VZC1a theorie
1 Pijn
1.1 Inleiding
6e vitale parameter
Waarschuwingssysteem : maakt ons ervan bewust dat er in ons lichaam
iets mis is
Gevolgen:
Vertraging van het genezingsproces
Kans op morbiditeit en mortaliteit verhoogt
Belangrijk probleem voor ZV, familie & zorgverleners
Reactie en uiting = uniek
Herkennen & begrijpen v pijn v anderen = zeer moeilijk
Definitie pijn:
‘ pijn is wat de patiënt zegt dat het is en treedt op wanneer de patiënt
zegt dat het optreedt’
Algemeen geaccepteerd
Moeilijk objectief te meten
Afhankelijk van informatie ZV: intensiteit, soort, plaats)
Vraagt multidisciplinaire aanpak
Doel pijnbestrijding : pijn draaglijk maken zonder bijwerkingen
1.2 Terminologie
Analgesie : pijnbestrijding
Analgetica : middel ter bestrijding v pijn
Morbiditeit : aantal personen v populatie dat binnen bepaalde tijdsperiode aan
bepaalde ziekte lijdt
Mortaliteit : aantal mensen dat sterft aan bepaalde ziekte, verhouding v aantal
mensen dat sterft aan bepaalde ziekte tot aantal mensen dat aan ziekte lijdt
Nociceptoren : receptor die bij stimulering een gewaarwording v pijn
teweegbrengt
1.3 Theoretische concepten
Verschillende theorieën van pijn
1.3.1 Het pijnmodel van Loeser
Verbindt lichamelijke , psychische & gedragscomponenten van pijn met elkaar
fysieke prikkel = nociceptie : prikkeling van de nociceptoren
(pijnreceptoren)
1e semester P. Vanleerberghe
, Pijngewaarwording : prikkel wordt aan CZS doorgegeven als bepaalde
drempel overschreden => bepaald door persoonlijke omstandigheden/
pijnstillende medicatie
Pijnbeleving: subjectieve, emotionele element : dragelijk ervaren of niet uit
te houden
Gedrag: uiting van pijn uit zich in gedrag, alle gedragingen waaruit vpk kan
afleiden dat er sprake is v pijn
Pijnbeleving en -gedrag verschillen v
persoon tot persoon + worden beïnvloed door
factoren :
o Ziekte
o Leeftijd
o Eerdere pijnervaringen
o Stress
o Moeilijke omstandigheden
o Persoonlijkheid
1.3.2 De poorttheorie
Melzack en Wall (1965)
Manier waarop iemand pijn ervaart kan worden beïnvloed & dat
poortmechanismen in ZS overdracht v pijn beheersen
Poort open : pijnprikkels in staat om bewustzijn bereiken
Poort dicht: prikkels bereiken bewustzijn niet & pijn wordt niet gevoeld
3 neurologische mechanismen die invloed hebben op openen & sluiten
poort:
1) Dikke zenuwvezels sluiten poort (huid)
a. Pijnbehandelingen via huid:
i. Massage
ii. Warmte en koude toepassing
iii. Acupressuur
iv. Transcutane elektrische zenuwstimulatie
2) Zintuigelijke invloed (hersenen)
a. Afleidingstechnieken
b. Geleide beeldvorming
c. visualisatie
3) Gedachten, emoties & herinneringen (hersenschors & thalamus)
a. Ontspanningstechnieken
b. Geven v educatie over wat ZV kan verwachten
c. Pt gecontroleerde pijnstilling
1e semester P. Vanleerberghe
, d. Pijnpreventie
1.4 Pijnroute
1) Prikkeling pijnreceptor :
Mechanisch
Chemisch
Thermaal
Elektrisch
Ischemisch (tekort aan O2)
2) Signaal gaat langs sensorische paden
3) Via ruggenmerg omhoog naar thalamus
4) Autonome zenuwstelsel wordt geactiveerd
5) Er gaan signalen naar sensorische gebied van hersenschors
6) Pijn wordt ontvangen in thalamus:
Bewustwording & integratie
7) Pijn wordt geïnterpreteerd in hersenschors
8) Zodra er sprake is v bewustwording v pijn & pijn in hersenschors is
geïnterpreteerd => reacties & reflexen geactiveerd
1.5 Soorten pijn
Indeling naar duur, oorsprong & oorzaak
1.5.1 Acute pijn (duur)
Tijdelijk
Neemt af bij herstel of genezing
Pijnlijke streek goed identificeerbaar
Gepaard met tekenen v hyperactiviteit in autonome ZS:
o Transpireren
o Samentrekken v de vaten
Verhoogde spierspanning & angst => verhoogde pijnperceptie
Therapie : analgetica + oorzaak behandelen
Matige tot ernstige pijn = goed observeerbaar
1.5.2 Chronische pijn (duur)
Minder goed gedefinieerd begin
Langer aanwezig dan normaal
genezingsproces
3 maanden of langer aanwezig
Veranderingen in CZS
Indeling tussen kankerpijn en
chronische niet-kankerpijn
1e semester P. Vanleerberghe
