HO 1 – DE HEMATOLOGISCHE DIAGNOSTIEK
1 Symptomen
Klachten bij daling van de bloedcellen
• RBC ↓ → anemie
o Prototype klacht = moeiheid
o Klachten tgv ↓ zuurstoftransport & zuurstofvoorziening aan organen
o Dyspnoe bij inspanning & duizeligheid: door weerslag op cardiorespiratoir gebied
o Tachycardie en hartkloppingen: door cardiale compensatiemechanismen
• Neutrofielen ↓ → neutropenie
o Toename bacteriële infecties en schimmelinfecties
▪ → uit zich eerst als neutropene koorts
• Trombocyten ↓ → trombo(cyto)penie
o Bloedingen thv huid en mucosae
• T-lymfocyten ↓ → lymfopenie
o In kader van AIDS
o Toename van virale, protozoaire en fungale infecties
Stoornissen van de stollingsfactoren
• Bv. deficiënties, oa hemofilie
• Bloedingen, vnl thv spieren en gewrichten
Orgaaninfiltratie
• Orgaaninfiltratie door abnormale cellen in beenmerg, lymfeklieren en andere organen → eigen symptomen
veroorzaken (zie verder HO 8)
Lymfoïde tumoren
• Gaan gepaard met een gestoorde B- en T-celimmuniteit → infecties
→ Weinig van deze symptomen die men terug vindt bij hematologische ziekten zijn specifiek → ze worden ook
teruggevonden in kader van andere, niet-hematologische aandoeningen
→ Deze symptomen → hematologisch onderzoek van het bloed (perifeer bloedonderzoek en stollingsonderzoek) te
laten uitvoeren.
2 Etiologie van lymfeadenopathie
Etiologie
1. Infecties
• Viraal: Epstein-Barrvirus (EBV, oorzaak van mononucleosis infectiosa), cytomegaalvirus (CMV), mazelen, rubella,
HIV, virale hepatitis
• Bacterieel: in het drainagegebied van een lokale infectie (faryngitis, tandabces, otitis,...); tuberculose, syfilis,
brucellose, salmonella, bacteriële endocarditis
• Schimmels: bv. histoplasmose
• Protozoa: bv. toxoplasma.
2. Tumoraal
• Lymfomen: Hodgkin lymfomen en non-Hodgkin lymfomen
• Leukemieën: vnl. de lymfocytaire leukemieën (chronische lymfatische leukemie en acute lymfoblastische
leukemie)
• Macroglobulinemie van Waldenström (lymfoplasmocytair lymfoom met overproductie van IgM)
• Metastasen van carcinoom (bv. axillaire lymfadenopathie bij borstcarcinoom).
3. Niet-infectieus inflammatoir
• Auto-immuunziekten: systemische lupus erythematosus, reumatoide artritis
• Sarcoidose
1
,4. Medicatie
• Bv. Difenylhydantoïne
5. Hyperthyroïdie
Hoe lymfeadenopathie diagnosticeren?
• Beeldvorming (Rx thorax, echografie abdomen, CT scan, al dan niet gecombineerd met PET-scan)
• Lymfeklierbiopsie: anatomo-pathologisch, cytologisch, microbiologisch en moleculair
• Immunologische merkers
3 Etiologie van splenomegalie
Etiologie splenomegalie
1. Infecties
• Mononucleosis infectiosa
• Bacteriële endocarditis, tuberculose, brucellose
• Leishmaniose, schistosomiase, malaria.
2. Inflammatoire en auto-immune ziekten
• Systemische lupus erythematosus, reumatoide arthritis
• Auto-immune hemolytische anemie; auto-immune neutropenie
3. Infiltratieve ziekten
• Leukemieën, lymfomen
• Myeloproliferatieve neoplasieën
• Stapelingsziekten (ziekte van Gaucher, ziekte van Niemann-Pick, glycogeenstapeling, amyloidosis)
• Tumoren en cysten
4. Hereditaire hemolytische anemie: elliptocytose, thalassemie, sikkelcelanemie (in de beginfase)
5. Congestieve splenomegalie
• Levercirrhose
• Trombose van de vena porta, trombose van de venae sushepaticae, obstructie van vena lienalis
• Congestief hartfalen.
