Samenvatting - publiekrecht

Samenvatting publiekr: gewesten & gemeenschappen
Rechtsbronnen:
BWHI = Vlaamse Gemeenschap & Vlaamse Gewest
(8/8/1980)
BWBI = Brusselse Hoofdstedelijk Gewest (12/1/1989)
GWHI (9/8/1980)
Wet Duitstalige Gemeenschap = Duitstalige
Gemeenschap (31/12/1983)


1 Historiek: evolutie eenheidsstaat – federale staat
Eenheidsstaat Federale staat (of bondsstaat)
 Soevereiniteit = 1 centrale overheid  Soevereiniteit
 1 WM, 1 UM, 1 RM = federale staat
= deelstaten
 België
- 2 soorten deelstaten:
gemeenschappen & gewesten
- Deelstaten hebben eigen WM en
UM
- Geen afzonderlijke RM
Bv: snelheid (km/u) wordt voor Vlaanderen, Brussel en Wallonië apart bepaald

Evolutie sinds 1830

Grondslag

= diversiteit tussen bevolkingsgroepen en (politieke en economische) ontwikkelingen

1. Sinds de 19e eeuw = Socio-culturele tegenstellingen tussen de verschillende
bevolkingsgroepen
2. 1950 = politieke ontwikkelingen na de Koningskwestie (referendum over terugkeer
Leopold III
a. Vlamingen teleurgesteld omdat Leopold III troonafstand deed
b. Walen teleurgesteld omdat België een monarchie bleef
3. 1960 = 1961 – economische crisis (eind jaren ’50) en stakingen in Wallonië in reactie
op een voorstel tot economische herstelwet (‘Eenheidswet’), maar wet werd alsnog
goedgekeurd
a. Een soort vijfjarenplan gericht op een verbetering van de economische situatie,
olv regering Gaston Eyskens
4. Jaren ’60 = opkomst v nieuw politieke partijen die aansturen op een federale structuur

6 staatshervormingen vanaf 1970

1. 1970: eerste staatshervorming
o Oprichting 3 cultuurgemeenschappen
 Vlaams, Frans en Duitstalig
o Basis voor oprichting 3 gewesten wordt gelegd
2. 1980: tweede staatshervorming
o Cultuurgemeenschappen worden gemeenschappen
 Krijgen persoonsgebonden bevoegdheden (bv: sociale bijstand en
gezondheidszorg)

1

, o Inrichting Vlaamse en Waalse Gewest
= antwoord op streven v Franstaligen voor meer economische autonomie
 Nog geen beslissing voor Brussel
o Eigen instellingen voor gemeenschappen & gewesten
 ‘Raad’ (< parlement)
 ‘Executieve (< regering)
o BWHI 8 augustus 1980
3. 1988: derde staatshervorming
o Brusselse Hoofdstedelijk Gewest: eigen instellingen (BWBI 12 januari 1989)
o Uitbreiding bevoegdheden gemeenschappen & gewesten
 Bv: onderwijs (gemeenschappen)
 Bv: vervoer & openbare werken (gewesten)
4. 1993: vierde staatshervorming
o Sint-Michielsakkoord – Premier: J.-L. Dehaene
o Art. 1 Gw.: “België is een federale staat, samengesteld uit de gemeenschappen
en de gewesten”
o Rechtstreekse verkiezing deelstaatparlementen – einde dubbelmandaat
o Internationale bevoegdheden voor deelstaten (art. 167 Gw.)
5. 2001: vijfde staatshervorming
o Lambermontakkoord – Premier: G. Verhofstadt
o Overdracht diverse bevoegdheden naar deelstaten (oa. Toezicht op lokale
besturen)
o Aanpassing financiering gemeenschappen en beperkte fiscale autonomie voor
gewesten
6. 2011 – 2014: zesde staatshervorming
o Vlinderakkord – Premier: E. Di Rupo
o Splitsing B-H-V in kieskring Vlaams-Brabant en Brussel-Hoofdstad
o Overdracht diverse bevoegdheden naar deelstaten (oa huurrecht, arbeidsmarkt,
gezinsbijslag)
o Ingrijpende hervorming Senaat: Senaat wordt ‘deelstatenkamer’ (leerstuk 2.1)


2 Algemene principes: 3 gemeenschappen & 3 gewesten
territoriale (geografische) bevoegdheidsafbakingen

 Federale overheid = beslissingsbevoegdheid over het hele land
 Gemeenschappen & gewesten = bevoegdheid beperkt tot deel vh
grondgebied (en bepaalde instellingen)
 Opdeling in 4 taalgebieden vh Belgische grondgebied = basis voor
de territoriale bevoegdheidsverdeling
o NL taalgebied: 5 Vlaamse provincies
o FR taalgebied: Waalse provincies + deel provincie Luik
o Duitse taalgebied: 9 gemeente provincie Luik
o Tweetalig gebied Brussel Hoofdstad: 19 Brusselse gemeenten

3 gewesten

 Vlaamse Gewest: bevoegd in
o NL taalgebied (= 5 Vlaamse provincies)
o GEEN bevoegdheden in 19 Brusselse gemeenten
2

,  Waalse Gewest: bevoegd in
o FR taalgebied + Duitstalig taalgebied (= 5 Waalse provincies)
o GEEN bevoegdheden in 19 Brusselse gemeenten
 Brusselse Hoofdstedelijk Gewest: bevoegd in
o Tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad (= 19 Brusselse gemeenten)

Wat (= inhoudelijke bevoegdheid)  economie en plaatsgebonden
aangelegenheden (bv: leefmilieu, ruimtelijke ordening)

Waarom (= oorsprong)  antwoord op Waals streven naar meer
economische autonomie, dus gewesten opgericht door eis van Walen

gemeenschappen
 Vlaamse Gemeenschap: bevoegd voor
o NL taalgebied + aantal specifieke bevoegdheden in 19 Brusselse gemeenten
 Nederlandstalige instellingen
 Franstalige Gemeenschap: bevoegd voor
o FR taalgebied + aantal specifieke bevoegdheden in 19 Brusselse gemeenten
 Franstalige instellingen
 Duitstalige Gemeenschap: bevoegd voor
o Duitse taalgebied + GEEN bevoegdheden in 19 Brusselse gemeenten

Wat (= inhoudelijke bevoegdheid)  cultuur en persoons
gebonden aangelegenheden (bv: gezondheidszorg, gezins
bijslag)

Waarom (= oorsprong)  antwoord op Vlaams streven naar
maar culturele autonomie


3 Asymmetrische structuur van het federale België
Basisprincipe 1 – elke deelstaat – eigen instellingen

 Eigen wetgevende macht: parlement + regering
 Eigen uitvoerende macht: regering
= 6 deelstaatparlementen + 6 deelstaatregeringen

Basisprincipe 2 – elke deelstaat – eigen bevoegdheden

 Gemeenschappen: enkel gemeenschapsbevoegdheden
 Gewesten: enkel gewestbevoegdheden

3 uitzonderingen op de basisprincipes:

 “Vlaamse fusie”: Vlaamse Gemeenschap en Vlaamse gewest delen dezelfde WM en
dezelfde UM
 Overdracht v gemeenschapsbevoegdheden: FR gemeenschap kan
gemeenschapsbevoegheden overdragen aan Waalse gewest en FR
gemeenschapscommissie
 Overdracht van gewestbevoegdheden: Waals gewest kan gewestbevoegdheden
overdragen aan Duitstalige Gemeenschap

Vlaamse fusie (art. 137 Gw.)
3