Inleiding tot Modellen in de Klinische Psychologie
2024
Hoofdstuk 1: inleiding klinische psychologie
a) experimenteel- klinische en gezondheidspsychologie
i) ontwikkelingsstoornissen
ii) psychopathologie en affectieve neurowetenschap
iii) gezondheidspsychologie
iv) relatie- en gezinsstudies
v) leren en impliciete processen
b) psychoanalyse en raadplegingspsychologie
i) klinische psychodiagnostiek, psychoanalyse, cultuur en
maatschappij
ii) proces- en uitkomst onderzoek
iii) psychose herstelgerichte zorg
c) ontwikkelings- persoonlijkheids- en sociale psychologie
i) ontwikkelingspsychologie
ii) klinische ontwikkelingspsychologie
iii) persoonlijkheidspsychologie
iv) sociale psychologie
programma klinische: blokkenstructuur
a) onderzoeksmethoden (1e&2eBA)
b) modellen (2e&3eBA)
c) assessment (3eBA&1eMA)
d) behandeling (1e&2eMA)
e) werkveld-integratie (3eBA&2eMA)
modellen: beargumenteerd startpunt dat tracht complexe fenomenen te begrijpen en
inzichtelijk te maken, verschillende niveaus van descriptief (breder) tot
formeel-mathematisch (preciezer)
→vb. Facebook: precieze voorspelling kans op iets te klikken
modellen in de klinische psychologie: samenhangend geheel aan filosofische en
theoretische posities ivm mens en menselijk lijden van waaruit verhouding en benadering
volgen
->psychotherapeutische scholen: verschillende visies
multiperspectivisme:
● verschillende aannames zijn valide, perspectieven naast elkaar bestaan
● in vraagstelling en perspectief:
○ concepten van normaliteit (sociaal-culturele normen)
○ impliciete assumpties (wat is normaal, wat is betekenisvol in leven)
● vraagstelling en zienswijze heeft directe effecten op:
○ verhouding tot de problematiek
○ visie op de noodzaak en insteek van behandeling
=>gezien de complexiteit van menselijk gedrag is multiperspectivisme essentieel!
zahra vincke 2024 - inleiding tot de modellen in de klinische psychologie
1
, =>verschillende invalshoeken flexibel leren innemen en kunnen evalueren op
sterktes en zwaktes
Zijn er ook nadelen verbonden aan multiperspectivisme?
->Eeuwige discussie
->Ben ik wel multiperspectivistisch bezig
->Niet alle perspectieven voor perfecte redenen naar voor geschoven
->Nooit alles perfect verenigen, wel vaak richting kiezen
-> 1 : voor de buitenwereld moeilijk topic, dus veel verwarring
-> 2 : hoe onderzoek doen waardoor we de theorieën dan ook kunnen testen
en de meest valide theorieën overhouden?
7 kernvragen:
● Visie op:
○ de mens
○ normaliteit/abnormaliteit
○ etiologie en veerkracht
● Wat is volgens een model:
○ kernconcepten
○ helpende/belemmerende factoren voor verandering
○ processen van verandering
○ de rol van context
1. Het werkveld van de klinische psychologie
1.1 Introductie
● mental health has intrinsic and instrumental value, helping us to connect,
function, cope and thrive
->mentale gezondheid even belangrijk als fysieke!
○ connect:
■ have positive relationships
■ contribute to communities
■ get a sense of belonging (discriminatie,...)
■ empathize with others
○ cope (=veerkracht)
■ deal with stress
■ adapt to change
■ adopt new ideas
■ make complex choices
■ understand and manage emotions
○ function
■ apply cognitive skills
■ gain an education
■ earn a living
■ make healthy choices
■ learn new skills
○ thrive
■ realize our own abilities
zahra vincke 2024 - inleiding tot de modellen in de klinische psychologie
2
, ■ feel good
■ find purpose in live
■ think about our well-being and that of others
interventies op heel breed niveau inwerken op de mentale gezondheid van de burger
->uitsluiting,... heeft dus grote impact op mentaal welzijn
● relevante punten
○ wetenschap: klinische psychologie is gebaseerd op psychologische
(huidige) theorieën en principes
○ enerzijds: gericht op het reduceren van ongewenste condities zoals stress,
problemen en beperkingen
○ anderzijds: gericht op het verbeteren van gewenste condities zoals
welbevinden en persoonlijke groei
■ meer belangrijk geworden: mee nadenken over preventie
○ integratief: is niet ENKEL gericht op de psychologische component, maar
bekijkt het geheel van functioneren (biopsychosociaal model)
■ multidisciplinair: psychologisch functioneren niet alleen, maar vindt
plaats in specifieke context die mee bepaald wat er psychisch gaat
gebeuren
1.2. populaties en settings
populaties: ->kinderen
->adolescenten
->volwassenen
->ouderen
->gezinnen
settings & taken van de klinische psycholoog:
(niet uit hoofd
leren)
->niet allemaal klinisch diploma nodig!