1 Pijn
1.1 Inleiding
6e vitale parameter
Waarschuwingssysteem : maakt ons ervan bewust dat er in ons lichaam
iets mis is
Gevolgen:
Vertraging van het genezingsproces
Kans op morbiditeit en mortaliteit verhoogt
Belangrijk probleem voor ZV, familie & zorgverleners
Reactie en uiting = uniek
Herkennen & begrijpen v pijn v anderen = zeer moeilijk
Definitie pijn:
‘ pijn is wat de patiënt zegt dat het is en treedt op wanneer de patiënt
zegt dat het optreedt’
Algemeen geaccepteerd
Moeilijk objectief te meten
Afhankelijk van informatie ZV: intensiteit, soort, plaats)
Vraagt multidisciplinaire aanpak
Doel pijnbestrijding : pijn draaglijk maken zonder bijwerkingen
1.2 Terminologie
Analgesie : pijnbestrijding
Analgetica : middel ter bestrijding v pijn
Morbiditeit : aantal personen v populatie dat binnen bepaalde tijdsperiode aan
bepaalde ziekte lijdt
Mortaliteit : aantal mensen dat sterft aan bepaalde ziekte, verhouding v aantal
mensen dat sterft aan bepaalde ziekte tot aantal mensen dat aan ziekte lijdt
Nociceptoren : receptor die bij stimulering een gewaarwording v pijn
teweegbrengt
1.3 Theoretische concepten
Verschillende theorieën van pijn
1.3.1 Het pijnmodel van Loeser
Verbindt lichamelijke , psychische & gedragscomponenten van pijn met elkaar
fysieke prikkel = nociceptie : prikkeling van de nociceptoren
(pijnreceptoren)
1e semester P. Vanleerberghe
, Pijngewaarwording : prikkel wordt aan CZS doorgegeven als bepaalde
drempel overschreden => bepaald door persoonlijke omstandigheden/
pijnstillende medicatie
Pijnbeleving: subjectieve, emotionele element : dragelijk ervaren of niet uit
te houden
Gedrag: uiting van pijn uit zich in gedrag, alle gedragingen waaruit vpk kan
afleiden dat er sprake is v pijn
Pijnbeleving en -gedrag verschillen v
persoon tot persoon + worden beïnvloed door
factoren :
o Ziekte
o Leeftijd
o Eerdere pijnervaringen
o Stress
o Moeilijke omstandigheden
o Persoonlijkheid
1.3.2 De poorttheorie
Melzack en Wall (1965)
Manier waarop iemand pijn ervaart kan worden beïnvloed & dat
poortmechanismen in ZS overdracht v pijn beheersen
Poort open : pijnprikkels in staat om bewustzijn bereiken
Poort dicht: prikkels bereiken bewustzijn niet & pijn wordt niet gevoeld
3 neurologische mechanismen die invloed hebben op openen & sluiten
poort:
1) Dikke zenuwvezels sluiten poort (huid)
a. Pijnbehandelingen via huid:
i. Massage
ii. Warmte en koude toepassing
iii. Acupressuur
iv. Transcutane elektrische zenuwstimulatie
2) Zintuigelijke invloed (hersenen)
a. Afleidingstechnieken
b. Geleide beeldvorming
c. visualisatie
3) Gedachten, emoties & herinneringen (hersenschors & thalamus)
a. Ontspanningstechnieken
b. Geven v educatie over wat ZV kan verwachten
c. Pt gecontroleerde pijnstilling
1e semester P. Vanleerberghe
, d. Pijnpreventie
1.4 Pijnroute
1) Prikkeling pijnreceptor :
Mechanisch
Chemisch
Thermaal
Elektrisch
Ischemisch (tekort aan O2)
2) Signaal gaat langs sensorische paden
3) Via ruggenmerg omhoog naar thalamus
4) Autonome zenuwstelsel wordt geactiveerd
5) Er gaan signalen naar sensorische gebied van hersenschors
6) Pijn wordt ontvangen in thalamus:
Bewustwording & integratie
7) Pijn wordt geïnterpreteerd in hersenschors
8) Zodra er sprake is v bewustwording v pijn & pijn in hersenschors is
geïnterpreteerd => reacties & reflexen geactiveerd
1.5 Soorten pijn
Indeling naar duur, oorsprong & oorzaak
1.5.1 Acute pijn (duur)
Tijdelijk
Neemt af bij herstel of genezing
Pijnlijke streek goed identificeerbaar
Gepaard met tekenen v hyperactiviteit in autonome ZS:
o Transpireren
o Samentrekken v de vaten
Verhoogde spierspanning & angst => verhoogde pijnperceptie
Therapie : analgetica + oorzaak behandelen
Matige tot ernstige pijn = goed observeerbaar
1.5.2 Chronische pijn (duur)
Minder goed gedefinieerd begin
Langer aanwezig dan normaal
genezingsproces
3 maanden of langer aanwezig
Veranderingen in CZS
Indeling tussen kankerpijn en
chronische niet-kankerpijn
1e semester P. Vanleerberghe
