Samenvatting - publiekrecht

Samenvatting publiek: gemeenten, provincies & OCMWs
GW:
 Art. 5: indeling in provincies
 Art. 7: wijziging grenzen gemeenten en provincies (‘wet’ = decreet)
 Art. 41: bevoegdheid gemeenten en provincies + mogelijkheid tot
afschaffing provinciale instellingen
 art. 162: grondwettelijke beginselen samenstelling en werking
gemeentelijke & provinciale organen
Decreet Lokaal Bestuur: van 22/12/2017 (deels in Codex)
Provinciedecreet: van 9/12/2015 (niet opgenomen in
Codex = ZELF afdrukken & MEENEMEN NAAR EX


1 Inleiding
België 1830-1831 = unitaire staat, maar wel al territoriale decentralisatie

 Net zoals federalisme een vorm van politieke machtsspreiding, want:
o Bepaalde overheidstaken worden toegekend aan lokale organen
(“gedecentraliseerde overheden”) die elk voor (de burgers van) een deel vh
grondgebied regels & beleid kunnen maken
MAAR: onder toezicht v/e hogere overheid

Gemeenten & provincies:

- Eigen bevoegdheden
o Behartigen algemene lokale politieke belangen (art. 41, 1 e lid Gw.)
o Medebewindstaken:
 Loutere invoeringstaken: wettelijk kader
volledig vast
 Invulling beleid binnen vooraf bepaald
kader: wettelijk kader ligt grotendeels vast
- Eigen verkozen vertegenwoordigende organen
- Eigen normen
o Terminologie: ‘verordeningen’ / ‘besluiten’ /
‘reglementen’
o Hiërarchisch lager dan federale en deelstatelijke wetten & uitvoeringsbesluiten

(gemeenten & provincies: gewestbevoegdheid (art. 39 Gw. j° 6, §1 VIII BWHI)
(OCMW: gemeenschapsbevoegdheid (art. 128, §1 Gw. j° 5, §1, II, 2° BWHI)

 Regionale verschillen


2 De gemeenten
2.1 Algemeen
 Meest lokale en dus kleinste bestuursniveau van het land: dichtst bij de burger

1831: 2.359 gemeenten
Vandaag: 581 gemeenten in BE
- 300 Vlaams Gewest
- 262 Waals Gewest
- 19 Brussels Hoofdstedelijk Gewest

300 Vlaamse gemeenten

, - Aanmoediging vrijwillige fusies
- In 2025: 300 => 285 Vlaamse gemeenten

! Bij elke gemeente hoort een OCMW !

2.2 Gemeentelijke bevoegdheden (art. 41, 1e lid Gw. en art. 2, §2, 1e lid DLB)
= alles van lokaal gemeentelijk belang

Alle plaatselijke aangelegenheden tenzij een hogere overheid ervoor bevoegd is

Voorbeelden:

 handhaving van de openbare orde en de veiligheid in de gemeente
 organisatie van de brandweer in de gemeente
 organisatie van de huisvuilophaling in de gemeente
 uitbouwen van een gemeentelijke sportinfrastructuur
 promoten van toerisme in de gemeente
 bijhouden van akten van de burgerlijke stand over de inwoners van de gemeente
 organiseren van de gemeentelijke administratie
 beheren van de gemeentelijke financiën

 Via ‘gemeentelijke verordeningen’

Medebewindstaken
= uitvoering van taken die andere (hogere) bestuursniveaus aan de gemeenten
opdragen

 (Loutere) uitvoeringstaken
o bv. uitreiken identiteitskaarten en rijbewijzen
o Invulling beleid binnen vooraf bepaald wettelijk kader
o bv. 1: uitbouw bibliotheken < gemeenschapsbevoegdheid voor cultuur (art. 127,
§1, eerste lid, 1° Gw. j° art. 4, 5° BWHI)
o bv. 2: verlenen van omgevingsvergunningen < gewestbevoegdheid voor RO en
leefmilieu (…)

gemeentelijke bevoegdheden uitgeoefend door:

 de gemeenteraad
 het college van burgemeester en schepen
 de burgemeester

2.3 Gemeentelijke organen
2.3.1 Gemeenteraad
 Rechtstreeks verkozen door inwoners gemeente (art. 5, §1, tweede lid DLB) (vgl.
federale en deelstatelijke WM)
 periode van 6 jaar (art. 5, §1, eerste lid DLB)
 Geen voortijdige ontbinding mogelijk (vgl. ‘legislatuurparlement’)
 Grootte hangt af van inwonersaantal gemeente (art. 4, §1 DLB)
o Tussen 7 en 55 leden

Voorwaarden om te mogen stemmen:

- Min. 18 jaar
- Ingeschreven in het bevolkingsregister van de gemeente
- Belg of EU-burger of niet-EU-burger mits aanvraag bij gemeentebestuur (art.
8, derde en vierde lid Gw.)