Ethiek
6/01 – 09:00
HC 1 en HC 2: Intro + Moraal als opstap naar ethiek
Wat is ethiek?
Deeldiscipline binnen de filosofie waar men zich bezig houdt met de vraag:
Wat is goed handelen?
Object van de studie is de moraal.
Moraal: het geheel van opvattingen, regels, gewoonten en gebruiken
waarvan menselijk gedrag en handelingen worden aangemerkt als goed of
slecht/kwaad, (on)juist, (on)geoorloofd, (on)verantwoord, (on)terecht. Het
geheel van normen en waarden dat door een individu of groep, instelling
of cultuur als een richtlijn voor het eigen handelen wordt gebruikt. Intuïtie
en emoties komen hier ook te pas.
Wat is moraal?
= Mores – “gewoonten”, leidraad om goed te leven of juist te handelen.
Context- en cultuurgebonden
Een manier om naar de oorsprong van de moraal te gaan kijken
- Kijken naar instinctieve, intuïtieve en emoties (PATHOS)
- Emotionaliteit moet beteugeld worden, rationaliteit komt in het zicht
(LOGOS)
Ethiek: De wetenschap die zich bezighoudt met het onderzoek naar
waarden en normen/ morele handelingen en opvattingen bestudeert,
reflectie op de ‘moraal’. Centraal staat daarbij de kwestie wat moreel
goed, of niet goed is. Een kritische manier over wat moreel goed is om te
doen. Rationaliteit en argumentatie.
,3 referentiekaders
Wat is een beroepscode?
Beroepscodes of regels opgesteld waaraan de beroepsoefenaar zich dient
te houden. Zo is er bijvoorbeeld de regel dat een journalist aan
verschillende betrokkenen waarover hij bericht geeft, de kans moet bieden
op een wederwoord om relevante feitelijke informatie recht te zetten of
aan te vullen.
Dual theorie:
Systeem 1: Automatisch, snel, onbewust, oppervlakkig en ‘warm’ – emotie
en stereotype
VS.
Systeem 2: Gecontroleerd, traag, bewust, algoritme en ‘koud’-logica en
systematisch
Moraaltypen (Jan Verplaetse)
Boek: het morele instinct. ‘Het vlees van de moraal’, ons moraliteit is een
biologisch gegeven.
, - Rekening houden met emoties die ons gedrag drijven, anders gaan we
nooit begrijpen hoe het komt dat de mens zich moreel gedraagt.
- J. V. pleit voor een ethiek dat rekening houdt met morele beginselen,
maar ook met de 4 emotiemoralen. De ethiek van de toekomst moet
een balans vinden tussen emotie en rede.
Wezensstructuur van moraliteit is menselijk en heeft diepe wortels. Deze
verklaring komt adhv wetenschappelijk onderzoek: experimenten en
antropologische studies
- Antwoord ligt eerder bij de instincten
- Evolutionaire ontwikkeling
- Onderliggende uitdrukkingsvormen van moraal:
o Hechtingsmoraal: vanaf geboorte. Voortdurend aandacht en zorg
nodig -> afhankelijkheid
Pyschologisch vlak en neuro-chemische proces (oxytocine)
Zorgt voor: imitatie en empathie, schuldbesef/schuldgevoelens,
altruïsme (= iemand iets geven zonder er iets ervoor terug te
willen), afremmen van agressie
Dicteert om mensen niet te kwetsen of pijn te doen
Werkt instinctief, hulpgedrag en verbiedt het toebrengen van leed
o Geweldsmoraal: mensen zijn sociale, gewelddadige dieren
Vroeger levensbedreigende situaties en vijandige werken -> agressie
enige vorm van overleven. Agressie en geweld functioneel voor
bescherming voor zwakkere leden vd groep en onderdrukken van
angst
o Reinigingsmoraal: Primair disciplineringssysteem dat bedoeld was
om schadelijke stoffen te vermijden, gebaseerd op walging(=een
basisemotie dat aangeboren en aangeleerd is) -> kan leiden tot
discriminatie en uitsluiting
Morele betekenis door besmettingsweerzin vb. dode lichamen, bloed
Goed en kwaad vaak beschreven in termen of begrippen die
verwijzen naar rein- en zuiverheid (vb. vuile dief)
Mensen zijn geneigd schoon- en reinheid met deugd te associëren +
immorele handelingen worden als vies en vuil voorgesteld.
Hang naar zuiverheid
o Samenwerkingsmoraal: Geheel van regels, inzichten en intuïties
om te navigeren in deze wereld van coöperatie.
Anderen nodig om gemeen. doel te bereiken. -> win-win situatie,
grotere opbrengst door samen te werken.
Resultaat: prosociaal gedag (vriendelijkheid), mutualisme (vb.
wederkerige dienst), wederzijds altruïsme
Risico: mensen gaan profiteren
Voorspellende en herinnerde bedrogdetectie
Wortels in het instinctieve
6/01 – 09:00
HC 1 en HC 2: Intro + Moraal als opstap naar ethiek
Wat is ethiek?
