen: de vakbonden.
Waarom niet? Enerzijds ter bescherming van dat stakersrecht. Stakingen zouden via
de rechtbank kunnen worden tegengehouden. Daarnaast zouden
aansprakelijkheidsclaims een financiële ramp kunnen zijn voor vakbonden. Het zou
niet fair zijn dat vakbonden moesten opdraaien voor miljoenen euro’s van
stakingsvernielingen.
Online les 2: De natuurlijke persoon
Kort gezegd zijn wij, mensen, natuurpersonen. En organisaties en vennootschappen
rechtspersonen.
Of je al dan niet een natuurlijk persoon bent hangt af van het biologische, een mens
heeft een menselijk lichaam en een menselijk leven.
2.1 Bescherming van de fysieke integriteit
Een belangrijk aspect van ons bestaan als mens is het hebben van een menselijk
lichaam. Daar bestaat heel wat regelgeving rond. We maken daarbij een
onderscheidt tussen twee grote invalshoeken. Bescherming tegen derden;
3
, Privaat recht Academiejaar 2022-2023
bescherming van de fysieke integriteit tegen inmengen door derden. Een het
zelfbeschikkingsrecht; zeggenschap over je eigen lichaam.
2.1.1 Bescherming tegen derden
Ten opzichte van derden is de regel eigenlijk heel simpel, het lichaam is
onschendbaar, dat wil zeggen dat iedere persoon zelf beslist wat er met het lichaam
gebeurd. Maar daar bestaat een belangrijke uitzondering op, daarvoor moeten we
een onderscheidt maken tussen privaat en publiek recht. Het privaatrecht zegt; geen
enkel individu mag de fysieke integriteit van iemand anders schenden. Het publiek
recht vertrekt van een ander punt, het verband tussen de overheid en het volk. Het
algemeen belang weegt zwaarder door dan het individueel belang waardoor
dwangmaatregelen mogelijk zijn. Het algemeen belang kan overwegen op het privaat
belang. Voorbeeld, verplichte inenting tegen polio. In Nederland is dat niet verplicht
en dit leidde tot grote discussies. In België is het poliovaccin wel verplicht. Als je dit
niet doen, kunnen ouders een boete of gevangenisstraf krijgen. Een tweede
voorbeeld is de dwangmaatregelen die men kan toedienen tegen geesteszieken. Een
derde voorbeeld is als iemand zich verzet tegen de politie, en de politie de persoon
dan schiet. Een ander voorbeeld is douanecontroles.
Schending van de fysieke integriteit is slechts mogelijk onder deze voorwaarden;
Legaliteit: Staat het in de wet? Finaliteit: Dient het een democratisch doel?
Proportionaliteit: Is het in verhouding tot het beoogde doel?
Als het in private omstandigheden absoluut onmogelijk is om iemand anders zijn
fysieke integriteit te schenden, hoe zit het dan met contact sporten? Contact sporten
tussen mannen en vrouwen? Er is dan één beslissent criterium; toestemming. Niet
zomaar, daar hangen wat regels aan vast. Men accepteert een zekere mate van
fysiek contact.
Er zijn vier voorwaarden om te kunnen spreken van een geoorloofde medische
ingreep: er moet een medische noodzaak zijn, drie mogelijkheden. Preventief,
vaccinatie tegen griep of corona. Diagnostisch, de zoekende ziekte. Je voelt je niet
goed en we gaan kijken wat je precies hebt, keel-hartslag-neus, bij de dokter.
Curatief, operaties. De tweede voorwaarde is de proportionaliteit. Een moet een
proportie bestaan tussen het medische risico waarmee de ingreep gepaard gaat en
het gunstig resultaat dat het kan opleveren. De derde voorwaarde is de verplichting
om de regels van de kunst na te leven, gebruikmakend van de recente
wetenschappelijke kennis en moderne medische technieken. De vierde voorwaarde
om van een geoorloogde medische ingreep te spreken is de informed consent, de
patiënt moet, na geïnformeerd te zijn, vrij toestemmen in de behandeling.
2.1.2 Zelfbeschikkingsrecht
Het zelfbeschikkingsrecht is het eigen zeggenschap over wat een mens met zijn/haar
lichaam doet. Maar wat hebben we eigenlijk te zeggen over ons eigen lichaam? In
tegenstelling tot de bescherming van ons lichaam tegen derden, heeft het
zelfbeschikkingsrecht een grote evolutie meegemaakt. Eeuwen geleden was er
bijzonder weinig zelfbeschikkingsrecht omwille van het katholieke geloof en de
geleidelijke verzanding daarvan. Gaandeweg zijn we naar meer
zelfbeschikkingsrecht gegaan.
