EMBRYOLOGIE
INHOUDSOPGAVE
van ovulatie tot implantatie ................................................................................................................................................................................................................. 4
Spermatozoa .................................................................................................................................................................................................................................. 4
Keywords.................................................................................................................................................................................................................................. 4
Klievingsdelingen ..................................................................................................................................................................................................................... 4
Dag 4: compactie ........................................................................................................................................................................................................................... 5
Dag 5 .............................................................................................................................................................................................................................................. 5
de blastula ................................................................................................................................................................................................................................ 5
Pre-implantatie embryo ........................................................................................................................................................................................................... 5
Na de Adhesie de innesteling ................................................................................................................................................................................................... 6
Trofoblast ................................................................................................................................................................................................................................. 6
dag 8: Tweebladige kiemschijf ....................................................................................................................................................................................................... 8
Verdere evolutie trofoblast ...................................................................................................................................................................................................... 8
Ontstaan van amnionholte....................................................................................................................................................................................................... 8
Dag 9: Ontwikkeling van hypoblast tot gesloten blaasje ................................................................................................................................................................ 9
Verder veranderingen in dag 9 ................................................................................................................................................................................................. 9
Dag 11 .......................................................................................................................................................................................................................................... 10
Algemene veranderingen Dag 11 ........................................................................................................................................................................................... 10
Dag 13 .......................................................................................................................................................................................................................................... 11
Primaire hechtvlokken ........................................................................................................................................................................................................... 11
Secundaire dooierzak ............................................................................................................................................................................................................. 11
Ontwikkeling chorionholte ..................................................................................................................................................................................................... 11
Prechordale plaat ................................................................................................................................................................................................................... 11
Topografie .................................................................................................................................................................................................................................... 11
Addendum : de verschillende vlakken .................................................................................................................................................................................... 11
dag 15: Driebladige kiemschijf ..................................................................................................................................................................................................... 12
Gastrulatie ............................................................................................................................................................................................................................. 12
Primitief streep ...................................................................................................................................................................................................................... 12
Embryonaal mesoderm .......................................................................................................................................................................................................... 13
Invaginastie ............................................................................................................................................................................................................................ 13
Na invaginatie ........................................................................................................................................................................................................................ 14
Na gastrulatie ......................................................................................................................................................................................................................... 14
Uitzondering Middelste kiemlaag .......................................................................................................................................................................................... 14
Dag 17: Ontstaan van chorda uitsteeksel ..................................................................................................................................................................................... 15
Ontstaan van Prenotochordcellen.......................................................................................................................................................................................... 15
Dag 19 .......................................................................................................................................................................................................................................... 16
vormen definitieve chorda dorsalis ........................................................................................................................................................................................ 16
Groei van de kiemschijf .......................................................................................................................................................................................................... 17
Embryonale periode........................................................................................................................................................................................................................... 18
Ectoderm...................................................................................................................................................................................................................................... 18
Derivaten ectodermaal kiemblad ........................................................................................................................................................................................... 19
1
, Trilaminar Embryo.................................................................................................................................................................................................................. 19
Ontwikkeling hersenen .......................................................................................................................................................................................................... 19
Mesoderm.................................................................................................................................................................................................................................... 22
Ontwikkeling Mesoderm ........................................................................................................................................................................................................ 22
Paraxiaal mesoderm............................................................................................................................................................................................................... 22
Het intermediair mesoderm ................................................................................................................................................................................................... 23
Lateraal plaat ......................................................................................................................................................................................................................... 23
Derivaten mesodermaal kiemblad ......................................................................................................................................................................................... 24
Bloed en bloedvaten .............................................................................................................................................................................................................. 24
endoderm .................................................................................................................................................................................................................................... 26
Derivaten endodermaal kiemblad........................................................................................................................................................................................ 26
Folding of the embryo ............................................................................................................................................................................................................ 26
ductus vitellinus ..................................................................................................................................................................................................................... 29
Caudaal deel endoderm ......................................................................................................................................................................................................... 29
Foetale periode (2M – geboorte) ....................................................................................................................................................................................................... 31
Uitwendige lichaamsvorm op twee maand .................................................................................................................................................................................. 31
