DRUK DUBBELZIJDIG AF (DAN KOMT DE ACHTERKANT OVEREEN MET DE CORRECTE UITLEG)
leerproblemen die specifieke oorzaak hebben
Brede leeromgeving
gelegen binnen individu
Primaire leerproblemen: leerproblemen die
specifieke oorzaak hebben gelegen binnen individu
Secundaire leerproblemen: leerproblemen die
een oorzaak hebben in de omgeving van het
Enge leeromgeving individu of binnen het individu op algemeen vlak
! Primair en secundair = geen indicatie van belang
of ernst!!
→ Kunnen ook beide voorkomen tegelijkertijd
1. Achterstandscriterium
2. Hardnekkigheidscriterium
3. Exclusiecriterium
Algemene mogelijkheden en beperkingen
Het 4e criterium,
discrepantiecriterium, wordt niet meer
gehanteerd
problemen die tonen dat er achterstand is t.o.v.
leeftijdsgenoten/klasgenoten
Vaststellen? Vanaf wanneer is iets een probleem?
→ er zijn duidelijke problemen bij het verwerven van een
specifieke schoolse of cognitieve vaardigheid
Specifieke mogelijkheden en beperkingen
probleem van de cut-off
score < pc / / 16
z-score < -2 / -1.5 / -1
Beschrijvend, niet verklarend!
achterstand meten door prestaties, niet problemen vinden op
neurologisch vlak etc. (bij de ‘échte’ oorzaak)
,DRUK DUBBELZIJDIG AF (DAN KOMT DE ACHTERKANT OVEREEN MET DE CORRECTE UITLEG)
Thuismilieu, schools milieu, sociaal milieu
• brede leeromgeving of thuisniveau kan
verschillen (afhankelijk van de stimulansen en
moeilijkheden die ouders zelf hebben)
Leerstoornis → kan verschil maken voor de
ontwikkelingskansen → kan leiden tot tekort in
de leerontwikkeling
• deze omgeving geeft of ontneemt al dergelijke
kansen om tot leren te komen
Klas, school, leerkracht, gebruikte methode
Schoolse leeromgeving
• Vb. 1: methodeschool <> klassieke school <> Steiner school
o Kind in methodeschool <> klassiek schoolssysteem
(ook in vb. Steiner liggen leerlijnen verder van elkaar)
• Vb. 2: aanbod kan verschillen
o andere kansen op andere momenten aangeboden
Primaire vs. Secundaire leerproblemen • Vb. 3: veel verschillende leerkrachten
o gaat een andere impact hebben op elk kind in de klas →
leerachterstand → aan de start al een “probleem”
• Vb. 4: kind dat in een pestsituatie zit
o gespannen in de klas → kind veel minder rustig en aandachtig bezig
met de leerstof →leerachterstand / leerprobleem
• vb. 5: invloed leerkracht
o ervaring, emoties leerkracht, klas in de hand houden, technische
problemen om studenten te bereiken, …
• gezichtsvermogen helpt bij heel veel vormen
van leren
• intelligentie helpt bij veel vormen van leren
• Condities van een persoon die op veel vlakken
het leren beïnvloedt
Criteria ter afleiding van een leerstoornis moeilijkheden bij veel vormen van leren:
• Vb. zwakkere leerling, anderstalige leerling,
gehoorproblemen (sensorisch probleem) bijv.
tijdelijk gehoorverlies, …
• Vb. intelligentie (van invloed op mate en efficiëntie
waarmee men op school kan leren)
• fonologische vaardigheden, werkgeheugen,
getalbegrip
→ leerstoornissen
Achterstandscriterium Probleem situeert zich in bepaalde
(Wat? Vaststellen?) hersengebieden die zorgen voor
moeilijkheden bij bepaalde domeinen van het
leren
• PRIMAIRE LEERPROBLEMEN →
LEERSTOORNIS
,DRUK DUBBELZIJDIG AF (DAN KOMT DE ACHTERKANT OVEREEN MET DE CORRECTE UITLEG)
• leesstoornis (dyslexie) (focus in dit vak)
• spellingstoornis (dysorthografie)
• rekenstoornis (dyscalculie) (focus in dit vak)
! voorkeur voor de beschrijvende indeling / definitie
Hardnekkigheidscriterium
• oorzaken onvoldoende zeker
• NLD-syndroom niet gevalideerd
o er is een connectie met autisme
mensen met deze diagnose krijgen soms nu diagnose
ASS
• Verbale leerstoornis (dyslexie)
• niet-verbale leerstoornis (NLD)
! voorkeur voor de beschrijvende indeling / definitie
Exclusiecriterium • oorzaken onvoldoende zeker
• NLD-syndroom niet gevalideerd
o er is een connectie met autisme
o mensen met deze diagnose krijgen soms nu
diagnose ASS
Moeite met het aanleren en gebruiken van schoolse
vaardigheden, zoals blijkt uit de persisterende aanwezigheid
van minstens een van de volgende symptomen gedurende
minstens zes maanden, ondanks interventies gericht op deze
moeilijkheden
1. onnauwkeurig of langzaam en moeizaam lezen van woorden
(accuratesse / vloeiendheid of snelheid)
Discrepantiecriterium 2. moeite om de betekenis te begrijpen van wat wordt gelezen
(begrijpend lezen)
3. moeite met spelling
4. moeite om zich schriftelijk uit te drukken
5. moeite met het zich eigen maken van gevoel voor en feiten rond
getallen of berekeningen
6. moeite met wiskundig/cijfermatig redeneren
dyslexie: moeite met 1 en/of 3
dyscalculie: moeite met 5
Algemeen
5% - 15% over alle domeinen heen (DSM-5)
Dyslexie
5% - 7% (3% ernstige vorm)
Classificatie van leerstoornissen (soorten) sekseverschillen ter discussie
(gebaseerd op steekproefbias)
licht overwicht jongens
Dyscalculie
5% - 7%
licht overwicht meisjes
, DRUK DUBBELZIJDIG AF (DAN KOMT DE ACHTERKANT OVEREEN MET DE CORRECTE UITLEG)
De problemen blijven bestaan ook wanneer
voorzien wordt in adequate remediërende
instructie en oefening
Persistente problemen: blijven aanwezig
Classificatie van leerstoornissen Resistente problemen: vechten tegen remediëring,
remediëring werkt niet genoeg
(Beschrijvende indeling)
Vaststellen?