4
Privaat recht
Online les 1: Categorieën van personen en de rechtspersoon
1. Personenrecht
In deze les gaan we van start met een onderdeel van het burgerlijk recht; het
personen- & familierecht. Personenrecht is het onderdeel van het burgerlijk recht dat
in het algemeen bepaald wie een persoon is & welke zijn/haar rechten en plichten
zijn als enkeling, en de bescherming van die personen ook regelt. Het familierecht
regelt het statuut van de verhoudingen die enerzijds gebaseerd zijn op afstemming &
anderzijds op de gebleven gemeenschap tussen volwassenen. Beide worden vaak in
één adem genoemd, omdat er heel veel relaties zijn tussen personen- en familierecht
(recht op onderhoud, recht op opvoeding, …).
Wie of wat is nu eigenlijk een persoon? Een persoon wordt algemeen gedefinieerd
als elke entiteit die drager kan zijn van rechten en plichten. Maar wie zijn die
personen die drager zijn van rechten en plichten? Wie willen wij betrekken in het
rechtsverkeer? Stel dat we intelligentie als criterium nemen, mogen dat dan ook
intelligentie dieren zijn? Mogen wij deze dieren dan ook als een persoon in ons
personenrecht gaan aanduiden? Naast intelligentie wezens hebben we ook nog
kunstmatige intelligentie. Als we gaan focussen op de mens als persoon, hoe ver
moet je dan gaan? Wat als de mens mechanische elementen zou bevatten? Er is
uitzonderlijk besloten om de grens duidelijk te stellen op het ‘echte’ mens zijn, de
natuurlijke persoon.
Maar dat is niet altijd zo geweest. Een aantal eeuwen geleden maakten we een
onderscheidt op basis van mensen die wel en niet aan het juridisch leven konden
deelnemen. Wij hadden zelfs de figuur van de burgerlijke dood, de rechter kon u al
uw rechten ontnemen waardoor je eigenlijk geen mens meer was. Dat was in de
middeleeuwen zo dat je als straf vogelvrij verklaart werd, juridisch ben je dan geen
mens meer, maar wordt je als een ding beschouwd. En dan kon iemand u gewoon
op straat neerslaan of beroven, daders werden niet bestraft. Intussen is die
burgerlijke dood afgeschaft en hebben we dat in het kader van de mensenrechten in
de grondwet volledig onmogelijk gemaakt. Eigenlijk is het afgeschaft door een
doorslaggevende discussie met de VS in de 19 e eeuw. In de 19e eeuw kwam er
goedkoop textiel overgevlogen, dat was zo goedkoop omdat slaven deze maakten.
Dat heeft geleidt tot een handelsconflict. De Amerikanen begrepen niet wat het
probleem was, omdat wij de burgerlijke dood toen hadden. En dat begon moreel
lastig te worden, daardoor is de burgerlijke dood afgeschaft.
Onze visie tegenover dieren is in de loop van de tijd ook verandert. Momenteel
kennen wij dieren geen rechten toe, maar dat is ooit anders geweest. In de
middeleeuwen waren dierenprocessen geen uitzonderingen. De hond werd
gearresteerd en belandde in de cel, hij moest wachten op een proces. Nu worden de
baasjes bestraft van de dieren. Een ander voorbeeld is dat een rijke vrouw haar
fortuin naliet aan haar honden, dit kan nu niet meer. Bij ons is een dier een zaak.
1
,Privaat recht Academiejaar 2022-2023
In de 19e eeuw komt de industriële revolutie, om deze fabrieken te kunnen
financieren was er veel geld nodig. Er waren maar weinig mensen die veel geld
hadden om dat te doen, daarom moesten sommigen creatief zijn. Men probeerde dat
samen met vrienden op te richten. Plots krijgen de vrienden ruzie en wou die geen
zaken meer doen met de andere. Om dat te vermijden heeft men de mogelijkheid
gemaakt om grote organisaties te maken, vennootschappen met aandelen. Door
aandelen te kopen kocht je eigenlijk een virtueel deel van de totaliteit. Als iemand
ruzie kreeg dan kocht je gewoon de ander zijn aandeel over. Maar de fabriek viel niet
stil, enkel het aandeelhouderschap veranderde.