Kieuwboog ............................................................................................................................................................................................................................. 31
Uitzicht week 5 ....................................................................................................................................................................................................................... 31
meetmethoden ...................................................................................................................................................................................................................... 31
Ontstaan van de extremiteiten .............................................................................................................................................................................................. 31
Maandelijkse veranderingen ........................................................................................................................................................................................................ 31
Placenta ............................................................................................................................................................................................................................................. 32
Trofoblast ontwikkeling.......................................................................................................................................................................................................... 32
Verdere ontwikkeling trofoblast ............................................................................................................................................................................................ 33
primaire villi ....................................................................................................................................................................................................................................... 33
secundaire villi ................................................................................................................................................................................................................................... 33
tertiaire villi ........................................................................................................................................................................................................................................ 33
Soorten vlokken ................................................................................................................................................................................................................................. 34
Uitwisselingsvlokken .................................................................................................................................................................................................................... 34
Chorion frondosum en chorion laeve ........................................................................................................................................................................................... 34
Chorion frondosum ................................................................................................................................................................................................................ 34
decidua : Veranderend endometrium in zw ........................................................................................................................................................................... 35
Chorion en decidua bij embryo groei ..................................................................................................................................................................................... 35
Placenta : de bloeddoorstroming ................................................................................................................................................................................................. 36
Bloed moeder......................................................................................................................................................................................................................... 36
Placenta ................................................................................................................................................................................................................................. 36
De vruchtvliezen ................................................................................................................................................................................................................................ 37
Vier vruchtvliezen ........................................................................................................................................................................................................................ 37
De dooierzak .......................................................................................................................................................................................................................... 37
Amnion en navelstreng .......................................................................................................................................................................................................... 37
Allantois ................................................................................................................................................................................................................................. 38
Chorion................................................................................................................................................................................................................................... 38
Gametogenese → Zie canvas ............................................................................................................................................................................................................. 39
spermatogenese en oögenese ..................................................................................................................................................................................................... 39
primordiale follikel : ............................................................................................................................................................................................................... 39
Organogenese .............................................................................................................................................................................................................................. 39
Het urogenitaal stelsel ....................................................................................................................................................................................................................... 40
2
,uropoëtisch stelsel ....................................................................................................................................................................................................................... 40
Tractus uropoeticus ............................................................................................................................................................................................................... 40
Pronefros = voornier .............................................................................................................................................................................................................. 40
mesonefros = oernier ............................................................................................................................................................................................................. 41
metanephros = definitieve nier .............................................................................................................................................................................................. 42
Ligging nier ............................................................................................................................................................................................................................. 43
Functie van de ‘nier’ bij het embryo....................................................................................................................................................................................... 43
Blaas en urethra ..................................................................................................................................................................................................................... 43
Positie verplaatsing ................................................................................................................................................................................................................ 44
Uitmondingen vormen blaasdriehoek .................................................................................................................................................................................... 45
Extra tekeningen .................................................................................................................................................................................................................... 45
genitaal stelsel ............................................................................................................................................................................................................................. 46
gonadenplooi ......................................................................................................................................................................................................................... 46
Testis ..................................................................................................................................................................................................................................... 47
Ovarium ................................................................................................................................................................................................................................. 48
De geslachtsbuizen................................................................................................................................................................................................................. 48
Uitwendige geslachtsorganen ................................................................................................................................................................................................ 51
Man uitwendige geslachtsorganen ........................................................................................................................................................................................ 52
Uitwendige genitalia bij de vrouw .......................................................................................................................................................................................... 53
extra tekeningen .......................................................................................................................................................................................................................... 53
3
, VAN OVULATIE TOT IMPLANTATIE
SPERMATOZOA
Spermatozoa moet 2 reacties ondergaan:
- Capacitatie : een huidje van glycoproteïnen en seminale plasmaproteïnen wordt
verwijderd van de kop van de spermatozoön
- Acrosomale reactie : trypsineachtige stoffen worden vrijgemaakt om de
penetratie in de oöcyt mogelijk te maken
Spermatozoa moet vlgd structuren penetreren
- De corona radiata
- De zona pellucida
- De celmembraan van de oöcyt
Zodra spermatozoa binnen oöcyt :
- eicel tweede meiotische deling en zo vrouwelijke pronucleus vormen
- De zona pellucida ondoordringbaar worden
- De spermatozoa zijn staart verliezen , zwellen en de mannelijke pronucleus
vormen
KEYWORDS
Conceptie Ovum Embryo Foetus Fertilisatie Implantatie Oöcyt
matuur ovum + 0-14 dagen 2w-8w 2m – geboorte Enkele uren 7d na fertilistie Eicel bij
levensvatbaar tot 2d na ovulatie (2de
spermacel ovulatie meiotische
deling)
- Van blastocyt naar embryo naar foetus naar
geboorte
- Vrouwelijke pronucleus + mannelijke pronucleus
- Zygote
- Klievingsdelingen : mitotische delingen
KLIEVINGSDELINGEN
- 30h
o 2 cellig stadium : blastomeer
o Tuba uterina
- 40h
o 4 cellig stadium
o Tuba uterina
- 3-4 d
o Morula