->toenemend belang
->toename klinische psychologen in bepaalde settings
zahra vincke 2024 - inleiding tot de modellen in de klinische psychologie
3
, 1.3. beroepen in de klinische psychologie
posities van de klinische psycholoog
● niet lang belangrijk, jaren geleden was geneeskunde bepalend!
● zorg voor de lijdende mens
● een multidisciplinaire context
○ elk van deze pijlers zijn aanwezig met veel fluctuaties
○ vroeger schaamte nr psycholoog gaan, nu meer genormaliseerd
○ groei psychologie stijgt tkv religie,.. maar inhaalbewegingen (religie mee
besproken w in therapie)
klinische psychologie (1) ≠ klinische psycholoog (2) ≠ psychotherapie (3)
1) klinische psychologie
● ruim praktijkveld van GGz én breder
● biopsychosociaal model
● multidisciplinair werken/samenwerking
○ psychiater/artsen
○ maatschappelijke werker
○ ergotherapeuten
○ psychiatrische verpleegkundige
○ …
2) klinische psycholoog
● relevante wetgeving: wet uitvoering op de Gezondheidsberoepen
● wettelijke bescherming van beroep van Klinische Psycholoog (&
psychotherapeut)
○ duidelijk statuut (ook voor buitenstaanders)
○ terugbetaling
■ conventie: deel volledig terugbetaald, maar budget zeer laag
■ vooral voor kortdurend, diagnostiek en doorverwijzing
○ opleidingsvereisten, visum
■ veel discussie bij psychotherapie: wat is geschikte opleiding
● relevant?
○ voor bescherming van publiek, zorgt voor duidelijkheid (veel
ervaring,...?)
○ coaches (geen deftige opleiding)
->zorgt voor onduidelijkheid, denken dat die dan veel ervaring heeft
● =>focus op diagnostiek, preventie en behandeling
● zie competency cube
zahra vincke 2024 - inleiding tot de modellen in de klinische psychologie
4
2024
Hoofdstuk 1: inleiding klinische psychologie
a) experimenteel- klinische en gezondheidspsychologie
i) ontwikkelingsstoornissen
ii) psychopathologie en affectieve neurowetenschap
iii) gezondheidspsychologie
iv) relatie- en gezinsstudies
v) leren en impliciete processen
b) psychoanalyse en raadplegingspsychologie
i) klinische psychodiagnostiek, psychoanalyse, cultuur en
maatschappij
ii) proces- en uitkomst onderzoek
iii) psychose herstelgerichte zorg
c) ontwikkelings- persoonlijkheids- en sociale psychologie
i) ontwikkelingspsychologie
ii) klinische ontwikkelingspsychologie
iii) persoonlijkheidspsychologie
iv) sociale psychologie
programma klinische: blokkenstructuur
a) onderzoeksmethoden (1e&2eBA)
b) modellen (2e&3eBA)
c) assessment (3eBA&1eMA)
d) behandeling (1e&2eMA)
e) werkveld-integratie (3eBA&2eMA)
modellen: beargumenteerd startpunt dat tracht complexe fenomenen te begrijpen en
inzichtelijk te maken, verschillende niveaus van descriptief (breder) tot
formeel-mathematisch (preciezer)
→vb. Facebook: precieze voorspelling kans op iets te klikken
modellen in de klinische psychologie: samenhangend geheel aan filosofische en
theoretische posities ivm mens en menselijk lijden van waaruit verhouding en benadering
volgen
->psychotherapeutische scholen: verschillende visies
multiperspectivisme:
● verschillende aannames zijn valide, perspectieven naast elkaar bestaan
● in vraagstelling en perspectief:
○ concepten van normaliteit (sociaal-culturele normen)
○ impliciete assumpties (wat is normaal, wat is betekenisvol in leven)
● vraagstelling en zienswijze heeft directe effecten op:
○ verhouding tot de problematiek
○ visie op de noodzaak en insteek van behandeling
=>gezien de complexiteit van menselijk gedrag is multiperspectivisme essentieel!
zahra vincke 2024 - inleiding tot de modellen in de klinische psychologie
1
, =>verschillende invalshoeken flexibel leren innemen en kunnen evalueren op
sterktes en zwaktes
Zijn er ook nadelen verbonden aan multiperspectivisme?