“Respons op Instructie” (RTI) modellen
Cut-off
momenteel is er nog geen kwantitatief criterium
andere oorzaken moeten uitgesloten worden
enge interpretatie (voorheen): als er andere problemen
aanwezig zijn, is er geen sprake van een leerstoornis
ruime interpretatie (voorkeur!): andere problemen mogen
Classificatie van leerstoornissen de vastgestelde hardnekkige achterstand niet volledig
(Causale indeling) verklaren; vaststellen van comorbiditeiten
Zijn er andere interne/externe oorzaken die ervoor zorgen dat
het kind moeilijk heeft met schoolse vaardigheden? Vb.
zwakkere intelligentie, concentratiestoornis…
Verschil tussen de feitelijke leerprestaties van het
kind en de potentiële leerprestaties
potentieel > actueel succes / onverwacht onderpresteren
Specifieke leerstoornis potentieel = intelligentie
Specific Learning Disorder
Capteert het ‘onverwachte’
(DSM) Deze leerling kan niet mee? Dat was niet af te leiden uit het
presteren tot nu toe
Idee: Potentie meet je via intelligentie
Dus intelligentie meten en dan zien dat prestatie niet conform is
→ leerstoornis (KLOPT NIET!!)
Beschrijvende indeling
Prevalentie leerstoornissen
Causale indeling
leerproblemen die specifieke oorzaak hebben
Brede leeromgeving
gelegen binnen individu
Primaire leerproblemen: leerproblemen die
specifieke oorzaak hebben gelegen binnen individu
Secundaire leerproblemen: leerproblemen die
een oorzaak hebben in de omgeving van het
Enge leeromgeving individu of binnen het individu op algemeen vlak
! Primair en secundair = geen indicatie van belang
of ernst!!
→ Kunnen ook beide voorkomen tegelijkertijd
1. Achterstandscriterium
2. Hardnekkigheidscriterium
3. Exclusiecriterium
Algemene mogelijkheden en beperkingen
Het 4e criterium,
discrepantiecriterium, wordt niet meer
gehanteerd
problemen die tonen dat er achterstand is t.o.v.
leeftijdsgenoten/klasgenoten
Vaststellen? Vanaf wanneer is iets een probleem?
→ er zijn duidelijke problemen bij het verwerven van een
specifieke schoolse of cognitieve vaardigheid
Specifieke mogelijkheden en beperkingen
probleem van de cut-off
score < pc / / 16
z-score < -2 / -1.5 / -1
Beschrijvend, niet verklarend!
achterstand meten door prestaties, niet problemen vinden op
neurologisch vlak etc. (bij de ‘échte’ oorzaak)
,DRUK DUBBELZIJDIG AF (DAN KOMT DE ACHTERKANT OVEREEN MET DE CORRECTE UITLEG)
Thuismilieu, schools milieu, sociaal milieu
• brede leeromgeving of thuisniveau kan
verschillen (afhankelijk van de stimulansen en
moeilijkheden die ouders zelf hebben)
Leerstoornis → kan verschil maken voor de
ontwikkelingskansen → kan leiden tot tekort in
de leerontwikkeling
• deze omgeving geeft of ontneemt al dergelijke
kansen om tot leren te komen
Klas, school, leerkracht, gebruikte methode
Schoolse leeromgeving
• Vb. 1: methodeschool <> klassieke school <> Steiner school
o Kind in methodeschool <> klassiek schoolssysteem
(ook in vb. Steiner liggen leerlijnen verder van elkaar)
• Vb. 2: aanbod kan verschillen
o andere kansen op andere momenten aangeboden
Primaire vs. Secundaire leerproblemen • Vb. 3: veel verschillende leerkrachten
o gaat een andere impact hebben op elk kind in de klas →
leerachterstand → aan de start al een “probleem”
• Vb. 4: kind dat in een pestsituatie zit
o gespannen in de klas → kind veel minder rustig en aandachtig bezig
met de leerstof →leerachterstand / leerprobleem
• vb. 5: invloed leerkracht
o ervaring, emoties leerkracht, klas in de hand houden, technische
problemen om studenten te bereiken, …
• gezichtsvermogen helpt bij heel veel vormen
van leren
• intelligentie helpt bij veel vormen van leren
• Condities van een persoon die op veel vlakken
het leren beïnvloedt
Criteria ter afleiding van een leerstoornis moeilijkheden bij veel vormen van leren:
• Vb. zwakkere leerling, anderstalige leerling,
gehoorproblemen (sensorisch probleem) bijv.