o Uterus
4
INHOUDSOPGAVE
van ovulatie tot implantatie ................................................................................................................................................................................................................. 4
Spermatozoa .................................................................................................................................................................................................................................. 4
Keywords.................................................................................................................................................................................................................................. 4
Klievingsdelingen ..................................................................................................................................................................................................................... 4
Dag 4: compactie ........................................................................................................................................................................................................................... 5
Dag 5 .............................................................................................................................................................................................................................................. 5
de blastula ................................................................................................................................................................................................................................ 5
Pre-implantatie embryo ........................................................................................................................................................................................................... 5
Na de Adhesie de innesteling ................................................................................................................................................................................................... 6
Trofoblast ................................................................................................................................................................................................................................. 6
dag 8: Tweebladige kiemschijf ....................................................................................................................................................................................................... 8
Verdere evolutie trofoblast ...................................................................................................................................................................................................... 8
Ontstaan van amnionholte....................................................................................................................................................................................................... 8
Dag 9: Ontwikkeling van hypoblast tot gesloten blaasje ................................................................................................................................................................ 9
Verder veranderingen in dag 9 ................................................................................................................................................................................................. 9
Dag 11 .......................................................................................................................................................................................................................................... 10
Algemene veranderingen Dag 11 ........................................................................................................................................................................................... 10
Dag 13 .......................................................................................................................................................................................................................................... 11
Primaire hechtvlokken ........................................................................................................................................................................................................... 11
Secundaire dooierzak ............................................................................................................................................................................................................. 11
Ontwikkeling chorionholte ..................................................................................................................................................................................................... 11
Prechordale plaat ................................................................................................................................................................................................................... 11
Topografie .................................................................................................................................................................................................................................... 11
Addendum : de verschillende vlakken .................................................................................................................................................................................... 11
dag 15: Driebladige kiemschijf ..................................................................................................................................................................................................... 12
Gastrulatie ............................................................................................................................................................................................................................. 12
Primitief streep ...................................................................................................................................................................................................................... 12
Embryonaal mesoderm .......................................................................................................................................................................................................... 13
Invaginastie ............................................................................................................................................................................................................................ 13
Na invaginatie ........................................................................................................................................................................................................................ 14
Na gastrulatie ......................................................................................................................................................................................................................... 14
Uitzondering Middelste kiemlaag .......................................................................................................................................................................................... 14
Dag 17: Ontstaan van chorda uitsteeksel ..................................................................................................................................................................................... 15
Ontstaan van Prenotochordcellen.......................................................................................................................................................................................... 15
Dag 19 .......................................................................................................................................................................................................................................... 16
vormen definitieve chorda dorsalis ........................................................................................................................................................................................ 16
Groei van de kiemschijf .......................................................................................................................................................................................................... 17
Embryonale periode........................................................................................................................................................................................................................... 18
Ectoderm...................................................................................................................................................................................................................................... 18
Derivaten ectodermaal kiemblad ........................................................................................................................................................................................... 19
1
, Trilaminar Embryo.................................................................................................................................................................................................................. 19
Ontwikkeling hersenen .......................................................................................................................................................................................................... 19
Mesoderm.................................................................................................................................................................................................................................... 22
Ontwikkeling Mesoderm ........................................................................................................................................................................................................ 22
Paraxiaal mesoderm............................................................................................................................................................................................................... 22
Het intermediair mesoderm ................................................................................................................................................................................................... 23
Lateraal plaat ......................................................................................................................................................................................................................... 23
Derivaten mesodermaal kiemblad ......................................................................................................................................................................................... 24
Bloed en bloedvaten .............................................................................................................................................................................................................. 24
endoderm .................................................................................................................................................................................................................................... 26
Derivaten endodermaal kiemblad........................................................................................................................................................................................ 26
Folding of the embryo ............................................................................................................................................................................................................ 26
ductus vitellinus ..................................................................................................................................................................................................................... 29
Caudaal deel endoderm ......................................................................................................................................................................................................... 29
Foetale periode (2M – geboorte) ....................................................................................................................................................................................................... 31
Uitwendige lichaamsvorm op twee maand .................................................................................................................................................................................. 31