Deeldiscipline binnen de filosofie waar men zich bezig houdt met de vraag:
Wat is goed handelen?
Object van de studie is de moraal.
Moraal: het geheel van opvattingen, regels, gewoonten en gebruiken
waarvan menselijk gedrag en handelingen worden aangemerkt als goed of
slecht/kwaad, (on)juist, (on)geoorloofd, (on)verantwoord, (on)terecht. Het
geheel van normen en waarden dat door een individu of groep, instelling
of cultuur als een richtlijn voor het eigen handelen wordt gebruikt. Intuïtie
en emoties komen hier ook te pas.
Wat is moraal?
= Mores – “gewoonten”, leidraad om goed te leven of juist te handelen.
Context- en cultuurgebonden
Een manier om naar de oorsprong van de moraal te gaan kijken
- Kijken naar instinctieve, intuïtieve en emoties (PATHOS)
- Emotionaliteit moet beteugeld worden, rationaliteit komt in het zicht
(LOGOS)
Ethiek: De wetenschap die zich bezighoudt met het onderzoek naar
waarden en normen/ morele handelingen en opvattingen bestudeert,
reflectie op de ‘moraal’. Centraal staat daarbij de kwestie wat moreel
goed, of niet goed is. Een kritische manier over wat moreel goed is om te
doen. Rationaliteit en argumentatie.
,3 referentiekaders
Wat is een beroepscode?
Beroepscodes of regels opgesteld waaraan de beroepsoefenaar zich dient
te houden. Zo is er bijvoorbeeld de regel dat een journalist aan
verschillende betrokkenen waarover hij bericht geeft, de kans moet bieden
op een wederwoord om relevante feitelijke informatie recht te zetten of
aan te vullen.
Dual theorie:
Systeem 1: Automatisch, snel, onbewust, oppervlakkig en ‘warm’ – emotie
en stereotype
VS.
Systeem 2: Gecontroleerd, traag, bewust, algoritme en ‘koud’-logica en
systematisch
Moraaltypen (Jan Verplaetse)
Boek: het morele instinct. ‘Het vlees van de moraal’, ons moraliteit is een
biologisch gegeven.
, - Rekening houden met emoties die ons gedrag drijven, anders gaan we
nooit begrijpen hoe het komt dat de mens zich moreel gedraagt.
- J. V. pleit voor een ethiek dat rekening houdt met morele beginselen,
maar ook met de 4 emotiemoralen. De ethiek van de toekomst moet
een balans vinden tussen emotie en rede.
Wezensstructuur van moraliteit is menselijk en heeft diepe wortels. Deze
verklaring komt adhv wetenschappelijk onderzoek: experimenten en
antropologische studies
- Antwoord ligt eerder bij de instincten
- Evolutionaire ontwikkeling
- Onderliggende uitdrukkingsvormen van moraal:
o Hechtingsmoraal: vanaf geboorte. Voortdurend aandacht en zorg
nodig -> afhankelijkheid
Pyschologisch vlak en neuro-chemische proces (oxytocine)
Zorgt voor: imitatie en empathie, schuldbesef/schuldgevoelens,
altruïsme (= iemand iets geven zonder er iets ervoor terug te
willen), afremmen van agressie
Dicteert om mensen niet te kwetsen of pijn te doen
Werkt instinctief, hulpgedrag en verbiedt het toebrengen van leed
o Geweldsmoraal: mensen zijn sociale, gewelddadige dieren
Vroeger levensbedreigende situaties en vijandige werken -> agressie
enige vorm van overleven. Agressie en geweld functioneel voor
bescherming voor zwakkere leden vd groep en onderdrukken van
angst
o Reinigingsmoraal: Primair disciplineringssysteem dat bedoeld was
om schadelijke stoffen te vermijden, gebaseerd op walging(=een
basisemotie dat aangeboren en aangeleerd is) -> kan leiden tot
discriminatie en uitsluiting
Morele betekenis door besmettingsweerzin vb. dode lichamen, bloed
Goed en kwaad vaak beschreven in termen of begrippen die
verwijzen naar rein- en zuiverheid (vb. vuile dief)
Mensen zijn geneigd schoon- en reinheid met deugd te associëren +
immorele handelingen worden als vies en vuil voorgesteld.
Hang naar zuiverheid
o Samenwerkingsmoraal: Geheel van regels, inzichten en intuïties
om te navigeren in deze wereld van coöperatie.
Anderen nodig om gemeen. doel te bereiken. -> win-win situatie,
grotere opbrengst door samen te werken.
Resultaat: prosociaal gedag (vriendelijkheid), mutualisme (vb.
wederkerige dienst), wederzijds altruïsme
Risico: mensen gaan profiteren
Voorspellende en herinnerde bedrogdetectie
Wortels in het instinctieve