tijdelijk gehoorverlies, …
• Vb. intelligentie (van invloed op mate en efficiëntie
waarmee men op school kan leren)
• fonologische vaardigheden, werkgeheugen,
getalbegrip
→ leerstoornissen
Achterstandscriterium Probleem situeert zich in bepaalde
(Wat? Vaststellen?) hersengebieden die zorgen voor
moeilijkheden bij bepaalde domeinen van het
leren
• PRIMAIRE LEERPROBLEMEN →
LEERSTOORNIS
,DRUK DUBBELZIJDIG AF (DAN KOMT DE ACHTERKANT OVEREEN MET DE CORRECTE UITLEG)
• leesstoornis (dyslexie) (focus in dit vak)
• spellingstoornis (dysorthografie)
• rekenstoornis (dyscalculie) (focus in dit vak)
! voorkeur voor de beschrijvende indeling / definitie
Hardnekkigheidscriterium
• oorzaken onvoldoende zeker
• NLD-syndroom niet gevalideerd
o er is een connectie met autisme
mensen met deze diagnose krijgen soms nu diagnose
ASS
• Verbale leerstoornis (dyslexie)
• niet-verbale leerstoornis (NLD)
! voorkeur voor de beschrijvende indeling / definitie
Exclusiecriterium • oorzaken onvoldoende zeker
• NLD-syndroom niet gevalideerd
o er is een connectie met autisme
o mensen met deze diagnose krijgen soms nu
diagnose ASS
Moeite met het aanleren en gebruiken van schoolse
vaardigheden, zoals blijkt uit de persisterende aanwezigheid
van minstens een van de volgende symptomen gedurende
minstens zes maanden, ondanks interventies gericht op deze
moeilijkheden
1. onnauwkeurig of langzaam en moeizaam lezen van woorden
(accuratesse / vloeiendheid of snelheid)
Discrepantiecriterium 2. moeite om de betekenis te begrijpen van wat wordt gelezen
(begrijpend lezen)
3. moeite met spelling
4. moeite om zich schriftelijk uit te drukken
5. moeite met het zich eigen maken van gevoel voor en feiten rond
getallen of berekeningen
6. moeite met wiskundig/cijfermatig redeneren
dyslexie: moeite met 1 en/of 3
dyscalculie: moeite met 5
Algemeen
5% - 15% over alle domeinen heen (DSM-5)
Dyslexie
5% - 7% (3% ernstige vorm)
Classificatie van leerstoornissen (soorten) sekseverschillen ter discussie
(gebaseerd op steekproefbias)
licht overwicht jongens
Dyscalculie
5% - 7%
licht overwicht meisjes
, DRUK DUBBELZIJDIG AF (DAN KOMT DE ACHTERKANT OVEREEN MET DE CORRECTE UITLEG)
De problemen blijven bestaan ook wanneer
voorzien wordt in adequate remediërende
instructie en oefening
Persistente problemen: blijven aanwezig
Classificatie van leerstoornissen Resistente problemen: vechten tegen remediëring,
remediëring werkt niet genoeg
(Beschrijvende indeling)
Vaststellen?
“Respons op Instructie” (RTI) modellen
Cut-off
momenteel is er nog geen kwantitatief criterium
andere oorzaken moeten uitgesloten worden
enge interpretatie (voorheen): als er andere problemen
aanwezig zijn, is er geen sprake van een leerstoornis
ruime interpretatie (voorkeur!): andere problemen mogen
Classificatie van leerstoornissen de vastgestelde hardnekkige achterstand niet volledig
(Causale indeling) verklaren; vaststellen van comorbiditeiten
Zijn er andere interne/externe oorzaken die ervoor zorgen dat
het kind moeilijk heeft met schoolse vaardigheden? Vb.
zwakkere intelligentie, concentratiestoornis…
Verschil tussen de feitelijke leerprestaties van het
kind en de potentiële leerprestaties
potentieel > actueel succes / onverwacht onderpresteren
Specifieke leerstoornis potentieel = intelligentie
Specific Learning Disorder
Capteert het ‘onverwachte’
(DSM) Deze leerling kan niet mee? Dat was niet af te leiden uit het
presteren tot nu toe
Idee: Potentie meet je via intelligentie
Dus intelligentie meten en dan zien dat prestatie niet conform is
→ leerstoornis (KLOPT NIET!!)
Beschrijvende indeling
Prevalentie leerstoornissen
Causale indeling