6. Idiopathisch
4 De hematologische diagnostiek
Anmanese + fysisch onderzoek + labo-onderzoek
• 1ste oriënterende labo-onderzoeken: perifeer bloedbeemd + stollingsonderzoek (APTT, PT, fibrinogeen)
• Voortgaande op KO kunnen labo-afwijkingen in de richting van bepaalde aandoeningen wijzen
2
,Lijst van mogelijke combinaties van klachten en bevindingen bij KO en labo
Indicaties voor beenmergonderzoek
• Beenmergonderzoek dikwijls van groot of determinerend belang zijn (omdat bloed hierin wordt aangemaakt)
• Bij voorkeur: beenmergbiopsie of botbiopsie + uitstrijkje + beenmergaspiraat
o Botbiopt: anatomo-pathologisch onderzoek
o Beenmerguitstrijkje: cytologisch/hematologisch onderzoek
o Beenmergaspiraat:
▪ Karyotype (beenmergcellen kweken): om immunologische merkers te onderzoeken en
moleculair onderzoek
• Indicaties beenmergonderzoek
o Onverklaarde anemie, onverklaarde leukopenie, onverklaarde trombocytopenie
o Pancytopenie: dit is een daling van de drie reeksen (RBC, WBC, trombocyten)
o Bij vermoeden van leukemie, myeloom, lymfoom
o Bij staging van een non-Hodgkin lymfoom
o Evaluatie van ijzerreserves
o Uitsluiten van metastasen
o Voor de diagnose van granulomateuze infecties: bv. mycobacteriën (o.a. tuberculose), brucellose,
histoplasmose
o Myeloproliferatieve neoplasieën
o Stapelingsziekten (bv. ziekte van Gaucher, ziekte van Niemann-Pick).
3
, 4
1 Symptomen
Klachten bij daling van de bloedcellen
• RBC ↓ → anemie
o Prototype klacht = moeiheid
o Klachten tgv ↓ zuurstoftransport & zuurstofvoorziening aan organen
o Dyspnoe bij inspanning & duizeligheid: door weerslag op cardiorespiratoir gebied
o Tachycardie en hartkloppingen: door cardiale compensatiemechanismen
• Neutrofielen ↓ → neutropenie
o Toename bacteriële infecties en schimmelinfecties
▪ → uit zich eerst als neutropene koorts
• Trombocyten ↓ → trombo(cyto)penie
o Bloedingen thv huid en mucosae
• T-lymfocyten ↓ → lymfopenie
o In kader van AIDS
o Toename van virale, protozoaire en fungale infecties
Stoornissen van de stollingsfactoren
• Bv. deficiënties, oa hemofilie
• Bloedingen, vnl thv spieren en gewrichten
Orgaaninfiltratie
• Orgaaninfiltratie door abnormale cellen in beenmerg, lymfeklieren en andere organen → eigen symptomen
veroorzaken (zie verder HO 8)
Lymfoïde tumoren
• Gaan gepaard met een gestoorde B- en T-celimmuniteit → infecties
→ Weinig van deze symptomen die men terug vindt bij hematologische ziekten zijn specifiek → ze worden ook
teruggevonden in kader van andere, niet-hematologische aandoeningen
→ Deze symptomen → hematologisch onderzoek van het bloed (perifeer bloedonderzoek en stollingsonderzoek) te
laten uitvoeren.
2 Etiologie van lymfeadenopathie
Etiologie
1. Infecties
• Viraal: Epstein-Barrvirus (EBV, oorzaak van mononucleosis infectiosa), cytomegaalvirus (CMV), mazelen, rubella,
HIV, virale hepatitis
• Bacterieel: in het drainagegebied van een lokale infectie (faryngitis, tandabces, otitis,...); tuberculose, syfilis,
brucellose, salmonella, bacteriële endocarditis
• Schimmels: bv. histoplasmose
• Protozoa: bv. toxoplasma.