Een ander probleem die men wou oplossen was op vlak van aanspraakbaarheid als
het misging. Een fabriek werd ontploft. De eigenaar van de fabriek was aansprakelijk
en werd verantwoordelijk gesteld voor alle doden en verwonden. Hij moest alle
schadevergoeding betalen. Hij heeft alles wat hij had ten gelde moeten maken en is
geëindigd in grote armoede. Om dat probleem tegemoet te komen hebben
vennootschappen aansprakelijkheidsbeperking, vroegere BVBA’s, nu BV’s. De opzet
van de BV is dat er een vennootschap wordt opgericht waarbij u gelden en goederen
in steekt, die je niet kan kwijtraken, enkel wat je in een vennootschap stak. Zo is men
tot de oprichting van de rechtspersoon gekomen. Het is een combinatie van twee
noden: kapitaal samenbrengen en aansprakelijkheid beperken. Als er iets fout gaat,
dan neemt die fictieve rechtspersoon eigenlijk de val, maar die fysieke personen
worden daar niet door geraakt. Ten hoogste tot een bedrag die ze in die
rechtspersoon gestoken hebben. Je krijgt dus de opkomst van de commerciële
vennootschappen, later ook niet commerciële vennootschappen ontstaan.
Wat kunnen rechtspersonen niet doen? Alles wat te maken heeft met de essentie
van het mens zijn (adoptie/familierecht/…). Alles in de zakelijke context mogen ze
wel doen.
We hebben dus tot twee categorieën personen: een natuurlijk persoon, de mens met
zijn rechten en plichten. En een rechtspersoon, een groepering van personen en/of
middelen die aan het rechtsverkeer kan deelnemen zoals een mens als drager van
subjectieve rechten en plichten.
1.1 De rechtspersoon
Kort samengevat is de rechtspersoon ontstaan in de 19 e eeuw om tegemoet te
komen aan een aantal problemen: nood aan systeem voor kapitaalbouw, nood aan
beperking van aansprakelijkheid.
Belangrijk bij het ontstaan van die vennootschappen is dat men een aparte persoon
is gaan creëren, los van de mens. Men is die rechtspersoon als een abstract persoon
gaan bekijken. Met de tijd is men een onderscheidt gaan maken tussen:
publiekrechtelijke rechtspersonen en privaatrechtelijke rechtspersonen. De
publiekrechtelijke rechtspersonen zijn van een latere datum, het idee is heel lang
geweest dat er aan de kant van de overheid maar 1 rechtspersoon bestond, de
Belgische Staat. Na veel staatshervormingen is men de staat in stukjes gaan
opsplitsen: gemeenschappen, gewesten, lokale besturen, Bpost, Proximus, …
Eigenlijk allemaal overheidsrechtspersonen, maar ze zijn dat niet allemaal in
2
,Privaat recht Academiejaar 2022-2023
dezelfde mate. Publiekrechtelijk betekent dat zij het algemeen belang dienen en
daardoor dingen kunnen doen die private rechtspersonen niet kunnen doen. Ze
kunnen belastingen heffen, bindende reglementen opstellen, onteigenen, … dat zijn
dingen die wij als private personen niet kunnen doen.
Het is belangrijk om dat verschil tussen deze twee te kennen, maar voor sommige
rechtspersonen is dat onduidelijk. Omdat die overheid bij de oprichting van de
publiekrechtelijke rechtspersoon besloten hebben om beroep te doen op externe
expertisen, waardoor ze eigenlijk een publiekrechtelijke rechtspersoon net aandelen
gaan maken. Waarbij sommige van die aandelen aan private investeerders gaat
aanbieden. De algemene regel is dat als de helft plus 1 van de aandelen bij de
overheid zit, dan is het een publiekrechtelijke rechtspersoon/overheidsbedrijf. Is dat
niet het geval, dan is het een privaatonderneming met andere spelregels.
Sommige overheidsbedrijven zijn langzamerhand een privaatbedrijf geworden,
Telenet bijvoorbeeld.
Die privaatrechtelijke rechtspersonen is men lang gaan indelen in commerciële
(Besloten Vennootschap) en niet commerciële rechtspersonen (VZW). Om in het
privaat recht een onderneming op te starten moet je wel wat inspanningen doen:
statuten opmaken en publiceren in Belgisch Staatsblad, een dossier neerleggen op
de handelsrechtbank. Doe je dat niet goed, dan krijgt u organisatie geen
rechtspersoonlijkheid en dan ben je eigenlijk maar een feitelijke vereniging. In een
feitelijke vereniging heb je geen aansprakelijkheidsbeperking, in een feitelijke
vereniging is iedereen persoonlijk verantwoordelijk. Dat kan vergaande gevolgen
hebben. Een onderneming met rechtspersoonlijkheid biedt dus veel betere
bescherming aan haar leden. En toch zijn er een paar organisaties die geen
rechtspersoonlijkheid willen: de vakbonden.
