Samenvatting Van eergisteren tot overmorgen

LEVENSLOOPSPYSCHOLOGIE
H1: IDEEËN UIT DE LEVENSLOOPPSYCHOLOGIE
WAT IS LEVENSLOOPPSYCHOLOGIE?

= De levenslooppychologie omvat de wetenschappelijke studie van de evolutie van het normale functioneren
en gedrag van het individu in de loop van het leven.

Beschrijven en verklaren:
- lichamelijke ontwikkeling
- motorische ontwikkeling
- neurologische ontwikkeling
- cognitieve ontwikkeling
- morele ontwikkeling
- affectieve ontwikkeling
- sociale ontwikkeling
-…

Uitleg definitie
Functioneren
= De functies van de mens, waarmee de levenslooppychologie zich dus op hetzelfde terrein als de functieleer
begeeft.

Normale functioneren
= Het beschrijven van hoe het gemiddelde individu zich gedraagt of evolueert.

Evolutie
= Het gaat niet alleen om een ontwikkeling die in positieve zin voortschrijdt. Een groot deel van de evolutie
houdt inderdaad een groei in, een functioneren op een hoger niveau.

Leven
= Het gaat in de ontwikkeling van de psychologie van het individu namelijk om een proces dat het hele leven
lang doorgaat. De ontwikkeling stopt immers niet na de adolescentie.

KERNCONCEPTEN UIT DE LEVENSLOOPPSYCHOLOGIE

Basisbegrippen en -inzichten
1. beschrijven vs verklaren
2. nomothetisch vs ideografisch
3. differentiatie, integratie en organisatie
4. nature vs nurture
5. kritische periode
6. plasticiteit van de hersenen




Pa g i n a |1

,BESCHRIJVEN EN VERKLAREN

Descriptieve wetenschap
= beschrijven van wat men ziet op welk moment (wat, waar, wanneer en hoe)

Verklarende wetenschap
= werkzame processen en mechanismen verklaren (oorzaken, verbanden en waarom van veranderingen)

DE NOMOTHETISCH EN INDIOGRAFISCHE KIJK

Nomothetische aanpak (nomos = wet)
= beschrijven van algemene wetmatigheden

Idiografische aanpak (idios = eigen)
= beschrijven van de eigenheid van het onderzoeksobject/ individu

PROCESSEN DIFFERENTIATIE, INTEGRATIE EN ORGANISATIE

Differentiatie/ verfijning
= de functies voortdurend preciezer of genuanceerder
VB. de ontwikkeling van grove naar fijne motoriek

Integratie/ samenwerking
= de verschillende functies meer en meer op elkaar afstemmen
VB. de oog-handcoördinatie (visueel + motoriek)

Organisatie
= het gedrag wordt alsmaar complexer
VB. realistischer/ moeilijkere tekeningen maken, met perspectief en correcte verhoudingen

 terugvallen plaatsvinden in de ouderdom

HET NATURE-NURTUREDEBAT

Nature
= onze persoonlijkheid en vaardigheden zijn overgeërfd van ouders en grootouders
VB. evolutietheorie

Nurture
= alles is verworven uit ervaringen, leerprocessen en opvoeding
VB. tabula rasa en groeit via omgeving

Ontwikkelingsdeterminanten
= de factoren die de ontwikkeling mee richting geven
- een deel aangeboren
- een deel aangeleerd

Normatieve ontwikkelingsdeterminanten
= dit zijn invloeden die iedereen in dezelfde groep ervaart of ondergaat
- niet-persoonsgebonden




Pa gi n a |2

,Leeftijdsgebonden ontwikkelingsdeterminanten
= factoren die samenhangen met de biologische groei of rijping in de hele populatie
VB. hormonale veranderingen aan elke adolescent nieuwe emotionele reacties ontlokken

Socioculturele determinanten
= invloeden vanuit de sociale of maatschappelijke omgeving
VB. tijd op smartphone besteden verstandelijke ontwikkeling afremmen

Historische ontwikkelingsdeterminanten
= biologische of omgevingsinvloeden die gelinkt kunnen worden aan het tijdskader waarin de persoon opgroeit
VB. negatieve invloed coronavirus op jongeren

Niet normatieve ontwikkelingsdeterminanten
= dit zijn persoonsgebonden factoren en dus verschillen van persoon tot persoon

Specifieke persoonsgebonden factoren/ secundaire veroudering
VB. overlijden

Zelfbepaling
= de mens wordt meer en meer beschouwd als een actieve handelaar met zijn omgeving en afkomst.
- zelf in meerdere of mindere mate bepalen hoe we met alle invloeden omgaan

DE KRITISCHE PERIODE OF GEVOELIGE PERIODE

= dat is een tijdsvenster waarbinnen een bepaalde vaardigheid verworven zou moeten worden omdat de
biologische rijping ervoor gezorgd heeft dat in die levensfase de persoon erg ontvankelijk is voor stimulering.
VB. leren lezen en schrijven tussen 6 à 7 jaar

PLASTICITEIT VAN DE HERSENEN OF NEUROPLASTICITEIT

= het vermogen van de hersenen om zich te herstellen en te herstructureren, waarbij er op anatomisch niveau
zowel een herstel van de zenuwen ontstaat als dat er nieuwe neuroverbindingen worden gelegd.
- compenseren bij uitvallen van een gebied
VB. een rechtshandig persoon die de rechterhand kwijtgeraakt, zal na verloop van tijd al bijna even vlot met de
linkerhand leren schrijven

Continu en discontinu
Continu
= de ontwikkeling verloopt gestaag en geleidelijk in een continu opbouwende lijn
- afhankelijk van persoon tot persoon
- nieuwe vaardigheid bouwt voort op vorige

Discontinu
= de ontwikkeling verloopt in sprongen met soms abrupte veranderingen
- geheel nieuwe gedragsvaardigheden




Pa g i n a |3

, Kwantitatief
= toename van vb aantal woorden op valk van de taalontwikkeling

Kwalitatief
= hoe is het taalgebruik?

Cumulatief
= elke nieuwe fase bevat alle voorgaande verworvenheden en is als geheel groter dan de delen

VOORBEELD EXAMENVRAAG

Als men er op uit is om aan de hand van observaties van grote groepen mensen algemene wetmatigheden over
de ontwikkeling bloot te leggen, dan spreekt met over de __________________________________ invalshoek.

 nomothetische invalshoek


ONDERZOEKSMETHODEN IN DE LEVENSLOOPPSYCHOLOGIE
LONGITUDINAAL ONDERZOEK

= je onderzoekt een groep personen gedurende meerdere jaren en beschrijft welke veranderingen er zich
voltrekken in de belangrijkste kenmerken, vaardigheden en gedragingen

Voordelen
- zeer specifieke levenservaringen
- binnen dezelfde persoonlijkheid

Nadelen
- langdurig, tijdintensief
- leereffecten (herhaling van dezelfde oefening)
- selectief uitdunnen van de groep
- interessegebieden gewijzigd

TRANSVERSAAL ONDERZOEK/ CROSS-SECTIONEEL ONDERZOEK

= op een bepaald moment een dwarsdoorsnede van de populatie maakt

Voordelen
- geen leereffecten
- minder tijdsintensief
- niet uitdunnen
- zeer gericht beantwoorden van actuele onderzoeksvragen

Nadelen
- weinig zicht op langetermijn
- geen zicht op individuele kenmerken




Pa gi n a |4