->Eeuwige discussie
->Ben ik wel multiperspectivistisch bezig
->Niet alle perspectieven voor perfecte redenen naar voor geschoven
->Nooit alles perfect verenigen, wel vaak richting kiezen
-> 1 : voor de buitenwereld moeilijk topic, dus veel verwarring
-> 2 : hoe onderzoek doen waardoor we de theorieën dan ook kunnen testen
en de meest valide theorieën overhouden?
7 kernvragen:
● Visie op:
○ de mens
○ normaliteit/abnormaliteit
○ etiologie en veerkracht
● Wat is volgens een model:
○ kernconcepten
○ helpende/belemmerende factoren voor verandering
○ processen van verandering
○ de rol van context
1. Het werkveld van de klinische psychologie
1.1 Introductie
● mental health has intrinsic and instrumental value, helping us to connect,
function, cope and thrive
->mentale gezondheid even belangrijk als fysieke!
○ connect:
■ have positive relationships
■ contribute to communities
■ get a sense of belonging (discriminatie,...)
■ empathize with others
○ cope (=veerkracht)
■ deal with stress
■ adapt to change
■ adopt new ideas
■ make complex choices
■ understand and manage emotions
○ function
■ apply cognitive skills
■ gain an education
■ earn a living
■ make healthy choices
■ learn new skills
○ thrive
■ realize our own abilities
zahra vincke 2024 - inleiding tot de modellen in de klinische psychologie
2
, ■ feel good
■ find purpose in live
■ think about our well-being and that of others
interventies op heel breed niveau inwerken op de mentale gezondheid van de burger
->uitsluiting,... heeft dus grote impact op mentaal welzijn
● relevante punten
○ wetenschap: klinische psychologie is gebaseerd op psychologische
(huidige) theorieën en principes
○ enerzijds: gericht op het reduceren van ongewenste condities zoals stress,
problemen en beperkingen
○ anderzijds: gericht op het verbeteren van gewenste condities zoals
welbevinden en persoonlijke groei
■ meer belangrijk geworden: mee nadenken over preventie
○ integratief: is niet ENKEL gericht op de psychologische component, maar
bekijkt het geheel van functioneren (biopsychosociaal model)
■ multidisciplinair: psychologisch functioneren niet alleen, maar vindt
plaats in specifieke context die mee bepaald wat er psychisch gaat
gebeuren
1.2. populaties en settings
populaties: ->kinderen
->adolescenten
->volwassenen
->ouderen
->gezinnen
settings & taken van de klinische psycholoog:
(niet uit hoofd
leren)
->niet allemaal klinisch diploma nodig!
->toenemend belang
->toename klinische psychologen in bepaalde settings
zahra vincke 2024 - inleiding tot de modellen in de klinische psychologie
3
, 1.3. beroepen in de klinische psychologie
posities van de klinische psycholoog
● niet lang belangrijk, jaren geleden was geneeskunde bepalend!
● zorg voor de lijdende mens
● een multidisciplinaire context
○ elk van deze pijlers zijn aanwezig met veel fluctuaties
○ vroeger schaamte nr psycholoog gaan, nu meer genormaliseerd
○ groei psychologie stijgt tkv religie,.. maar inhaalbewegingen (religie mee
besproken w in therapie)
klinische psychologie (1) ≠ klinische psycholoog (2) ≠ psychotherapie (3)
1) klinische psychologie
● ruim praktijkveld van GGz én breder
● biopsychosociaal model
● multidisciplinair werken/samenwerking
○ psychiater/artsen
○ maatschappelijke werker
○ ergotherapeuten
○ psychiatrische verpleegkundige
○ …
2) klinische psycholoog
● relevante wetgeving: wet uitvoering op de Gezondheidsberoepen
● wettelijke bescherming van beroep van Klinische Psycholoog (&
psychotherapeut)
○ duidelijk statuut (ook voor buitenstaanders)
○ terugbetaling
■ conventie: deel volledig terugbetaald, maar budget zeer laag
■ vooral voor kortdurend, diagnostiek en doorverwijzing
○ opleidingsvereisten, visum
■ veel discussie bij psychotherapie: wat is geschikte opleiding
● relevant?
○ voor bescherming van publiek, zorgt voor duidelijkheid (veel
ervaring,...?)
○ coaches (geen deftige opleiding)
->zorgt voor onduidelijkheid, denken dat die dan veel ervaring heeft
● =>focus op diagnostiek, preventie en behandeling
● zie competency cube
zahra vincke 2024 - inleiding tot de modellen in de klinische psychologie
4
