Herkomst geneesmiddel
1. Natuurlijke oorsprong
● Plantenrijk
○ Actieve bestanddelen uithalen door warme/koude uittreksels of extractie met
ander oplosmiddel als alcohol
○ Product laten drogen en vervolgens verwerken tot fijn poeder
→ hypericine uit sint-janskruid tegen depressie
● Dierenrijk
○ Insuline van runderen en varkens
○ Levertraan van walvissen (bron van vitamine A en D)
○ Virus vaccins op geëmbryoneerde eieren
● Menselijke oorsprong
○ Bloed
○ Plasma (derivaten)
● Delfstoffen
○ Koolstof tegen intoxicatie en diarree
○ Magnesium, ijzer, kalium, zink, fluor
● Bacteriën
○ Door genetische manipulatie om bacteriën van menselijk eiwitten te
synthetiseren, die kunnen worden ingespoten bij de mens
○ Labo-bacteriën onderdelen van ziektekiemen synthetiseren die voor mens als
vaccinatie dienen
→ humaan-insuline, humaan groeihormoon
● Schimmels
○ Productie aantal antibiotica
○ Penicilline, macroliden, aminoglycosiden, cefalosporines
2. Synthetische oorsprong
● Uitkomst door veel scheikundige combinaties
● Semi-synthetische oorsprong: gebaseerd op natuurlijk geneesmiddel en dan
kleine aanpassingen gedaan (veel namaak van de natuur)
Ontstaan nieuw geneesmiddel
● Duizend moleculen synthetiseren → 1 product interessant genoeg om uit
te brengen als geneesmiddel
● Minstens 12 jaar voor uitbrengen nieuw product → veel onderzoeksfasen
● Gemiddelde kostprijs: 250 miljoen euro
Onderzoeksfasen
1) Literatuurstudie: bestaand geneesmiddel verbeteren
2) Chemie: nieuw en beter mogelijk product uittekenen en synthetiseren
, 3) Biologie: proeven uitvoeren op biologisch preparaat in vitro (weefselkweek) en vivo
(proefdieren)
● Farmacologie: effectieve werking op weefsel nagaan en achterhalen hoe stof
werkt
● Farmacokinetiek: nagaan in hoeverre stof geabsorbeerd, verdeeld en
uitgescheiden wordt door organisme
○ Halveringstijd: tijd nodig om helft gnm te laten terugvallen
○ Klaring door lever en nier
○ Verdelingsvolume: waar stapelt gnm zich nog op
○ Dosis-respons curve: opkomen en verdwijnen van effect/bijwerking
4) Toxicologie: niet-klinische veiligheid geëvalueerd met toxiciteitsstudies (vitro en vivo
- 4 in vivo)
● Orgaan
● Voortplanting
● Carcinogeniteit
● Lokaal
5) Productie procédé ontwikkeling
6) Farmaceutische productontwikkeling: zoeken naar ideale toedieningsvorm/weg
7) Klinisch onderzoek: veiligheid en werkzaamheid bij mens onderzoeken
a) Fase 1: effect op klein aantal vrijwilligers
b) Fase 2: uitbreiding naar 200/500 pte (ZH)
● Werkt stof zoals verwacht
● Kan het op korte termijn veilig beschouwd worden
● Optimale dosering
c) Fase 3: 1000/3000 pte - gediversifieerd (controlegroep)
● Werkzaamheid op korte en lange termijn
● Bijwerkingen
● Vooropgestelde dosis optimaal?
● Interactie met ander gnm?
