Samenvatting Dekepitheel - Biologie van de mens I

Dekeptiheel:
Dia 38:
Je hebt een zygote met een bevruchting. Die splitsen zich en vanaf de vierde dag hebben we een
blastula. Daar gebeurd een inkeping (oermond)
er ontstaan 3 kiembladen:
1) endoderm binnenste kiemblad
2) mesoderm het kiemblad in het midden
3) ectoderm buitenste kiemblad
De huid is het enigste dat afkomstig is uit de drie kiembladen.
Dia 39:
Epitheel:
- grootste orgaan in ons lichaam (de huid)
- fysieke barrière tussen de binnen en de buiten wereld (lummen)
- zorgt dat we minder vatbaar zijn aan infecties
- waterafstotend
- subtypes:
 mesotheel: buikvlies, bevind zich in inwendige organen
 endotheel: inwendige oppervlakken van bloedvaten
- basale membraan: epitheelcellen worden door een afgrenzende basale membraan
gescheiden van het onderliggende bindweefsel
 Hieronder een laagje bindweefsel = lamina propria
- Cellen interstitiële vloeistof (plasma)
- Bloed in bloedvaten
- Mucosa (luchtwegen, dunne darm,...)
 Epitheel
 Basaal membraan
 Lamina propria
Polariteit, voeding en bezenuwing:
Polaire organisatie: cellen hebben een ‘bovenkant’ (apicale (bovenkant)pool, ligt vaak vrij aan een
lumen) en een ‘onderkant’ (basale(onderakant) pool, rust vaak op een basale membraan)
 Verschillende receptoren en ionen op de cel
 Lummen: holte dat gemaakt is door u weefsel
Functies van epitheel:
1) Dekfunctie -> barrière fysieke bescherming
2) Klierfunctie -> als een cel producten maakt en het gaat uitscheiden dan heeft die cel een
klierfunctie
3) Specifieke functies:
 Uitwisselingsfunctie
 Kinetische functie
 Ionentransport
 Transcytose
Dekfunctie:

, - Onderliggende weefsels beschermen
Specifieke functies:
- Uitwisselingsfunctie ->voedingstoffen en zuurstof worden in het bloed opgenomen via
maagdarmkanaal en longblaasjes
- Kinetische functie -> bewegen bv. Stofdeeltjes en trilharen duwen die naar boven
- Ionentransport -> alle cellen zwemmen in natriumchloride bevindt zich aan de buitenkant
van de cel en kalium aan de binnenkant en om dit evenwicht te kunnen behouden.
- Transcytose -> materiaal doorheen het epitheelweefsel vervoeren
 Endocytose -> naar binnen
 Exocytose -> naar buiten


Basale membraan:
- Dunne grenslaag van extracullair materiaal waarmee het epitheel in verbinding staat met het
onderliggende bindweefsel
- Netwerk van eiwitvezels
 Lamina Basalis à vlak onder het epitheel en gevormd door de epitheelcellen
 Lamina Reticularis à wordt door fibroblasten in het onderliggende bindweefsel afgezet
tegen de lamina basalis
- Geen cellen in het basale membraan
 Functie
 Stevigheid en ondersteuning van onderliggende weefsels
 Mechanische barrière die verplaatsing van eiwitten en andere grote moleculen of
tumorcellen tussen het onderliggende bindweefsel en het epitheel verhindert
 Celverankering
• Hemi-desmosomen tussen basale membraan en epitheelcellen
 Hemi-desmosomen: gespecialiseerde hechtstructuren waarmee epitheelcellen die
blootgesteld zijn aan belangrijke wrijving, vastgehecht zijn aan de basale membraan
 Functies hemi-desmosomen:
▪ Hechting
▪ Filter voor uitwisseling van macromoleculen tussen epitheel en bindweefsel
▪ Regulatie van celdeling en uitrijping (door binden van groeifactoren)
2 types intercellulaire verbindingen
- Vorm
▪ Macula: ronde of puntvormige verbinding (‘vlek’)
▪ Zonula: bandvormige structuur
- Functie is afhankelijk van het type verbinding:
 Occludens verbindingen (Tight junction). Creëren van een fysische barrière en afsluiten
van intercellulaire ruimten + celpolariteit
 Adherens verbindingen (Adherens junction) : Vastmaken van de cellen aan elkaar, aan
elkaar hechten
 Nexus verbindingen (Gap junction) : Communicatie tussen cellen, connectie
Adherens verbindingen:

, - 2 types verbindingen in laterale plasmamembraan:
 Zonula adherens (bandvormig) = binding met veel plaats tussen de cellen
 Macula adherens (desmosoom; puntvormig)
 Verbinding gebeurt telkens via cadherines, een type van “cell adhesion
molecules” die via actinefilamenten verbonden worden met apicale
cytoskelet
- Beiden zorgen ze voor aanhechting van epitheelcellen die worden belast door rekken, buigen,
draaien of samendrukken, bvb. verbinding tussen darmepitheelcellen en spiercellen
- Bij beschadiging : bvb. huidcellen worden in verbonden groepen afgestoten à velletjes en
geen wit poeder
Nexus verbinding (gap junction)
- Communicatiekanalen tussen epitheelcellen die noodzaak hebben aan snelle,
gecoördineerde communicatie als reactie op signalen
 Porie: transport van laagmoleculaire stoffen (water, aminozuren, ionen, suikers,…)
 Meest talrijk in hartspierweefsel en glad spierweefsel
- Vb: coördinatie van prikkeloverdracht in de spieren à Ca 2+
Nexus verbinding (gap junction)
• Een gap junction bestaat uit twee connexonen (1 per cel) die op hun beurt bestaan uit elk zes
connexines
• Snel gevormd kunnen snel verdwijnen want bouwstenen, connexonen, liggen klaar in
cytoplasma
• Als de eiwitsynthese wordt stilgelegd zijn cellen nog steeds in staat om nexusverbindingen te
vormen


3. apicale cel specialisaties:
- afhankelijk van het celtype:
-> microvili
-> cilia of trilharen
-> flagellen




Microvilli:
- Vingervormige uitstulpingen van de plasmamembraan (1µm lang, 80nm Ø)
- Functie: Vergroten het celoppervlak zodat er meer uitwisseling mogelijk is tussen de cel en
haar omgeving
- Waarneembaar onder de electronenmicroscoop als ‘borstelzoom’ (brush border)
- Vb: absorberende epitheelcellen in de darm of urinewegen

, Trilharen:
Stereocilia
▪ !!! Lange variant van de microvilli
▪ Komen voor in organen met zintuigfuncties waar ze functioneren als detectoren
▪ Bewegen niet, enkel sensorische functie (zorgen voor evenwicht)
▪ Vb: haarcellen van het binnenoor
Cilia of Trilharen
▪ Langgerekte uitsteeksels (langer: 5-10µm en dikker dan microvilli 0.2µm)
▪ Wel beweeglijk, voeren slagbeweging uit
▪ Vb : luchtwegen (transportband functie voor slijm) en eileider
• Flagellen (zweepstaart)
▪ Dezelfde structuur en functie als trilharen, maar veel langer
▪ Komen enkel voor bij spermatozoa (zaadcellen) in menselijk lichaam




Éénlagig dekepitheel: Alle kernen liggen op hetzelfde niveau
- Functie: diffusie en absorptie bv: luchtwegen
Meerlagig dekepitheel: celkernen liggen op verschillende hoogte tov basaal membraan
- Functie: verdediging tegen druk of pathogeen vb: huid
Naargelang de vorm van het dominerende celtype van de bovenste laag
 Plaveiselcel (afgevlakt)
 Kubische cel