2. Tumoraal
• Lymfomen: Hodgkin lymfomen en non-Hodgkin lymfomen
• Leukemieën: vnl. de lymfocytaire leukemieën (chronische lymfatische leukemie en acute lymfoblastische
leukemie)
• Macroglobulinemie van Waldenström (lymfoplasmocytair lymfoom met overproductie van IgM)
• Metastasen van carcinoom (bv. axillaire lymfadenopathie bij borstcarcinoom).
3. Niet-infectieus inflammatoir
• Auto-immuunziekten: systemische lupus erythematosus, reumatoide artritis
• Sarcoidose
1
,4. Medicatie
• Bv. Difenylhydantoïne
5. Hyperthyroïdie
Hoe lymfeadenopathie diagnosticeren?
• Beeldvorming (Rx thorax, echografie abdomen, CT scan, al dan niet gecombineerd met PET-scan)
• Lymfeklierbiopsie: anatomo-pathologisch, cytologisch, microbiologisch en moleculair
• Immunologische merkers
3 Etiologie van splenomegalie
Etiologie splenomegalie
1. Infecties
• Mononucleosis infectiosa
• Bacteriële endocarditis, tuberculose, brucellose
• Leishmaniose, schistosomiase, malaria.
2. Inflammatoire en auto-immune ziekten
• Systemische lupus erythematosus, reumatoide arthritis
• Auto-immune hemolytische anemie; auto-immune neutropenie
3. Infiltratieve ziekten
• Leukemieën, lymfomen
• Myeloproliferatieve neoplasieën
• Stapelingsziekten (ziekte van Gaucher, ziekte van Niemann-Pick, glycogeenstapeling, amyloidosis)
• Tumoren en cysten
4. Hereditaire hemolytische anemie: elliptocytose, thalassemie, sikkelcelanemie (in de beginfase)
5. Congestieve splenomegalie
• Levercirrhose
• Trombose van de vena porta, trombose van de venae sushepaticae, obstructie van vena lienalis
• Congestief hartfalen.
6. Idiopathisch
4 De hematologische diagnostiek
Anmanese + fysisch onderzoek + labo-onderzoek
• 1ste oriënterende labo-onderzoeken: perifeer bloedbeemd + stollingsonderzoek (APTT, PT, fibrinogeen)
• Voortgaande op KO kunnen labo-afwijkingen in de richting van bepaalde aandoeningen wijzen
2
,Lijst van mogelijke combinaties van klachten en bevindingen bij KO en labo
Indicaties voor beenmergonderzoek
• Beenmergonderzoek dikwijls van groot of determinerend belang zijn (omdat bloed hierin wordt aangemaakt)
• Bij voorkeur: beenmergbiopsie of botbiopsie + uitstrijkje + beenmergaspiraat
o Botbiopt: anatomo-pathologisch onderzoek
o Beenmerguitstrijkje: cytologisch/hematologisch onderzoek
o Beenmergaspiraat:
▪ Karyotype (beenmergcellen kweken): om immunologische merkers te onderzoeken en
moleculair onderzoek
• Indicaties beenmergonderzoek
o Onverklaarde anemie, onverklaarde leukopenie, onverklaarde trombocytopenie
o Pancytopenie: dit is een daling van de drie reeksen (RBC, WBC, trombocyten)
o Bij vermoeden van leukemie, myeloom, lymfoom
o Bij staging van een non-Hodgkin lymfoom
o Evaluatie van ijzerreserves
o Uitsluiten van metastasen
o Voor de diagnose van granulomateuze infecties: bv. mycobacteriën (o.a. tuberculose), brucellose,
histoplasmose
o Myeloproliferatieve neoplasieën
o Stapelingsziekten (bv. ziekte van Gaucher, ziekte van Niemann-Pick).
3
, 4