● Registratiedossier samenstellen
d) Fase 4: veiligheid op lange termijn bekijken
● GCP-richtlijnen: good clinical practices for trials on medical products in
european community
● Doel: veiligheid, rechten en plichten van iedere deelnemer
waarborgen
● Na klinisch onderzoek toestemming van gezondheidsautoriteiten in
verschillende landen voor dit op de markt mag komen
Teratogenese
● Alle stoffen die aangeboren afwijkingen (aanwezig bij geboorte) veroorzaken
● Oorzaak: gnm in relatie met andere factoren (genetisch, aandoeningen bij moeder)
● Meeste afwijkingen multifactorieel: zelfde dosis kan bij ieder persoon anders tot uiting
komen
● Sommige afwijkingen ontstaan in gevoelige periode (morfogenese) - eerste 8w
belangrijk voor ontwikkeling organen - meest gevoelig
, ● Vanaf 10w functionele beschadiging van verder ontwikkelende organen
● 3-5 van de gevallen te wijten aan inname geneesmiddel (1/1000)
→ Thalidomide (DES): slaapmiddel dat op dieren weinig teratogenese had, maar
bij mensen aantasting aan ledematen gaf
Placentapassage
● Passieve diffusie (grote molecule passen niet)
● Afhankelijk van hydrofiliteit, ionisatiegraad, molecuulmassa en plasma-eiwitten
Classificatie - terugbetaling
● Categorie A (volledige terugbetaling): levensnoodzakelijke specialiteiten
● Categorie B (grotendeels terugbetaald): therapeutisch belangrijke farmaceutische
specialiteiten
● Categorie C (slechts gedeeltelijk terugbetaald, in afnemende mate Cs tot Cx):
symptomatische behandeling
● Categorieën Fa en Fb: forfaitair bedrag voorzien is voor terugbetaling. Voorlopig
alleen in ziekenhuis gebruikt
Fidrotherapie - traditioneel kruidengeneesmiddel
● Voorwaarden registratie
○ Meer dan 30 jaar gebruikt in praktijk + veilig
○ Bewezen farmacologisch effect voor indicatie
○ Vrij verkrijgbaar (gebruik zonder tussenkomst arts)
→ Veel gezondheidsproducten voldoen niet aan de voorwaarden, maar laten wel
uit blijken dat het natuurproducten zijn (duur en niet terugbetalend)
→ Homeopatische geneesmiddelen: placebo (zelfherstellende vermogen van de mens)
FARMACOLOGISCHE WERKING
Doel: gewenst therapeutisch effect verkrijgen zonder onaanvaardbare neveneffecten
→ Tussen moment inname geneesmiddel en moment dat het werkzaam is loopt
er een groot proces, verdeeld in 3 fasen
1. Farmaceutische fase
2. Farmacokinetische fase
3. Farmacodynamische fase
→ Fase 2 + 3 therapeutische fase
1. Natuurlijke oorsprong
● Plantenrijk
○ Actieve bestanddelen uithalen door warme/koude uittreksels of extractie met
ander oplosmiddel als alcohol
○ Product laten drogen en vervolgens verwerken tot fijn poeder
→ hypericine uit sint-janskruid tegen depressie
● Dierenrijk
○ Insuline van runderen en varkens
○ Levertraan van walvissen (bron van vitamine A en D)
○ Virus vaccins op geëmbryoneerde eieren
● Menselijke oorsprong
○ Bloed
○ Plasma (derivaten)
● Delfstoffen
○ Koolstof tegen intoxicatie en diarree
○ Magnesium, ijzer, kalium, zink, fluor
● Bacteriën
○ Door genetische manipulatie om bacteriën van menselijk eiwitten te
synthetiseren, die kunnen worden ingespoten bij de mens
○ Labo-bacteriën onderdelen van ziektekiemen synthetiseren die voor mens als
vaccinatie dienen
→ humaan-insuline, humaan groeihormoon
● Schimmels
○ Productie aantal antibiotica
○ Penicilline, macroliden, aminoglycosiden, cefalosporines
2. Synthetische oorsprong
● Uitkomst door veel scheikundige combinaties
● Semi-synthetische oorsprong: gebaseerd op natuurlijk geneesmiddel en dan
kleine aanpassingen gedaan (veel namaak van de natuur)
Ontstaan nieuw geneesmiddel
● Duizend moleculen synthetiseren → 1 product interessant genoeg om uit
te brengen als geneesmiddel
● Minstens 12 jaar voor uitbrengen nieuw product → veel onderzoeksfasen
● Gemiddelde kostprijs: 250 miljoen euro