Waarom niet? Enerzijds ter bescherming van dat stakersrecht. Stakingen zouden via
de rechtbank kunnen worden tegengehouden. Daarnaast zouden
aansprakelijkheidsclaims een financiële ramp kunnen zijn voor vakbonden. Het zou
niet fair zijn dat vakbonden moesten opdraaien voor miljoenen euro’s van
stakingsvernielingen.
Online les 2: De natuurlijke persoon
Kort gezegd zijn wij, mensen, natuurpersonen. En organisaties en vennootschappen
rechtspersonen.
Of je al dan niet een natuurlijk persoon bent hangt af van het biologische, een mens
heeft een menselijk lichaam en een menselijk leven.
2.1 Bescherming van de fysieke integriteit
Een belangrijk aspect van ons bestaan als mens is het hebben van een menselijk
lichaam. Daar bestaat heel wat regelgeving rond. We maken daarbij een
onderscheidt tussen twee grote invalshoeken. Bescherming tegen derden;
3
, Privaat recht Academiejaar 2022-2023
bescherming van de fysieke integriteit tegen inmengen door derden. Een het
zelfbeschikkingsrecht; zeggenschap over je eigen lichaam.
2.1.1 Bescherming tegen derden
Ten opzichte van derden is de regel eigenlijk heel simpel, het lichaam is
onschendbaar, dat wil zeggen dat iedere persoon zelf beslist wat er met het lichaam
gebeurd. Maar daar bestaat een belangrijke uitzondering op, daarvoor moeten we
een onderscheidt maken tussen privaat en publiek recht. Het privaatrecht zegt; geen
enkel individu mag de fysieke integriteit van iemand anders schenden. Het publiek
recht vertrekt van een ander punt, het verband tussen de overheid en het volk. Het
algemeen belang weegt zwaarder door dan het individueel belang waardoor
dwangmaatregelen mogelijk zijn. Het algemeen belang kan overwegen op het privaat
belang. Voorbeeld, verplichte inenting tegen polio. In Nederland is dat niet verplicht
en dit leidde tot grote discussies. In België is het poliovaccin wel verplicht. Als je dit
niet doen, kunnen ouders een boete of gevangenisstraf krijgen. Een tweede
voorbeeld is de dwangmaatregelen die men kan toedienen tegen geesteszieken. Een
derde voorbeeld is als iemand zich verzet tegen de politie, en de politie de persoon
dan schiet. Een ander voorbeeld is douanecontroles.
Schending van de fysieke integriteit is slechts mogelijk onder deze voorwaarden;
Legaliteit: Staat het in de wet? Finaliteit: Dient het een democratisch doel?
Proportionaliteit: Is het in verhouding tot het beoogde doel?
Als het in private omstandigheden absoluut onmogelijk is om iemand anders zijn
fysieke integriteit te schenden, hoe zit het dan met contact sporten? Contact sporten
tussen mannen en vrouwen? Er is dan één beslissent criterium; toestemming. Niet
zomaar, daar hangen wat regels aan vast. Men accepteert een zekere mate van
fysiek contact.
Er zijn vier voorwaarden om te kunnen spreken van een geoorloofde medische
ingreep: er moet een medische noodzaak zijn, drie mogelijkheden. Preventief,
vaccinatie tegen griep of corona. Diagnostisch, de zoekende ziekte. Je voelt je niet
goed en we gaan kijken wat je precies hebt, keel-hartslag-neus, bij de dokter.
Curatief, operaties. De tweede voorwaarde is de proportionaliteit. Een moet een
proportie bestaan tussen het medische risico waarmee de ingreep gepaard gaat en
het gunstig resultaat dat het kan opleveren. De derde voorwaarde is de verplichting
om de regels van de kunst na te leven, gebruikmakend van de recente
wetenschappelijke kennis en moderne medische technieken. De vierde voorwaarde
om van een geoorloogde medische ingreep te spreken is de informed consent, de
patiënt moet, na geïnformeerd te zijn, vrij toestemmen in de behandeling.
2.1.2 Zelfbeschikkingsrecht
Het zelfbeschikkingsrecht is het eigen zeggenschap over wat een mens met zijn/haar
lichaam doet. Maar wat hebben we eigenlijk te zeggen over ons eigen lichaam? In
tegenstelling tot de bescherming van ons lichaam tegen derden, heeft het
zelfbeschikkingsrecht een grote evolutie meegemaakt. Eeuwen geleden was er
bijzonder weinig zelfbeschikkingsrecht omwille van het katholieke geloof en de
geleidelijke verzanding daarvan. Gaandeweg zijn we naar meer
zelfbeschikkingsrecht gegaan.
4