Kieuwboog ............................................................................................................................................................................................................................. 31
Uitzicht week 5 ....................................................................................................................................................................................................................... 31
meetmethoden ...................................................................................................................................................................................................................... 31
Ontstaan van de extremiteiten .............................................................................................................................................................................................. 31
Maandelijkse veranderingen ........................................................................................................................................................................................................ 31
Placenta ............................................................................................................................................................................................................................................. 32
Trofoblast ontwikkeling.......................................................................................................................................................................................................... 32
Verdere ontwikkeling trofoblast ............................................................................................................................................................................................ 33
primaire villi ....................................................................................................................................................................................................................................... 33
secundaire villi ................................................................................................................................................................................................................................... 33
tertiaire villi ........................................................................................................................................................................................................................................ 33
Soorten vlokken ................................................................................................................................................................................................................................. 34
Uitwisselingsvlokken .................................................................................................................................................................................................................... 34
Chorion frondosum en chorion laeve ........................................................................................................................................................................................... 34
Chorion frondosum ................................................................................................................................................................................................................ 34
decidua : Veranderend endometrium in zw ........................................................................................................................................................................... 35
Chorion en decidua bij embryo groei ..................................................................................................................................................................................... 35
Placenta : de bloeddoorstroming ................................................................................................................................................................................................. 36
Bloed moeder......................................................................................................................................................................................................................... 36
Placenta ................................................................................................................................................................................................................................. 36
De vruchtvliezen ................................................................................................................................................................................................................................ 37
Vier vruchtvliezen ........................................................................................................................................................................................................................ 37
De dooierzak .......................................................................................................................................................................................................................... 37
Amnion en navelstreng .......................................................................................................................................................................................................... 37
Allantois ................................................................................................................................................................................................................................. 38
Chorion................................................................................................................................................................................................................................... 38
Gametogenese → Zie canvas ............................................................................................................................................................................................................. 39
spermatogenese en oögenese ..................................................................................................................................................................................................... 39
primordiale follikel : ............................................................................................................................................................................................................... 39
Organogenese .............................................................................................................................................................................................................................. 39
Het urogenitaal stelsel ....................................................................................................................................................................................................................... 40
2
,uropoëtisch stelsel ....................................................................................................................................................................................................................... 40
Tractus uropoeticus ............................................................................................................................................................................................................... 40
Pronefros = voornier .............................................................................................................................................................................................................. 40
mesonefros = oernier ............................................................................................................................................................................................................. 41
metanephros = definitieve nier .............................................................................................................................................................................................. 42
Ligging nier ............................................................................................................................................................................................................................. 43
Functie van de ‘nier’ bij het embryo....................................................................................................................................................................................... 43
Blaas en urethra ..................................................................................................................................................................................................................... 43
Positie verplaatsing ................................................................................................................................................................................................................ 44
Uitmondingen vormen blaasdriehoek .................................................................................................................................................................................... 45
Extra tekeningen .................................................................................................................................................................................................................... 45
genitaal stelsel ............................................................................................................................................................................................................................. 46
gonadenplooi ......................................................................................................................................................................................................................... 46
Testis ..................................................................................................................................................................................................................................... 47
Ovarium ................................................................................................................................................................................................................................. 48
De geslachtsbuizen................................................................................................................................................................................................................. 48
Uitwendige geslachtsorganen ................................................................................................................................................................................................ 51
Man uitwendige geslachtsorganen ........................................................................................................................................................................................ 52
Uitwendige genitalia bij de vrouw .......................................................................................................................................................................................... 53
extra tekeningen .......................................................................................................................................................................................................................... 53
3
, VAN OVULATIE TOT IMPLANTATIE
SPERMATOZOA
Spermatozoa moet 2 reacties ondergaan:
- Capacitatie : een huidje van glycoproteïnen en seminale plasmaproteïnen wordt
verwijderd van de kop van de spermatozoön
- Acrosomale reactie : trypsineachtige stoffen worden vrijgemaakt om de
penetratie in de oöcyt mogelijk te maken
Spermatozoa moet vlgd structuren penetreren
- De corona radiata
- De zona pellucida
- De celmembraan van de oöcyt
Zodra spermatozoa binnen oöcyt :
- eicel tweede meiotische deling en zo vrouwelijke pronucleus vormen
- De zona pellucida ondoordringbaar worden
- De spermatozoa zijn staart verliezen , zwellen en de mannelijke pronucleus
vormen
KEYWORDS
Conceptie Ovum Embryo Foetus Fertilisatie Implantatie Oöcyt
matuur ovum + 0-14 dagen 2w-8w 2m – geboorte Enkele uren 7d na fertilistie Eicel bij
levensvatbaar tot 2d na ovulatie (2de
spermacel ovulatie meiotische
deling)
- Van blastocyt naar embryo naar foetus naar
geboorte
- Vrouwelijke pronucleus + mannelijke pronucleus
- Zygote
- Klievingsdelingen : mitotische delingen
KLIEVINGSDELINGEN
- 30h
o 2 cellig stadium : blastomeer
o Tuba uterina
- 40h
o 4 cellig stadium
o Tuba uterina
- 3-4 d
o Morula
o Uterus
4