Onderzoeksfasen
1) Literatuurstudie: bestaand geneesmiddel verbeteren
2) Chemie: nieuw en beter mogelijk product uittekenen en synthetiseren
, 3) Biologie: proeven uitvoeren op biologisch preparaat in vitro (weefselkweek) en vivo
(proefdieren)
● Farmacologie: effectieve werking op weefsel nagaan en achterhalen hoe stof
werkt
● Farmacokinetiek: nagaan in hoeverre stof geabsorbeerd, verdeeld en
uitgescheiden wordt door organisme
○ Halveringstijd: tijd nodig om helft gnm te laten terugvallen
○ Klaring door lever en nier
○ Verdelingsvolume: waar stapelt gnm zich nog op
○ Dosis-respons curve: opkomen en verdwijnen van effect/bijwerking
4) Toxicologie: niet-klinische veiligheid geëvalueerd met toxiciteitsstudies (vitro en vivo
- 4 in vivo)
● Orgaan
● Voortplanting
● Carcinogeniteit
● Lokaal
5) Productie procédé ontwikkeling
6) Farmaceutische productontwikkeling: zoeken naar ideale toedieningsvorm/weg
7) Klinisch onderzoek: veiligheid en werkzaamheid bij mens onderzoeken
a) Fase 1: effect op klein aantal vrijwilligers
b) Fase 2: uitbreiding naar 200/500 pte (ZH)
● Werkt stof zoals verwacht
● Kan het op korte termijn veilig beschouwd worden
● Optimale dosering
c) Fase 3: 1000/3000 pte - gediversifieerd (controlegroep)
● Werkzaamheid op korte en lange termijn
● Bijwerkingen
● Vooropgestelde dosis optimaal?
● Interactie met ander gnm?
● Registratiedossier samenstellen
d) Fase 4: veiligheid op lange termijn bekijken
● GCP-richtlijnen: good clinical practices for trials on medical products in
european community
● Doel: veiligheid, rechten en plichten van iedere deelnemer
waarborgen
● Na klinisch onderzoek toestemming van gezondheidsautoriteiten in
verschillende landen voor dit op de markt mag komen
Teratogenese
● Alle stoffen die aangeboren afwijkingen (aanwezig bij geboorte) veroorzaken
● Oorzaak: gnm in relatie met andere factoren (genetisch, aandoeningen bij moeder)
● Meeste afwijkingen multifactorieel: zelfde dosis kan bij ieder persoon anders tot uiting
komen
● Sommige afwijkingen ontstaan in gevoelige periode (morfogenese) - eerste 8w
belangrijk voor ontwikkeling organen - meest gevoelig
, ● Vanaf 10w functionele beschadiging van verder ontwikkelende organen
● 3-5 van de gevallen te wijten aan inname geneesmiddel (1/1000)
→ Thalidomide (DES): slaapmiddel dat op dieren weinig teratogenese had, maar
bij mensen aantasting aan ledematen gaf
Placentapassage
● Passieve diffusie (grote molecule passen niet)
● Afhankelijk van hydrofiliteit, ionisatiegraad, molecuulmassa en plasma-eiwitten
Classificatie - terugbetaling
● Categorie A (volledige terugbetaling): levensnoodzakelijke specialiteiten
● Categorie B (grotendeels terugbetaald): therapeutisch belangrijke farmaceutische
specialiteiten
● Categorie C (slechts gedeeltelijk terugbetaald, in afnemende mate Cs tot Cx):
symptomatische behandeling
● Categorieën Fa en Fb: forfaitair bedrag voorzien is voor terugbetaling. Voorlopig
alleen in ziekenhuis gebruikt
Fidrotherapie - traditioneel kruidengeneesmiddel
● Voorwaarden registratie
○ Meer dan 30 jaar gebruikt in praktijk + veilig
○ Bewezen farmacologisch effect voor indicatie
○ Vrij verkrijgbaar (gebruik zonder tussenkomst arts)
→ Veel gezondheidsproducten voldoen niet aan de voorwaarden, maar laten wel
uit blijken dat het natuurproducten zijn (duur en niet terugbetalend)
→ Homeopatische geneesmiddelen: placebo (zelfherstellende vermogen van de mens)
FARMACOLOGISCHE WERKING
Doel: gewenst therapeutisch effect verkrijgen zonder onaanvaardbare neveneffecten
→ Tussen moment inname geneesmiddel en moment dat het werkzaam is loopt
er een groot proces, verdeeld in 3 fasen
1. Farmaceutische fase
2. Farmacokinetische fase
3. Farmacodynamische fase
→ Fase 2 + 3 therapeutische fase
