SAMENVATTING –
GESCHIEDENIS – SEMESTER 2
2023-2024
HUMANE WETENSCHAPPEN – 5DE JAAR – REGINA PACIS HOVE
, THEMA 6 - DIVERSITEITEN
HOOFDSTUK 1 – DE MENSHEID ‘INDELEN’ – WETENSCHAPPELIJK RACISME (1750-1945)
REFERENTIEKADER
Tijd: 1750-1945
Ruimte: Europa, VS en kolonies in Afrika en Indië
Domein: Sociaal
1) MENSENZOO
Menselijke dierentuinen VS, Europa, Japan (1860-1940)
Exotische rassen in hun (nagebouwde) omgeving bekijken
Geronseld in kolonies (deze mensen figurant)
Eenmaal in het westers land: in nagebouwd dorpje + alle clichés moesten bevestigd worden Mensbeeld & continuïteit
- “inheemse” kleding, accessoires, hutten, manden vlechten, boten, …
- Beschaafde + superieure Westerse bezoekers
Zoo humain = vaak eerste interculturele ontmoeting (de westerlingen kennen niets anders)
2) RASSEN AFBAKENEN
18de eeuw: alles werd ingedeeld in categorieën (bv. planten, stenen, dieren, …)
Fysieke antropologen mensen indelen obv metingen uiterlijke kenmerken (=> elk eigen karakter bv. Kaukasisch)
‘wetenschappelijk’ bewijs voor bestaan van mensenrassen
= oude stereotypen wetenschappelijk bevestigd en omkaderd (ze zijn bewezen)
Hiërarchisch denken obv wetenschappelijke kennis (bepaalde rassen beter of slechter)
2 groepen rassenwetenschappers:
- Monogenisten = iedereen 1 gemeenschappelijke oorsprong + eerste huidskleur wit
=>adoor aanpassingen uiterlijke verschillen ontstaan
=>aandere huidskleuren minderwaardig (= degeneratie)
- Polygenisten = God verschillende mensensoorten geschapen
=>aelke soort specifieke, onveranderlijke eigenschappen
=>aras = onveranderlijk gegeven door God gecreëerd
3) GEEN DEGENERATIE, MAAR EVOLUTIE
1) Alexander von Humboldt – tegenstander rassentheorie:
Vaststelling 1: graduele variatie in huidskleur + schedelvorm (moeilijk rassen indelen)
Vaststelling 2: elke man + vrouw vruchtbare kinderen (theoretisch gezien)
Ras onbruikbaar concept
Slechts 1 mensensoort
2) Charles Darwin – evolutietheorie:
Soorten ontstaan via natuurlijke selectie (best aangepasten overleven + voortplanten)
Aanpassen aan leefomgeving noodzakelijk
Bij de mens:
- Mens voorlopig eindproduct van lange natuurlijke selectie (huidskleur doorgegeven door overlevenden)
- Door vaccins + medische hulp natuurlijke selectie gestopt
Mens = sociaal dier met moreel gevoel (Darwin geen waardeoordeel)
GESCHIEDENIS – SEMESTER 2
2023-2024
HUMANE WETENSCHAPPEN – 5DE JAAR – REGINA PACIS HOVE
, THEMA 6 - DIVERSITEITEN
HOOFDSTUK 1 – DE MENSHEID ‘INDELEN’ – WETENSCHAPPELIJK RACISME (1750-1945)
REFERENTIEKADER
Tijd: 1750-1945
Ruimte: Europa, VS en kolonies in Afrika en Indië
Domein: Sociaal
1) MENSENZOO
Menselijke dierentuinen VS, Europa, Japan (1860-1940)
Exotische rassen in hun (nagebouwde) omgeving bekijken
Geronseld in kolonies (deze mensen figurant)
Eenmaal in het westers land: in nagebouwd dorpje + alle clichés moesten bevestigd worden Mensbeeld & continuïteit
- “inheemse” kleding, accessoires, hutten, manden vlechten, boten, …
- Beschaafde + superieure Westerse bezoekers
Zoo humain = vaak eerste interculturele ontmoeting (de westerlingen kennen niets anders)
2) RASSEN AFBAKENEN
18de eeuw: alles werd ingedeeld in categorieën (bv. planten, stenen, dieren, …)
Fysieke antropologen mensen indelen obv metingen uiterlijke kenmerken (=> elk eigen karakter bv. Kaukasisch)
‘wetenschappelijk’ bewijs voor bestaan van mensenrassen
= oude stereotypen wetenschappelijk bevestigd en omkaderd (ze zijn bewezen)
Hiërarchisch denken obv wetenschappelijke kennis (bepaalde rassen beter of slechter)
2 groepen rassenwetenschappers:
- Monogenisten = iedereen 1 gemeenschappelijke oorsprong + eerste huidskleur wit
=>adoor aanpassingen uiterlijke verschillen ontstaan
=>aandere huidskleuren minderwaardig (= degeneratie)
- Polygenisten = God verschillende mensensoorten geschapen
=>aelke soort specifieke, onveranderlijke eigenschappen
=>aras = onveranderlijk gegeven door God gecreëerd
3) GEEN DEGENERATIE, MAAR EVOLUTIE
1) Alexander von Humboldt – tegenstander rassentheorie:
Vaststelling 1: graduele variatie in huidskleur + schedelvorm (moeilijk rassen indelen)
Vaststelling 2: elke man + vrouw vruchtbare kinderen (theoretisch gezien)
Ras onbruikbaar concept
Slechts 1 mensensoort
2) Charles Darwin – evolutietheorie:
Soorten ontstaan via natuurlijke selectie (best aangepasten overleven + voortplanten)
Aanpassen aan leefomgeving noodzakelijk
Bij de mens:
- Mens voorlopig eindproduct van lange natuurlijke selectie (huidskleur doorgegeven door overlevenden)
- Door vaccins + medische hulp natuurlijke selectie gestopt
Mens = sociaal dier met moreel gevoel (Darwin geen waardeoordeel)
